Nhắc đến cha Phêrô Phan Khắc Từ, dù trong giới Công giáo hay ngoài xã hội, người ta thường nhớ về một vị linh mục với nhiều điểm quá đặc biệt: là “linh mục hốt rác” từ thập niên 70 của thế kỷ trước, linh mục đại biểu Quốc hội từ cuối thập niên 80, linh mục bảo trợ trẻ khuyết tật - trẻ nạn nhân chất độc da cam nhiều chục năm nay, linh mục làm báo...
Cuộc đời 88 tuổi với 57 năm linh mục là quãng đường đủ dài để nhắc nhớ về những dấn thân phục vụ với khẩu hiệu “Là chứng nhân Tin Mừng” của cha.
Cha thụ phong linh mục ngày 14.5.1968, khởi đầu chặng đường mục vụ trong cương vị phó xứ Vườn Xoài và Tuyên úy Thanh Lao Công (TLC) Sài Gòn. Trong khoảng thời gian 1969-1970, cha được TLC Việt Nam cử đi dự Đại hội Thanh Lao Công thế giới tại Beyrouth - Liban và có dịp tìm hiểu về phong trào TLC tại Pháp, Bỉ, Thụy Sĩ, đồng thời bắt đầu quan tâm đến nền Thần học Giải phóng. Trong giai đoạn này, cha kể lại là đặc biệt khâm phục quyết định của Đức cha Helder Camara ở Nam Mỹ đã rời bỏ Tòa giám mục để đến sống trong khu ổ chuột của dân nghèo. Tại Pháp, cha có mặt trong nhiều cuộc biểu tình chống chiến tranh Việt Nam. Trước khi về nước, qua linh mục GB Nguyễn Đình Thi thuộc Hội Huynh đệ Việt Nam tại Pháp, cha được tiếp xúc với nhiều vị trong phái đoàn Mặt trận Giải phóng Miền Nam, trong đó có bà Nguyễn Thị Bình, trưởng phái đoàn... Đây là giai đoạn ảnh hưởng đến chọn lựa dấn thân của vị linh mục về lâu dài sau này.
Về lại Sài Gòn, cha tham gia Mặt trận Nhân dân tranh thủ hòa bình, phong trào Công giáo xây dựng hòa bình, hỗ trợ nhóm sinh viên đòi quyền sống, rồi biểu tình hoặc đình công của công nhân, đốt xe Mỹ trên đường phố... Để hiểu hơn về người lao động và có điều kiện giúp họ đòi quyền lợi chính đáng, cha đã xin làm công nhân hốt rác. Tháng 11.1974, sau khi bị sa thải khỏi công việc này, cha vận động thành lập Ủy ban Bảo vệ Quyền lợi người lao động, và được đề bạt làm Chủ tịch. Cũng trong thời gian này, cha còn được đề nghị làm Phó Chủ tịch Mặt trận Nhân dân Cứu đói do Hòa thượng Thích Hiển Pháp làm Chủ tịch.
Chỉ trong vòng 7 năm sau khi thụ phong linh mục, từ 1968-1975, cha trở thành người của dân lao động, dân nghèo; nhạy cảm với thời cuộc và có những thao thức trong Giáo hội, được khai mở từ Công đồng Vatican II kết thúc vài năm trước đó.
Sau 1975, cha tiếp tục con đường dấn thân, từng tham gia Liên hiệp Công đoàn, Ủy ban MTTQ, Đại biểu HĐND… thành phố Hồ Chí Minh, Đại biểu Quốc hội 3 khóa VIII, IX và X. Với phong trào của giới Công giáo, từ năm 1980-1982, cha là Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban Vận động Công giáo thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch rồi Chủ tịch UBĐKCGTP (từ 1983 đến 2023); trong Trung ương UBĐKCGVN, cha là Phó Tổng Thư ký rồi Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký nhiều khóa liền. Tự tin vào con đường đã chọn lựa, cha khẳng định: “Là linh mục Công giáo, tôi gắn bó với Giáo hội và vâng phục Đấng bản quyền; là công dân của Tổ quốc Việt Nam, tôi muốn cống hiến cuộc sống của mình cho Tổ quốc, cho đồng bào ruột thịt. Chính từ đó, tôi đã tìm được môi trường lý tưởng cho cuộc đời mình là Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam để có nhiều cơ hội cống hiến cho Giáo hội, cho đất nước và dân tộc”. Cha luôn trăn trở với những thiệt thòi của người khuyết tật và tìm cách này cách khác giúp họ, qua nhiều chương trình, dự án, và từng là Phó Tổng Thư ký Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam; Phó Chủ tịch thường trực Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật TPHCM; là người khởi xướng các sinh hoạt dành cho người khuyết tật, người nhiễm HIV/AIDS tại giáo xứ Vườn Xoài; từ năm 2001 là Giám đốc Trung tâm Nuôi dưỡng các em nạn nhân chất độc da cam với các cơ sở mang tên Thiên Phước... Với nhiều ưu tư về người yếm thế, về các vấn đề xã hội, nên khi là đại biểu Quốc hội và là ủy viên Ủy ban Về các vấn đề Xã hội của Quốc hội, cha hiểu rõ trách nhiệm nhân dân trao phó, gần gũi với bà con mọi thành phần, lắng nghe và phản ảnh nguyện vọng chính đáng của người dân, đề xuất những quyền lợi và sự hỗ trợ cho người lao động và người nghèo, người bất hạnh trong xã hội, mục đích để góp phần xây dựng một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh... Cha đã có nhiều ý kiến đóng góp phù hợp với từng giai đoạn phát triển của xã hội, như tại phiên họp Quốc hội cuối năm 1992, khi nước ta chưa mở ra với thế giới nhiều, cha phát biểu: “Ngoài vấn đề cần phải xã hội hóa việc từ thiện bác ái, tôi cũng nhấn mạnh đến công tác đối ngoại nhân dân. Bởi vì các đoàn thể, các tổ chức quần chúng, qua mối liên lạc với bạn bè ở nước ngoài, đã tạo nên những mối quan hệ mới và một cách nào đó, để Việt Nam tiến đến những bước quan hệ ngoại giao xa hơn. Trong công tác đối ngoại nhân dân, đối ngoại tôn giáo hiện nay cũng là một vấn đề lớn. Chính sách tự do tín ngưỡng tôn giáo của Nhà nước ngày càng rõ nét và đã tạo được sự an tâm của những người có tín ngưỡng, tôn giáo...”. Hay tại kỳ họp Quốc hội cuối năm 1999, cha đã có ý kiến rất xác đáng về vấn đề giáo dục và đào tạo: “Trước bước ngoặt của lịch sử, của dân tộc, trong nhiều vấn đề được đặt ra, tôi chọn mảng giáo dục vì con người là tài sản lớn nhất của một dân tộc. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư có lợi nhất. Khi con người có tri thức, có khoa học, họ sẽ có đủ trí tuệ để giải quyết những thiếu sót của mọi guồng máy, mọi kỹ thuật. Và nền giáo dục này phải gắn với mục tiêu kinh tế trong từng giai đoạn. Ở Đài Loan cách đây 20 năm, tỷ lệ đào tạo gắn với nông nghiệp và cơ khí phục vụ nông nghiệp là 37%, nay chỉ còn 4%. Ngược lại, đào tạo các ngành dịch vụ và khoa học của họ trước đây thấp, nay lại tăng rất cao. Do vậy, trước thềm thiên niên kỷ mới, tôi nghĩ đầu tư cho giáo dục đào tạo phải được đặt lên tầm quan trọng như đầu tư cho cơ sở hạ tầng. Đó cũng là cơ sở vững chắc để thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và vững chắc”…
Ngày 28.12.2009, linh mục Phan Khắc Từ, Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban Đoàn kết Công giáo thành phố Hồ Chí Minh được bổ nhiệm làm Tổng biên tập báo Công giáo và Dân tộc thay cho linh mục Trương Bá Cần qua đời tháng 7 trước đó. Chia sẻ trong dịp nhận trách vụ này, cha bày tỏ: “Thực ra tôi không phải là người xa lạ với báo CGvDT. Khi CGvDT được thành lập năm 1975, tôi cũng ở trong nhóm chủ trương. Sau đó, tuy đảm nhận nhiều công việc khác nhau nhưng tôi vẫn luôn giữ liên hệ gắn bó với tờ báo, nhất là từ sau năm 1980, khi tờ báo CGvDT được công nhận là cơ quan ngôn luận của Ủy ban Vận động Công giáo thành phố Hồ Chí Minh, rồi tiếp đó là Ủy ban Đoàn kết Công giáo thành phố Hồ Chí Minh cho đến hôm nay. Là một người hoạt động trong phong trào yêu nước của đồng bào Công giáo, tôi thấy tờ báo CGvDT trong mấy chục năm qua đã thể hiện được vai trò vừa là cầu nối cảm thông và hiểu biết giữa đạo - đời, giữa đồng bào Công giáo với mọi thành phần xã hội, đồng thời vừa giữ được vị trí tiên phong về mặt tư tưởng để thúc đẩy các phong trào yêu nước trong đồng bào Công giáo. Tuy có thể còn có những cách đánh giá khác nhau, nhưng công bằng mà nói, CGvDT đã có một bề dày đóng góp tích cực cho Đất nước cũng như cho Giáo hội, và cần được tiếp tục phát huy hơn nữa”.
Chặng đường 57 năm linh mục của cha Phêrô Phan Khắc Từ gần như luôn tất bật với nhiều công việc hướng đến thăng tiến con người, từ trong Giáo hội đến xã hội bên ngoài, trong nước cũng như quốc tế. Có dịp tiếp xúc với cha, người ta dễ nhận ra dáng vẻ và cung cách của một người luôn trong trạng thái động, đi nhiều và liên tục, rất nhạy cảm với các vấn đề tôn giáo và xã hội, tham gia không mệt mỏi trong nhiều lĩnh vực, nhất là những hoạt động vì người nghèo, người bất hạnh. Còn nhớ cha nhiều lần nhấn mạnh quan điểm phục vụ đời mình rằng: “Tôi đặc biệt xác tín vào lựa chọn đứng về phía người nghèo và người bất hạnh, như một lời thôi thúc của Tin Mừng”.
MINH HẢI tổng hợp
Bình luận