Nửa thế kỷ đã trôi qua, TPHCM đã chứng kiến những biến đổi ngoạn mục. Từ những vùng đất hoang sơ, đầm lầy, thậm chí là cả những nghĩa trang cũ, đã trở thành các công viên, khu công nghiệp, trường học… Những ký ức sống động của những người gắn bó với thành phố lâu năm cho thấy nơi mỗi tấc đất đều in đậm những câu chuyện về sự đổi thay và phát triển.
TỪ ĐẦM LẦY THÀNH KHU ĐÔ THỊ HIỆN ĐẠI
Bà Lương Thị Soan (Q. Bình Thạnh - TPHCM): Nửa thế kỷ trôi qua, TPHCM đã thay đổi vượt bậc, từ diện mạo đến đời sống. Là người gắn bó gần trọn cuộc đời ở đây, tôi chứng kiến sự lột xác đáng kinh ngạc, và không khỏi ngỡ ngàng khi ghé thăm các khu đô thị mới, nơi trước đây chỉ là đồng ruộng, đầm lầy.
Khu Phú Mỹ Hưng, thuộc quận 7, ở phía Nam thành phố là một ví dụ điển hình. Trước khi được phát triển, khu vực Phú Mỹ Hưng (thuộc Nam Sài Gòn) là vùng đất thấp, đầm lầy, với nhiều kênh rạch. giao thông đi lại rất khó khăn, chủ yếu là đường thủy nối liền ra các tỉnh miền Tây và Cần Giờ. Và hầu như dân ở đây chỉ buôn bán nhỏ, nói chung là khu khó khăn, ít người ở. Từ khi đại lộ Nguyễn Văn Linh, khu chế xuất Tân Thuận ra đời, khu vực này bắt đầu thu hút người dân đến làm ăn, xây dựng.
Chưa hết, trong ký ức của tôi, bán đảo Thủ Thiêm xưa kia là vùng đầm lầy, nơi người dân sống nhờ đồng ruộng, và bám víu vào sông rạch. Để qua trung tâm thành phố, người ta chỉ có thể đi phà hoặc đò. Thế rồi, cầu Thủ Thiêm và hầm chui ra đời, mở đường cho sự phát triển. Giờ đây, những khu đô thị hiện đại như Sala, Metropole Thủ Thiêm… mọc lên. Không chỉ có phía khu Nam thành phố mà ở các vùng ven khác giờ cũng rất nhiều khu dân cư, khu đô thị sầm uất.
NHỮNG KHÔNG GIAN GIẢI TRÍ HIỆN ĐẠI
Bà Lê Thị Thoa (Q. 8 - TPHCM): Hồi trước Sài Gòn chỉ có Thảo Cầm Viên, Tao Đàn là chốn giải trí công cộng. Sau 50 năm, chúng ta đã có thêm Công viên Văn hóa Suối Tiên, Công viên Đầm Sen, hay VinWonders Grand Park Quận 9…, mở ra những môi trường giải trí đa dạng, hiện đại, đầy sắc màu cho mọi tầng lớp nhân dân. Tôi cảm nhận rõ, các khu vui chơi này không chỉ là nơi thư giãn mà còn là biểu tượng của một đất nước đang phát triển, quan tâm đến chất lượng sống và tinh thần của mọi người. Đó là thành quả của hành trình dài đổi mới, là minh chứng cho khát vọng xây dựng một Việt Nam hiện đại, nơi mọi người, từ trẻ nhỏ đến người lớn, đều có thể tận hưởng niềm vui và phát triển toàn diện.
TỪ NGHĨA TRANG XƯA ĐẾN CÔNG VIÊN
Bà Đinh Thị Thanh Thúy (Q. Bình Thạnh - TPHCM): Nhìn lại 50 năm qua, điều khiến tôi ấn tượng nhất là những khu vực từng là nghĩa trang giờ đã trở thành công viên xanh mát hoặc các khu đô thị sầm uất. Ví dụ, nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi giữa trung tâm thành phố giờ là công viên Lê Văn Tám rợp bóng cây, nơi người dân tập thể dục, dạo chơi, trẻ em vui đùa. Tôi thấy vui vì một nơi từng u buồn nay đã trở nên tươi mới.
Một nơi khác khiến tôi bất ngờ là khu vực sản xuất xe Mercedes, Isuzu trên đường Quang Trung, Gò Vấp, vốn là nghĩa trang Quân đội cũ. Hồi thập niên 70, 80, khi còn nhỏ, tôi thường đi ngang qua đây, chỉ thấy cổng gạch quét vôi và rất những ngôi mộ. Giờ đây, khu vực ấy đã hiện đại với xe cộ tấp nập, đèn điện sáng rực, chẳng ai nghĩ đó từng là vùng đất nghĩa trang.
Rồi phải kể đến mấy vùng ruộng phía Thủ Đức nữa, giờ đã thành khu đô thị, khu Công nghệ cao. Tôi thấy thành phố mình đã chuyển mình quá mạnh mẽ. Mỗi bước đi đều có in dấu thời gian, có ký ức, nhưng cũng có tương lai, và thấy vui vì mình được sống để chứng kiến những đổi thay ấy.
NGÕ HẺM THÀNH ĐƯỜNG
Ông Đào Quốc Thiên (Q. Tân Bình - TPHCM): Từ sau 1975, hệ thống đường sá tại thành phố Hồ Chí Minh phát triển vượt bậc, từ hơn 1.000 con đường thời Sài Gòn cũ lên gần 4.000 vào năm 2025. Dân số tăng nhanh và đô thị hóa đã tạo ra hàng ngàn đường mới, thậm chí nhiều hẻm nhỏ giờ thành đường lớn. Tôi sống ở phường 2, quận Tân Bình, trên đường Phạm Văn Hai, thuộc giáo xứ Tân Sa Châu. Cách nhà tôi 4 căn là đường Ngô Thị Thu Minh - nơi gắn bó với những thay đổi lớn trong đời sống gia đình. Trước 1975, đường Ngô Thị Thu Minh chỉ là hẻm cụt dài 100m, một bên là vài căn nhà, bên kia là nghĩa trang Tân Định, Thánh Minh Tương Tế, Tân Việt. Khoảng năm 1980, thành phố giải tỏa nghĩa trang, khu vực này dần thành khu dân cư sầm uất, hình thành chợ Phạm Văn Hai. Hẻm được mở rộng, nối đến đường Lê Văn Sỹ. Năm 2008, con hẻm chính thức mang tên Ngô Thị Thu Minh.
Việc mở đường không chỉ thay đổi khu tôi ở, mà còn mang lại lợi ích thiết thực. Tôi mở tiệm kinh doanh phụ tùng xe đạp trên đường Phạm Văn Hai. Đặc biệt, căn nhà hình chữ L của gia đình, với phần đuôi nằm trên đường Ngô Thị Thu Minh, trở thành nhà hai mặt tiền, giúp chúng tôi thuận lợi hơn trong sinh hoạt và làm ăn. Đó là dấu ấn khó quên!
ĐƯỜNG SÁCH - NÉT ĐẸP TRI THỨC CỦA TPHCM
Bà Nguyễn Thị Khánh Huyền (Huyện Bình Chánh - TPHCM): Chứng kiến thành phố thay đổi nhiều mặt, và tôi ấn tượng nhất với hai con đường sách: Đường sách Nguyễn Văn Bình ở Quận 1, khánh thành tháng 1.2016; và Đường sách Thành phố Thủ Đức, khai trương tháng 11.2023. Điều làm tôi trân quý là hai nơi này không chỉ là nơi bán sách, mà còn là không gian sinh hoạt cộng đồng, mọi người dễ dàng tiếp cận tri thức. Mỗi lần ghé qua, tôi thấy đủ mọi lứa tuổi - học sinh, sinh viên, phụ huynh, người lớn tuổi như tôi - dừng chân đọc sách, trò chuyện, chụp ảnh, hay tham gia sự kiện.
Hai con đường sách thể hiện nỗ lực của TPHCM trong việc xây dựng không gian công cộng gắn với tri thức, cổ vũ văn hóa đọc, đồng thời là nơi giải trí lành mạnh, bổ ích. Đây còn là điểm đến tham quan cho du khách trong và ngoài nước khi ghé thăm TPHCM.
TỪ NÔNG NGHIỆP ĐI LÊN CÔNG NGHIỆP
Ông Đinh Minh Ngọc (Q. Tân Bình - TPHCM) Lớn lên cùng thành phố, tôi thấy rất rõ những sự đổi thay đến không tưởng. Hơn 30 năm trước, cả vùng Bình Chánh lẫn Củ Chi đều là những cánh đồng bát ngát, đường sá đi lại khó khăn, vậy mà giờ đây, nhiều khu công nghiệp mọc lên, giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động của thành phố lẫn ngoại tỉnh. Gần hơn nữa là khu vực Thủ Đức, đầu thập niên 90, chúng tôi vẫn đi cắm trại ở rừng cao su Đường Sơn Quán, vườn ngâu, Động Đình Hồ… Những cái tên này với thế hệ mới lớn bây giờ chắc là rất xa lạ, bởi hiện đã là khu chế xuất Linh Trung, khu dân cư Bình Chiểu… Thật là một sự trở mình ngoạn mục.
TRƯỜNG HỌC TỪ RUỘNG RAU, NGHĨA TRANG
Bà Vương Thị Minh Thành (Q. Bình Thạnh - TPHCM): Sinh ra và lớn lên tại TPHCM, tôi đã chứng kiến những đổi thay của thành phố qua nhiều năm, đặc biệt là sự mở rộng hệ thống trường học nhằm đáp ứng nhu cầu giáo dục của cộng đồng dân cư ở từng khu vực. Tôi nhớ rõ chỗ trường tiểu học Hồng Hà (phường 17, quận Bình Thạnh) trước đây còn là một cánh đồng rau muống mênh mông, dân cư thưa thớt và đường đi lại chủ yếu là đường đất nhỏ. Buổi tối thì chìm trong tiếng ếch nhái, tạo cảm giác hoang vắng. Thế nhưng, theo dòng chảy của thời gian, nơi này ngày càng trở nên đông đúc, nhà cửa và đường sá cũng khang trang hơn. Sự xuất hiện của trường tiểu học Hồng Hà rộng lớn, cùng với trường mầm non và trường chuyên biệt cho trẻ khuyết tật do các nữ tu quản lý, đã đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng của con em người dân.
Ngay đối diện phường 17, bên kia đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, thuộc phường 21, trong hẻm 294 là trường tiểu học Nguyễn Trọng Tuyển và một trường mầm non khác. Ít ai biết rằng, trước đây, khu đất xây dựng trường tiểu học này vốn là một nghĩa trang.
Không chỉ riêng Bình Thạnh, một số quận khác trong thành phố cũng có những ngôi trường được xây dựng trên nền nghĩa trang cũ. Chẳng hạn như trường THCS Quang Trung (quận Gò Vấp) hay trường tiểu học Bắc Hải (phường 15, quận 10).
Kể lại chuyện cũ để thấy rằng trong 50 năm qua, hệ thống trường học các cấp đã được thành phố xây dựng đều khắp, cả ở nội thành cũng như ngoại thành, góp phần mạnh mẽ trong việc thay đổi diện mạo của một miền đất.
DÒNG KÊNH SONG SONG ĐẠI LỘ
Bà Phạm Thị Quyết (Q. Tân Phú - TPHCM): Tôi còn nhớ những năm 2000 trở về trước, dọc kênh Tàu Hủ - Bến Nghé là những con thuyền neo đậu, những căn nhà lá, nhà tôn xập xệ. Cuộc sống của bao người dân nơi đây gắn bó với dòng kênh đen ngòm, thiếu thốn đủ thứ, lại thêm mùi hôi thối khó chịu bốc lên mỗi ngày.
Thế rồi thời gian trôi qua, Sài Gòn dần thay đổi. Tôi nghe nói đến các dự án cải tạo kênh rạch, làm đường, và chính mắt tôi đã chứng kiến sự khác biệt. Kênh Tàu Hủ - Bến Nghé được nạo vét, chỉnh trang, góp phần lớn vào việc hình thành đại lộ Đông - Tây, nay là đại lộ Võ Văn Kiệt rộng rãi, xe cộ tấp nập. Hai bên đường, những khu ổ chuột xưa kia đã được giải tỏa, nhường chỗ cho công viên cây xanh và những khu dân cư mới khang trang. Những tòa nhà cao tầng cũng mọc lên san sát, thay đổi hoàn toàn diện mạo khu vực này.
Nhóm PV thực hiện
Bình luận