Khi nước sạch về buôn làng

Không chỉ vào mùa khô nỗi lo thiếu nước sạch sinh hoạt mới hiện hữu đe dọa đời sống những con dân của bản làng tại GP.Kontum. Thực tế dù vào mùa nào thì những người dân sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số - nơi xa nguồn nước do đồi núi cao, sông - suối ít, mạch nước ngầm khô cạn cũng phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước sạch...

Thuở thuốc đau bụng là cứu cánh...

“Người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên xưa nay không có thói quen uống nước giếng. Các làng người dân tộc thường được lập ở gần sông, suối, hoặc chỗ có nước “giọt” (nước mạch). Bây giờ các nguồn nước trên hầu hết đã bị ô nhiễm do thuốc trừ sâu, phân hóa học, rác rưởi! . . .”-Đó là những câu kể kèm cảm thán chúng tôi được nghe nhiều nhất khi hỏi thăm về tình trạng nguồn nước sinh hoạt của đồng bào dân tộc tại GP.Kontum. Theo những thành viên ban Caritas tại GP.Kontum có các hoạt động thiện nguyện gắn bó với đồng bào người dân tộc thì theo tục lệ họ xem nguồn nước giọt như là thần linh. Cả ngày họ chỉ lấy nước vào buổi sáng và chỉ phụ nữ đi hứng nước mà thôi. Đến trưa, chiều thì mới ra tắm giặt. Thế nhưng những nơi được chọn là điểm lấy nước lại thường gần nghĩa trang do đó rất ô nhiễm. Lại thêm phần không có hệ thống xứ lý nên nước đục, phèn, hay có mùi bùn...cũng đều trở thành nước ăn, nước uống hằng ngày. Chưa kể đến nhiều làng đã không còn mạch nước nào, nhiều dòng suối đã khô cạn, muốn có nước họ buộc phải di chuyển 5-10km...

Từ ngày có nước sạch, dân làng đã bớt bị bịnh thông thường

Để hiểu thế nào là nước giọt, thầy Nguyễn Đình Phục (một tu sĩ dòng Phanxicô), thành viên ban Caritas GP.Kontum lục lại những xấp ảnh tư liệu chụp những nơi lấy nước của bà con cho chúng tôi xem. Theo thầy hiện vẫn còn khá nhiều nơi tình trạng dùng nước giọt, nước suối không đảm bảo vệ sinh như thế tồn tại. Chính vậy nên khi chưa có chương trình nước sạch phục vụ cho người dân tộc, thuốc đau bụng là thứ mà họ quý nhất. Những viên thuốc than, hay thuốc berberin trị tiêu chảy là loại thuốc người dân tộc hay đến xin nhất. Có lúc ban bác ái xin được cả xe thuốc đau bụng nhưng cũng chỉ ít ngày là hết. Chưa kể đến các bệnh về da liễu, phụ khoa...cũng ngày một tăng trong các buôn làng mỗi lần thăm khám...Trẻ em thì bị ghẻ, người lớn thì xanh xao mệt mỏi...Nhận thấy ngọn nguồn gốc rễ của những vấn đề đe dọa sức khỏe của người dân tộc tại đây là vấn đề nguồn nước sạch nên ban Caritas đã bắt đầu lên kế hoạch tạo dựng mô hình nước sạch đem đến từng buôn làng xa xôi. Những ý tưởng về vấn đề cung cấp nước sạch cũng dần hình thành. Quy mô xây dựng cũng ngày một lớn hơn, ít nhiều mang lại cuộc sống dễ chịu hơn cho người dân tộc nghèo.

Mang đến những đổi thay

Ý thức được sự cần thiết của nước sạch với đồng bào dân tộc nghèo nên nhiều năm qua ban Caritas Kontum đã nỗ lực hết sức để người nghèo có được nước sạch sử dụng. Cách thứ nhất là dẫn nước từ trên núi gần làng về tại làng. Nước đầu nguồn bao giờ cũng sạch hơn nên ban Caritas khảo sát kỹ lưỡng rồi làm ống dẫn nước về làng bản. Cách thứ hai là xây dựng bồn nước, trang bị máy lọc nước để có nước sạch cho dân sử dụng. Những trạm bơm với bồn chứa khoảng 500l được xây dựng ở rất nhiều nơi. Cách thứ ba là giúp người dân đào giếng. Song song đó là kêu gọi uống nước đun sôi.

Một trạm bơm nước cho buôn làng

Tuy nhiên theo linh mục Phêrô Nguyễn Vân Đông-Giám đốc Caritas GP.Kon Tum-người luôn đồng hành với chương trình nước sạch cho biết:“Việc xây dựng được các điểm cấp nước sạch trong bản làng vốn đã khó khăn nhưng không phải cứ đào giếng, làm trạm lọc nước là bà con vỗ tay mang bình đến lấy nước ngay, bởi đó không phải là tập tục xưa nay của họ. Vì vậy khâu vận động, giảng giải lợi ích, giúp họ hiểu được sự cần thiết phải thay đổi cách thức dùng nước cũng mất thêm rất nhiều thời gian, công sức và đòi hỏi sự khéo léo cũng như phải thấu hiểu gắn bó với họ mới thành”. Sau nhờ thuyết phục được các già làng đứng ra nói chuyện và bắt đầu dùng nước cùng sự khéo léo vận động của những tình nguyện viên thuộc Caritas nên dân làng mới tin và bắt đầu dùng các nguồn nước sạch này. Lúc này thì nhiều trạm lọc, giếng nước không đủ cung cấp cho người dân. Vậy nên với những linh mục, tu sĩ gắn bó với vùng đất này thì nước sạch luôn là vấn đề nóng đặt ở vị trí ưu tiên. Kết quả của việc nước sạch đến các bản làng được thấy rõ không lâu sau đó : Số người bị đau bụng, bị các bệnh đường ruột trong các làng giảm đi trông thấy, các bệnh về da liễu cũng giảm đáng kể. Khỏi phải nói bà con mừng vui ra sao khi nước sạch về ngay cạnh nhà.

Nước sạch thay thế nước "giọt"

Anh K’Pui ở làng K’Mong mừng rỡ kể:“Trước đây vài ngày tôi mới tắm giặt một lần vì đi lấy nước xa lắm. Đi bộ phải hết 30 phút mới lấy được nước suối tắm giặt, vất vả lắm. Giờ có giếng nước ngay tại làng mình rồi, tôi được dùng nước sạch thoải mái.Có thể tắm giặt mỗi ngày, không còn gì sung sướng bằng”.Bà H’Rup lại chia sẻ niềm vui sướng vì gần đây không còn phải đi xin thuốc đau bụng nữa, bà bảo:“Tôi và các con cháu trong nhà lâu rồi không bị đau bụng nữa nên không còn thấy mệt trong người, làm rẫy được nhiều hơn...”. Nhiều hộ gia đình khác trước kia có thành viên thường hay bị vấn đề về đường ruột đều tỏ ra vui vẻ khi những cơn đau đến vã mồ hôi kia chẳng còn đe dọa. Làng nào có nước sạch thì sức khỏe được cải thiện rất rõ ràng.

Hiện tại chưa có con số thống kê chính xác nhưng hầu hết các huyện đều đã có nhiều điểm cung cấp nước sạch của ban Caritas Kontum thay thế nước giọt với quy mô lớn nhỏ khác nhau tùy theo số dân cư. Thông thường chi phí cho một giếng bơm và máy xử lý nước thông qua hệ thống lọc thường vào khoảng hơn 100 triệu đồng. Chưa kể đến chuyện bảo trì, bảo dưỡng máy móc cũng như vấn đề thay thế bộ lọc thì số tiền cần cho chương trình nước sạch là khá lớn. Và nguồn kinh phí này hoàn toàn do ban Caritas Kontum cùng các mạnh thường quân trợ giúp và hoàn toàn miễn phí sử dụng với đồng bào dân tộc. Tuy còn khó nhưng những cây nước sạch mới dự kiến sẽ tiếp tục đến tận các bản xa nhất khi có điều kiện trong thời gian tới. Bởi cung cấp nước sạch ở GP.Kontum là ưu tiên hàng đầu trong các chương trình mục vụ người nghèo, đặc biệt là với người dân tộc và là một nhiệm vụ không thể từ bỏ để giúp đồng bào dân tộc nghèo có cuộc sống mạnh khỏe và ấm no hơn.

Minh Hải