Để ươm mầm ơn gọi thừa sai

Mới đây, Chủng viện Thừa Sai Kon Tum thuộc giáo phận Kon Tum ra thông báo tuyển sinh cho niên khóa 2024 - 2025. Ngoài các yêu cầu cơ bản về độ tuổi (18-25), sức khỏe, đạo đức lối sống, ước muốn dấn thân phục vụ…, Ban Giám đốc Chủng viện cũng có một số lưu ý. Theo đó, thí sinh được khuyến khích đăng ký các trường Đại học ở TPHCM và ưu tiên một số ngành nhất định. Đối với những ứng viên đã được nhận vào Chủng viện nhưng chưa trúng tuyển đại học cũng được tạo điều kiện để ôn thi.

Nhân dịp này, phóng viên Công giáo và Dân tộc đã có cuộc trao đổi với linh mục Phêrô Nguyễn Văn Hiền, Giám đốc Chủng viện Thừa Sai Kon Tum về những điểm mới trong tuyển sinh của Chủng viện và việc đào tạo ơn gọi tại giáo phận miền cao nguyên.

l Xin cha giới thiệu đôi nét số lượng chủng sinh đang đào tạo của các khóa tại Chủng viện. Cha đánh giá thế nào về khả năng ơn gọi linh mục ở giáo phận Kon Tum những năm gần đây?

Linh mục Phêrô Nguyễn Văn Hiền: Điều đáng nói đầu tiên, có lẽ đó là sự giảm sút ơn gọi trong các chủng viện và dòng tu ở Việt Nam. Tình trạng này không ngoại lệ ở Kon Tum, một giáo phận nghèo về nhiều mặt, nhất là về ơn gọi linh mục.

Liên quan đến Chủng viện Thừa Sai Kon Tum, thực ra đây không phải là một Đại chủng viện như chúng ta thấy hiện nay ở các giáo phận, mà bao hàm một chương trình đào tạo mang tính liên tục: các em trúng tuyển (dự tu) sẽ được gởi vô Nhà Bok Kiơm (Sài Gòn) để học đại học, con số hiện nay là 39 em; sau khi tốt nghiệp đại học, sẽ trở về Nhà Bok Do (Kon Tum) để tham gia chương trình của lớp Ứng sinh, hiện nay là 17; sau chương trình ứng sinh, các em sẽ được gởi ra Đại Chủng viện Huế, con số hiện tại là 37. Ngoài ra, còn phải kể đến 15 thầy đang thực tập mục vụ tại các giáo xứ trong giáo phận.

Nếu có sự giảm sút ơn gọi tại các châu lục hay ngay tại Giáo hội Việt Nam, thì ở giáo phận Kon Tum, số chủng sinh cũng giảm đáng kể. Chẳng hạn hiện nay, các chủng sinh Kon Tum thuộc giai đoạn I của chương trình đào tạo tại Đại Chủng viện Huế (gồm ba lớp: Tu Đức, Triết 1 và Triết 2) chỉ có 9 thầy. Hai lớp Triết II và Thần II mỗi lớp chỉ có 1 thầy.

l Có những thay đổi trong tình hình ơn gọi linh mục như vậy, nguyên nhân là do đâu, theo cha?

- Việc giảm sút ơn gọi có thể đến từ nhiều lý do khác nhau. Chẳng hạn vì các gia đình ngày càng ít con, giới trẻ chịu nhiều ảnh hưởng từ lối sống hưởng thụ, cá nhân chủ nghĩa… Riêng ở giáo phận Kon Tum, không hẳn là giảm sút ơn gọi, bởi lâu nay vẫn luôn ít ơn gọi. Cho nên, có lẽ phải nói là “khan hiếm”. Ngoài những yếu tố vùng miền, một trong những yếu tố quan trọng cần phải nêu là trong tổng số 394.274 giáo dân toàn giáo phận, theo thống kê năm 2022, có tới 278.859 giáo dân là anh chị em thuộc các sắc dân thiểu số (Bahnar, Sêđăng, Jrai, Rơngao…), chiếm tới hơn 2/3 tổng số giáo dân trong giáo phận. Với anh chị em các sắc tộc, đi tu xem ra còn khá xa lạ; khép mình vào nếp sống tu trì, khuôn khổ, xa cách khỏi buôn làng, khỏi núi rừng…, vẫn luôn là những thách đố khó vượt qua. Tuy nhiên, việc đáng lưu tâm nữa đó là tình trạng học vấn thấp trong các buôn làng. Họ có lẽ chưa thực sự ý thức về tầm quan trọng của việc học, lại luôn phải đối mặt với đói nghèo, trường lớp thiếu thốn, sơ sài; chuyện cho con cái ăn học vẫn luôn là một thứ xa xỉ. Vì thế, giáo phận đang cố gắng mở các nhà nội trú, để cải thiện tình trạng này.

Lâu nay giáo phận vẫn đón nhận ơn gọi đến từ các giáo phận khác, bởi “Lúa chín đầy đồng mà thợ gặt lại ít” (Lc 10,2). Trước các thực trạng vừa kể ở trên, từ tháng 9.2023, giáo phận đã quyết định mở Nhà Nội Trú Ơn Gọi (Pleiku), đón nhận các em từ lớp 9 đến lớp 12 và các em ôn thi đại học, như một cố gắng để ươm mầm ơn gọi thừa sai cho cánh đồng truyền giáo Kon Tum. Hiện nay đã có 25 em, trong đó có khoảng ½ là các tín hữu dân tộc thiểu số.

l Trong việc đào tạo linh mục tại Chủng viện Thừa Sai Kon Tum, ngoài các phần học bắt buộc theo tiêu chuẩn chung, chủng viện còn chú ý trang bị những kiến thức và phẩm chất, kỹ năng gì cho các chủng sinh, để đáp ứng nhu cầu đa dạng tại giáo phận nhiều sắc tộc này?

- Tuy là một vùng đất truyền giáo, đa sắc tộc, lại thiếu thốn đủ bề, nhưng tiêu chí quan trọng được đặt ra cho việc tuyển sinh, có lẽ cũng như các giáo phận và dòng tu khác, đó là vấn đề học vấn: các ứng sinh phải có trình độ đại học, hoặc được đón nhận để học đại học (ưu tiên nhận các em vừa tốt nghiệp cấp 3).

Ngoài ra, vì là vùng truyền giáo, đa sắc tộc, nên các ứng sinh và chủng sinh Chủng viện Thừa Sai Kon Tum được đề nghị chọn học ít nhất là một ngôn ngữ địa phương (Bahnar, Sêđăng hoặc Jrai), cũng như tìm hiểu về các truyền thống văn hóa Tây Nguyên. Người xưa nói “vô tri bất mộ”, việc học tiếng sắc tộc vì thế không chỉ để làm mục vụ mai này, mà còn là cơ hội để các ứng sinh linh mục thừa sai hiểu biết, gần gũi và cảm thông với các anh chị em trong các buôn làng.

l Theo thông báo tuyển sinh vào Chủng viện năm 2024, có một số ngành học, trường đại học được ưu tiên xét tuyển và có chế độ cho các bạn trẻ ôn thi lại trong trường hợp chưa học đại học. Đây là điểm khá mới. Vì sao có sự ưu tiên như thế? Xin cha hướng dẫn cụ thể hơn giúp các bạn trẻ được biết?

- Việc đề nghị chọn một số chuyên ngành và trường đại học đến từ TPHCM có vài lý do. Trước hết, đề nghị chọn học những ngành xem ra hữu ích và thiết thực hơn cho sứ vụ linh mục mai sau; đề nghị chọn các trường có đầu vào “hợp lý” hơn (các trường có điểm xét tuyển không quá cao); đề nghị chọn học những trường có chương trình đào tạo phù hợp, ổn định, đồng thời có mức học phí thấp. Bởi lẽ, gánh nặng học phí vẫn luôn là bài toán nan giải không chỉ cho các gia đình, mà còn cho cả những ai quan tâm và đồng hành với các em, nhất là các em thuộc các sắc tộc thiểu số.

l Cha có thể cho độc giả cũng như các bạn trẻ biết phương châm và định hướng đào tạo linh mục trong thời gian tới của chủng viện, nơi sản sinh những nhà truyền giáo giàu sức sống, đến với anh em sắc tộc?

- Chủng viện Kon Tum xưa nay vẫn mang thêm hai chữ “thừa sai”. Đây có lẽ là nét riêng của mái trường được xây dựng với mục đích đào tạo các nhà thừa sai cho cánh đồng truyền giáo vùng Cao nguyên Trung phần. Chính trong dòng chảy của truyền thống mà chân dung của một linh mục thừa sai cần được phác họa: Ad extra: hệ tại ở khả năng đi ra, để có thể “lên đường”, đến với các buôn làng; Ad gentes: đến với muôn dân, trong đó có lương dân, các sắc dân, các truyền thống văn hóa và ngôn ngữ khác…; Cum Ecclesia: trong Giáo hội và cùng với Giáo hội.

Đây thực ra là ba trong bốn chiều kích đời linh mục của các cha thuộc Hội Thừa sai Paris (MEP). Đất Kon Tum ghi dấu sự hiện diện của các ngài. Mong sao các thế hệ linh mục xuất thân từ Chủng viện Thừa Sai Kon Tum thêm ý thức về căn tính thừa sai của mình trên cánh đồng truyền giáo Kon Tum.

l Xin cám ơn cha!

HÙNG LUÂN (thực hiện)