Trong hình dung quen thuộc của nhiều người Công giáo Việt Nam, những lễ sinh nghiêm trang trên cung thánh thường là các trẻ nam. Việc các trẻ nữ hiện diện với vai trò phục vụ trong thánh lễ dù đã có từ lâu nhưng với nhiều người ở nhiều nơi, đây vẫn còn là điều lạ lẫm.
Đến giáo xứ Phanxicô Xaviê (TGP TPHCM), đúng lúc gặp một nhóm lễ sinh, cả nam lẫn nữ đang tập luyện các tiết mục chuẩn bị cho ngày giao lưu lễ sinh Việt - Hoa. Họ đạo này có hơn 50 lễ sinh, trong đó khoảng 30 là nữ. Truyền thống có giúp lễ nữ ở đây bắt đầu từ thời cha sở Stêphanô Huỳnh Trụ, và được tiếp tục cho đến nay, dưới thời cha sở Tôma Huỳnh Bửu Dư. Ban đầu, lễ sinh được chia làm hai nhóm: nam chọn thánh Đaminh Saviô làm bổn mạng, còn nữ nhận thánh nữ Maria Goretti. Các nhóm có lịch sinh hoạt và tập riêng, nhưng cùng hỗ trợ cho thánh lễ. Hiện, hai nhóm được hợp nhất và nhận thánh nữ Goretti làm bổn mạng. Bạn Nguyễn Trần Thảo Nhi, một lễ sinh lâu năm, kể lại rằng: “Trước đây em nghĩ chỉ có nam mới được giúp lễ. Lúc được chọn giúp trong thánh lễ Thêm Sức do Đức Tổng cử hành, em mới nhận ra rằng các bạn nữ cũng có thể đảm nhiệm vai trò này một cách nghiêm trang và ý nghĩa”.
Gắn bó với bàn thờ từ khi con nhỏ, và bây giờ đã trở thành phó ban lễ sinh và trưởng nhóm nữ, bạn Hoàng Vũ Kim Ngân vừa có được được niềm vui trong công việc giúp lễ vừa cảm thấy nối kết với các thành viên: “Tình cảm giữa các thành viên dường như đã trở thành tình thân. Nếu ai đó hỏi về gia cảnh của một bạn trong ban, em chắc chắn có thể trả lời được”.
Nhiều ban lễ sinh của các giáo xứ thuộc TGP TPHCM như Chợ Đũi, Đa Minh - Ba Chuông, Thánh Linh, Phaolô - Bình Tân hay Bà Điểm cũng đã có sự hiện diện của nữ từ lâu. Với họ đạo Bà Điểm, lễ sinh nữ đã hoạt động được hơn bảy năm, khởi đi khi linh mục Gioan Vianney Chu Minh Tân mong muốn thiếu nhi cả hai giới có thể tham gia cách tích cực vào sinh hoạt của giáo xứ, trong đó có phụng vụ, nhằm tạo ích lợi thiêng liêng cho mỗi em.
Trong khi đó tại Chợ Quán, một họ đạo cổ kính hơn 300 năm tuổi thuộc TGP TPHCM, sự hiện diện của nữ lễ sinh là điểm mới xuất hiện trong vòng bảy năm trở lại đây. Ngày ấy, khi về nhận nhiệm sở Chợ Quán, cha Gabriel Trịnh Công Chánh đã lắng nghe và tiếp nối thao thức của vị linh mục tiền nhiệm là cố linh mục Phanxicô Xaviê Lê Văn Nhạc, người luôn đau đáu với việc làm sao khơi lên ơn gọi nơi giới trẻ trong họ đạo. Chính trong lúc ấy, cha Chánh nhớ lại con đường tu trì của mình cũng phôi thai một cách rất đơn sơ và thầm lặng từ những ngày là một cậu bé phục vụ bên bàn thánh. Qua ký ức ấy, cha hiểu rằng một ơn gọi có thể được đánh thức từ những công việc phục vụ này, và không chỉ dành cho nam giới, nên đã quyết định đón nhận nữ vào ban lễ sinh, như một cách vun trồng ơn gọi giữa lòng cộng đoàn. “Tuy không phải ai giúp lễ cũng đi tu, nhưng mình cứ cố gắng gieo, còn Chúa sẽ cho mọc lên” - cha Chánh chia sẻ.
Giáo xứ Chợ Quán đang có khoảng 30 lễ sinh, số nữ chiếm chừng 10 em. Ngoài trực lễ thông thường, tất cả thành viên đều tham gia truyền thống hầu đèn vào mỗi thánh lễ thiếu nhi (lúc 8 giờ sáng Chúa nhật) và giờ chầu Thánh Thể vào lúc 3g30 chiều Chúa nhật hằng tuần. Ông Lê Quang Dũng, Chủ tịch Hội đồng Mục vụ giáo xứ nhận xét: “Các em nữ giúp lễ rất chu đáo và nghiêm trang không thua kém gì nam. Việc mời gọi thiếu nhi làm lễ sinh còn là cách giúp trẻ sống đạo chuyên chăm hơn”.
Còn ở giáo phận Xuân Lộc, vốn là vùng có đời sống đạo mạnh mẽ và đậm nét truyền thống, cũng có những giáo xứ đã cho phép nữ được làm lễ sinh, chẳng hạn như Ngọc Đồng (giáo hạt Hòa Thanh). Từ năm 2021, nơi đây chính thức có lễ sinh nữ và nay đã có 15 em. Trước khi bước lên cung thánh, mọi thành viên đều phải được tập luyện kỹ lưỡng. Linh mục Nguyễn Thanh Thắng, OP, phó xứ Ngọc Đồng kể rằng tuy có gặp khó khăn lúc đầu, nhưng các em nữ cũng tỏ ra có khả năng đảm đương vai trò, nên giáo xứ tiếp tục duy trì. Nhiều phụ huynh cũng rất đồng tình và sẵn sàng cho phép con cái mình tham gia phục vụ bàn thánh, vì nhận thấy tinh thần gắn bó với nhà thờ nơi trẻ nhỏ. Phần lớn các giáo xứ có quy định độ tuổi và phạm vi phục vụ của các trẻ nữ, là chỉ nhận các thiếu nữ đang học cấp một đến hết cấp hai. Sau đó, các em nữ sẽ chuyển sang những hoạt động phù hợp khác như tham gia ca đoàn, đội đọc sách hoặc các hội đoàn khác.
Đối với nữ, việc giúp lễ không chỉ đòi hỏi thái độ nghiêm trang mà còn cần lưu tâm đến vẻ ngoài sao cho phù hợp. Đa phần các giáo xứ đều có những quy định cụ thể như tóc phải được buộc gọn hoặc cắt ngắn, không để xõa dài; tránh trang điểm đậm hoặc đeo nữ trang gây chú ý, để khi bước lên cung thánh có thể thể hiện được sự đơn sơ và tinh thần phục vụ chứ không phải vẻ đẹp bề ngoài.
Dù đã có nhiều nơi tiên phong trong việc đón nhận nữ lễ sinh, nhưng thực tế vẫn còn không hiếm những ánh nhìn dè dặt. Một số giáo dân cảm thấy “lạ” khi thấy các trẻ nữ xuất hiện trong vai trò thường gắn liền với trẻ nam. Chị Nguyễn Thị Kim Loan, giáo dân xứ Trung Mỹ Tây, TGP TPHCM, chia sẻ: “Tôi vẫn chưa quen lắm với hình ảnh bé gái giúp bàn thờ. Từ nhỏ đến giờ tôi chỉ thấy các bạn nam làm việc đó”. Ngay chính các bạn nữ cũng từng có chút lo ngại. Lê Ngọc Lan Giang, giáo xứ Phanxicô Xaviê, nhớ lại: “Hồi đó, khi được mời giúp lễ, ban đầu tụi em còn hơi sợ, rồi cũng gặp nhiều lời ra tiếng vào, nhưng được cha xứ động viên nên ngày càng mạnh dạn hơn. Em thấy những ngày đó là một kỷ niệm rất đáng nhớ”.
Từ năm 1994, Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích đã cho phép các giám mục giáo phận có quyền quyết định việc cho nữ giáo dân giúp lễ, tùy vào truyền thống mục vụ địa phương. Việc tạo điều kiện cho các trẻ nữ tham gia vào Phụng vụ đang dần được đón nhận như một bước tiến tự nhiên, phù hợp với hoàn cảnh Giáo hội hiện đại. Điều quan trọng nhất không nằm ở giới tính của người phục vụ, mà là ở tâm thế của người đó: yêu mến, thánh thiện và quảng đại.
HOÀNG LONG
Bình luận