CÁC TÔN GIÁO GÓP Ý DỰ THẢO LUẬT ĐẤT ĐAI (sửa đổi)

Chiều ngày 17.3.2023, tại TPHCM, Ban Tôn giáo Chính phủ đã tổ chức buổi hội thảo lấy ý kiến góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) với sự chủ trì của TS. Vũ Chiến Thắng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, cùng một số vị đại diện Ban Tôn giáo Chính phủ. Hiện diện còn có đại biểu các bộ, ngành trung ương. Đại diện các tôn giáo đã tham dự, đóng góp ý kiến theo nội dung mà Ban Tôn giáo Chính phủ đã hướng dẫn tại văn bản số 177/TGCP-VNC ngày 14.2.2023, trên cơ sở thực tiễn việc sử dụng, quản lý, các vướng mắc, tồn tại của Luật Đất đai 2013 liên quan đến việc sử dụng đất của các cơ sở tôn giáo; ngoài ra còn góp ý những vấn đề liên quan đến đất tín ngưỡng, tôn giáo chưa được dự thảo Luật Đất đai đề cập, cũng như một số vấn đề khác đặt ra hiện nay.

Quang cảnh hội thảo - ảnh: LG

Đại diện cho Công giáo có 3 linh mục tham dự hội thảo là cha Giuse Đào Nguyên Vũ - Chánh Văn phòng Hội đồng Giám mục Việt Nam, cha Gioan Bùi Thái Sơn (Tòa Tổng Giám mục TPHCM) và cha Giuse Trần Văn Lưu (chánh xứ Bình Thuận, TGP TPHCM).

Các đại biểu đại diện các tôn giáo đã quan tâm đến những cụm từ để đề nghị bổ sung hoặc bỏ đi trong khi góp ý cho Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Có vị muốn làm rõ thêm một số vấn đề hay mở rộng thêm điều gì đó, như Hòa thượng Thích Huệ Thông, đại diện Phật giáo nhắc đến điều 203 khi nói đến đất tôn giáo, liên quan đến Phật giáo, chỉ có “chùa”: “Đất tôn giáo gồm đất thuộc chùa, nhà thờ, nhà nguyện, thánh thất, thánh đường, cơ sở đào tạo tôn giáo, trụ sở của tổ chức tôn giáo, cơ sở hợp pháp khác của tổ chức tôn giáo được nhà nước cho phép hoạt động”. Theo Hòa thượng thì nên mở rộng bổ sung thêm cụm từ “theo hiến chương và điều lệ của tổ chức tôn giáo” trước cụm “được nhà nước cho phép”, bởi trong thực tế, Phật giáo có nhiều tên gọi của tổ chức tôn giáo trực thuộc mà khi gặp chuyện, địa phương căn cứ theo định nghĩa trên, chỉ giải quyết cho “chùa”… Hay mục sư Trần Thanh Truyện (Giáo hội cơ đốc Phục Lâm Việt Nam) cho rằng, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có nhắc đến việc cho thuê đất (điều 203, khoản 4) là rất hợp lý. Ngoài đất tôn giáo đã được nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất, nếu tổ chức tôn giáo cần mở rộng mà quỹ đất không có sẵn thì chuyển sang thuê đất và nên tính đến chuyện giảm giá cho thuê… Một số vị góp ý gặp nhau ở điểm chung là nếu đất tôn giáo phải nằm trong diện giải tỏa thì khi đền bù, đừng chuyển đi quá xa, sẽ bất tiện cho việc quy tụ các tín đồ…

Về phía Công giáo, linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ đã thay mặt Hội đồng Giám mục Việt Nam trình bày những ý kiến đóng góp. Trước hết cha Vũ đã có những đánh giá chung, nói lên sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Đất đai. Luật Đất đai 2013 sau quá trình triển khai áp dụng trên thực tế đến nay đã bộc lộ các hạn chế, tồn tại, chẳng hạn các quy định liên quan đến việc sử dụng đất của tổ chức tôn giáo, tín ngưỡng như vấn đề Người sử dụng đất tôn giáo, Quyền sử dụng đất của tổ chức tôn giáo… Về Hình thức sử dụng đất của tổ chức tôn giáo, linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ nêu: “Theo quy định tại khoản 5 điều 54; khoản 1 điều 59 thì đất “cơ sở tôn giáo” được nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất, trong khi đó tại khoản 4 điều 5 lại quy định “cơ sở tôn giáo” bao gồm cả “cơ sở khác của tôn giáo”, trên thực tế và theo quy định của Luật tín ngưỡng, tôn giáo,“tổ chức tôn giáo” có thể có các cơ sở nhà đất khác như cơ sở giáo dục, phòng khám chữa bệnh, cơ sở chăm sóc người già neo đơn, trẻ mồ côi… hoạt động dưới hình thức phi lợi nhuận hoặc có lợi nhuận, nhưng pháp luật đất đai lại không có quy định về việc hình thức sử dụng đất tại các cơ sở này, dẫn đến khó khăn trong việc quản lý và sử dụng đất của tổ chức tôn giáo”.

Lm Giuse Đào Nguyên Vũ trình bày ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) - ảnh: LG

Theo cha Vũ, HĐGMVN nhận thấy Dự thảo có những quy định mới đã khắc phục được phần nào các hạn chế của Luật Đất đai 2013 đối với việc sử dụng đất của Tổ chức tôn giáo như nêu ở trên. Cụ thể: Dự thảo đã xác định Tổ chức tôn giáo và Tổ chức tôn giáo trực thuộc là “người sử dụng đất” (điểm c, khoản 1 điều 5 Dự thảo) thay vì “Cơ sở tôn giáo” như quy định tại Luật Đất đai 2013. Điều 10 đã phân loại Đất tôn giáo, tín ngưỡng vào Nhóm đất phi nông nghiệp, theo đó đất tôn giáo, tín ngưỡng được quy định rộng hơn, bao quát hơn so với Luật Đất đai 2013. Điều 203 của Dự thảo cũng đã quy định và làm rõ việc Tổ chức tôn giáo có thể sử dụng đất không thuộc đất tôn giáo theo hình thức thuê đất trả tiền hàng năm, đây là điểm mới so với Luật Đất đai 2013.

Các vấn đề cần lưu ý của Dự thảo liên quan đến đất tôn giáo, tín ngưỡng cũng được linh mục Chánh Văn phòng HĐGMVN trình bày qua một vài nét, chẳng hạn như khoản 1 điều 30 của Dự thảo vẫn quy định Tổ chức tôn giáo được nhận quyền sử dụng đất thông qua 3 hình thức: được Nhà nước giao đất (điểm i); được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất đối với đất đang sử dụng ổn định (điểm l); và theo kết quả giải quyết tranh chấp đất đai (điểm n). Dự thảo không quy định Tổ chức tôn giáo được nhận quyền sử dụng đất thông qua việc nhận chuyển nhượng và nhận tặng cho quyền sử dụng đất từ các tổ chức, cá nhân (điểm a, khoản 6 điều 49 Dự thảo), mặc dù khoản 4 điều 203 đã quy định và cho phép Tổ chức tôn giáo được sử dụng đất khác (không phải đất tôn giáo). Hay một số điều khoản của Dự thảo quy định chưa được rõ ràng và thống nhất với các điều khoản khác của Dự thảo và các quy định của các luật khác, dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng pháp luật.

Một số nội dung đề nghị sửa đổi và đề xuất cụ thể của HĐGMVN đã được gởi tới Ban tổ chức bằng văn bản, trong đó có việc bỏ đi hay bổ sung một số cụm từ cho phù hợp hay đảm bảo sự thống nhất theo các quy định giữa các điều của Dự thảo.

Linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ thay mặt HĐGMVN nhận xét rằng, việc Nhà nước tiến hành sửa đổi Luật Đất đai là rất cần thiết nhằm khắc phục những tồn tại, vướng mắc, bất cập của Luật Đất đai 2013 và hoàn thiện cơ chế pháp lý về việc sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân, trong đó có Tổ chức tôn giáo, đồng thời đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Đất đai và các quy định pháp luật liên quan.

Ban tổ chức đã ghi nhận những ý kiến đóng góp của các đại diện tôn giáo, nói theo TS Vũ Chiến Thắng - người chủ trì Hội nghị thì “Đó là những ý kiến rất tâm huyết, thiện chí và mang tính xây dựng, một số đề nghị cũng rất sát thực…”. Thứ trưởng Vũ Chiến Thắng giải thích và trao đổi thêm với các đại biểu một số vấn đề còn vướng mắc, và cũng mong tiếp tục nhận được những ý kiến đóng góp để luật ban hành với những quy định phù hợp với chủ trương chính sách của Nhà nước, Quốc hội và cũng đáp ứng được nguyện vọng của các tôn giáo.

L.GIANG