Con đường Giêsu

Cộng đồng xã hội thời Đức Giêsu có nhiều khuynh hướng tâm linh khác nhau. Có những người theo đạo Do Thái tuân giữ 10 điều răn của Chúa và các nghi lễ ở đền thờ Giêrusalem như Bài đọc I (x. Xh 20,1-17). Thời các tông đồ, có những người Hy Lạp theo đủ thứ thần linh nhưng lại tìm kiếm “lẽ khôn ngoan” với những triết lý, khoa học… Tất cả như gợi ý cho chúng ta về các tôn giáo mà cộng đồng xã hội hiện nay đang theo đuổi để ta ý thức mình đang đi trên con đường nào và đi như thế nào cho đúng đắn.

 Các tôn giáo trong dòng lịch sử con người

1. Tôn giáo là gì?

Chúng ta đã tìm hiểu về con người với các giá trị tinh thần định hình cho thể xác luôn luôn biến đổi. Các giá trị đó là tình yêu, sự thật, sự sống, tư tưởng, hạnh phúc, tự do, hoà bình….. Chúng giống như chất liệu làm thành các con đường tâm linh được ta gọi là đạo, hay tôn giáo, như đạo làm người, đạo làm con, đạo làm cha mẹ, đạo Khổng, đạo Lão, đạo Phật, đạo Hồi, đạo Thiên Chúa… Đạo là đường lối, nguyên tắc mà con người có bổn phận phải giữ gìn và tuân theo trong cuộc sống xã hội. Còn tôn giáo là hệ thống gồm những quan niệm về lòng tin của con người vào thần linh và những hình thức lễ nghi thể hiện lòng sùng bái thần linh ấy. Tuy cùng một con đường, nhưng qua thời gian với những thích nghi của con người trong lịch sử, với những nghi lễ thêm vào, con đường ấy trở thành các tôn giáo khác nhau.

2. Hơn nữa, tôn giáo trải qua nhiều giai đoạn trong lịch sử:

- Giai đoạn đầu tiên gọi là bái vật. Con người bái thờ vật chất nào mạnh hơn mình.

- Giai đoạn thần thoại. Con người sáng tạo ra những vị thần tưởng tượng chi phối những lĩnh vực của đời sống mà ta tìm thấy trong các thần thoại của người Hy Lạp, Rôma, như thần Zeus, Jupiter, Venus, Diana, Mars…

- Giai đoạn khai sáng tôn giáo. Tinh thần con người phát triển đầy đủ nên tìm ra được nguồn của mọi hiện hữu là Tạo Hóa hay Thiên Chúa và tìm ra những phương cách để tìm về nguồn cội đó. Từ đó xuất hiện những tôn giáo như đạo Bà La Môn của Ấn Độ, Do Thái giáo, Phật giáo, Khổng giáo, Lão giáo, Công giáo, Hồi giáo…

- Giai đoạn lạm dụng tôn giáo. Tuy nhiên, tôn giáo đã trải qua những thời kỳ đen tối vì bị lạm dụng. Biết bao cuộc chiến tranh tôn giáo đã xảy ra trong suốt dòng lịch sử nhân loại.

- Giai đoạn xóa bỏ tôn giáo. Thời nay, nhiều người tin rằng khoa học một ngày nào đó sẽ khám phá ra những cách có thể làm cho con người chiến thắng bệnh tật, già yếu và trở thành thần linh bất tử.

Tuy nhiên, theo Trung tâm Nghiên cứu Pew (PRC) của Hoa Kỳ, số người tin theo tôn giáo vẫn chiếm khoảng 84% trong số hơn 8 tỷ người trên trái đất và Kitô giáo vẫn là tôn giáo có số đông người tin theo nhất: 2,4 tỷ người, so với Hồi giáo là 1,8 tỷ và Ấn Độ giáo là 1,2 tỷ người và hàng ngàn tôn giáo khác.

Tôn giáo đích thực

1. Câu hỏi đặt ra cho ta hôm nay: đâu là tôn giáo đích thực?

Thiên Chúa đã soi sáng, mạc khải cho dân tộc Do Thái và loài người biết tôn giáo đích thực là gì qua việc Chúa hiện ra với Abraham, và sau này với ông Môsê, qua những gì được Thánh Kinh Cựu Ước ghi lại. Vì thế, Do Thái giáo, Kitô giáo, Hồi giáo và nhiều tôn giáo khác rất trân trọng bản văn Cựu Ước.

Tôn giáo thật chỉ cho con người biết mình phải tôn thờ Đấng thật sự là nguồn của mọi hiện hữu, đồng thời cũng dạy những phương thế để tìm về được với nguồn sống đó. Đấng đó được gọi bằng tên gì cũng được: Ông Trời, Đấng Tối Cao, Đức Cao Đài, Thiên Chúa, Đức Thánh Allah… Đấng đó tuyệt đối không phải là ngẫu tượng. Vì thế, Đấng đó dạy ta: “Ngươi không được có thần nào khác đối nghịch với Ta. Ngươi không được tạc tượng, vẽ hình bất cứ vật gì ở trên trời cao, cũng như dưới đất thấp, hoặc ở trong nước phía dưới mặt đất, để mà thờ” (x. Xh 20,1-17)

Mười Điều Răn hay Thập Giới được Thiên Chúa ban cho chính là phương thế, là con đường dẫn con người đạt tới Thiên Chúa, là “con đường sống đặc biệt và an toàn nhất để được tự do khỏi bị nô lệ tội lỗi, cũng là một cách diễn đạt đặc biệt của luật tự nhiên” (x. Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo, số 22). Mười Điều Răn “dạy cho chúng ta biết thế nào là làm người thật sự. Chúng chỉ cho chúng ta thấy những nghĩa vụ thiết yếu, và do đó, một cách gián tiếp, chúng cho chúng ta thấy những quyền căn bản nằm trong bản tính con người” (x. Giáo lý Hội Thánh Công giáo, số 24, 25).

Mười Điều Răn được tìm thấy trong hầu hết các luật căn bản của các tôn giáo khác, chẳng hạn như Ngũ giới của Phật giáo: 1. Tránh sát sinh, 2. Tránh trộm cắp, 3. Tránh tà dâm, 4. Tránh nói dối, 5. Tránh say sưa. Sống theo Mười Điều Răn là người ta có thể gặp gỡ được Thiên Chúa và được Thiên Chúa ban cho sức mạnh, quyền năng. Rất nhiều đạo sĩ, thiền sư đi theo tinh thần Mười Điều Răn đã tìm được quyền năng để làm chủ thiên nhiên, chiến thắng ma quỷ và giúp cho con người đi vào con đường chân thiện mỹ.

2. Tôn giáo mới

Hành động tượng trưng của Chúa Giêsu xua đuổi những người buôn bán ra khỏi đền thờ như muốn nhắc nhở ta thời kỳ lạm dụng tôn giáo. Thời kỳ đó vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Người ta sử dụng tôn giáo để mê hoặc quần chúng, bóc lột những con người nghèo khổ. Karl Marx (1818-1883) hay F. Engel (1820-1895), sau 19 thế kỷ, mới phê phán tôn giáo giống như một loại thuốc phiện ru ngủ quần chúng, trong khi Đức Giêsu đã hành động mãnh liệt để giới thiệu một tôn giáo mới mẻ và hiệu quả.

Trong thư gởi tín hữu Corintô (1Cr 1,22-25), Thánh Phaolô gợi ý đến thái độ của những người muốn xóa bỏ tôn giáo ra khỏi đời sống giống như người Do Thái đòi hỏi phép lạ và người Hy Lạp tìm kiếm sự khôn ngoan của trí óc, của khoa học mà không nhận ra Đức Giêsu Kitô mới thật sự là nguồn của tôn giáo mới, “là sức mạnh và là sự khôn ngoan của Thiên Chúa”.

Tôn giáo mới này không câu nệ vào những hình thức lễ nghi, vào nơi chốn tế tự nào. Tôn giáo ấy là con đường giúp gặp gỡ được Thiên Chúa là Cha chúng ta, Đấng nhân từ vô cùng, và gặp gỡ được anh chị em mình như những người con trong đại gia đình, để khi gắn bó với Thiên Chúa, ta trở thành những người con kỳ diệu phi thường và khi gắn bó với nhau như anh chị em một nhà, ta mang lại bình an và hạnh phúc cho nhau.

Đền thờ Giêrusalem đã bị phá hủy (năm 70) vì nó tượng trưng cho các tôn giáo cũ  để ta gặp gỡ Thiên Chúa và con người trong một đền thờ mới là chính thân thể Đức Giêsu. Thân thể ấy đã chết và đã sống lại để quy tụ ta trong thân thể mầu nhiệm của Người. Người nói cho người phụ nữ Samaria rằng: “Những kẻ thờ phượng Chúa Cha đích thực phải thờ phượng trong Thần Khí và sự thật” (x. Ga 4,23-24). Thần Khí đó là Thánh Thần Tình yêu nối kết mỗi người với Thiên Chúa và với nhau; còn sự thật là chính Đức Giêsu Kitô với những lệnh truyền để ta thể hiện tình yêu Thiên Chúa trong cuộc sống của mình. Tình yêu ấy không còn chỉ là Mười Điều Răn với những chi tiết tỉ mỉ mà người Do Thái đã lạm dụng, nhưng được tóm gọn vào một điều duy nhất: “Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em”, và được Đức Giêsu khai triển theo hướng tích cực là Tám Mối Phúc Thật (x. Docat, số 12-14).

Đức Thánh Cha Phanxicô trong sứ điệp Mùa Chay năm nay đã mời gọi chúng ta tìm về với Đức Giêsu Kitô là nguồn sống của muôn loài. Người chính là Đấng khai sáng tôn giáo mới, và chỉ có nơi Đức Giêsu chúng ta mới tìm được con đường giải thoát và cứu độ.

Linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Sơn