Các chuyên gia Mỹ đang tìm cách xác định mức độ độc hại của hạt vi nhựa trong những hoạt động hằng ngày của con người, như hít thở, ăn uống…
Trong những năm qua, các nhà khoa học, trên đường săn lùng hạt vi nhựa, đã phát hiện ra chúng xuất hiện hầu như ở khắp nơi. Đầu tiên, họ tìm thấy những hạt nhựa li ti trong các đại dương, bên trong cơ thể cá, sò. Kế đến, hạt vi nhựa được xác định có mặt bên trong những chai nước ngọt, nước uống hằng ngày, trong rau quả và trái cây, trong món bánh mì kẹp. Giờ đây, các nhà nghiên cứu nhận ra hạt vi nhựa đang “bủa vây” con người chúng ta.
Bốn phương tám hướng
Hạt vi nhựa lơ lửng khắp nơi, trong không khí ngoài đường phố và trong nhà riêng. Một báo cáo ước tính, con người hít thở hoặc hấp thu trung bình từ 74.000 đến 121.000 hạt vi nhựa mỗi năm qua hoạt động hít thở, ăn uống, theo tờ The Washington Post. “Chúng ta đang nằm trong vòng vây của nhựa”, theo nhà nghiên cứu Sherri Mason thuộc Đại học bang Pennsylvania (Mỹ). “Chúng ta mặc quần áo làm từ vải nhân tạo, và những vật liệu này tạo ra hạt vi nhựa. Chúng ta làm việc trên các thảm nhân tạo. Chúng ta mua thực phẩm được đóng gói bằng nhựa”, bà Mason liệt kê.
Giới khoa học vẫn chưa biết rõ mức độ ảnh hưởng của hạt vi nhựa đối với sức khỏe người, nhưng nỗi lo ngại đang ngày càng gia tăng. Trong những năm gần đây, các cuộc nghiên cứu lần đầu tiên xác nhận con người đang hít thở, ăn uống trộn lẫn với hạt vi nhựa ở mức độ lớn hơn nhiều so với chúng ta vẫn tưởng. Và hạt vi nhựa đang len lỏi hầu như vào mọi cơ quan nội tạng chính của cơ thể người. Không những thế, nó còn gây viêm nhiễm khắp nơi, mà khi đi vào cơ thể còn gây rò rỉ những dạng phụ gia hóa học, như chất chống cháy, chất bôi trơn, dung môi… Đến lượt mình, những chất phụ gia đó có thể tiếp tục phóng thích hạt vi nhựa đến được những cơ quan dễ bị tấn công nhất của con người.
Trong số hơn 10.000 hóa chất được sử dụng trong quy trình sản xuất nhựa, các nhà khoa học phát hiện hơn 2.400 chất có nguy cơ độc hại. Nhu cầu về nhựa của thế giới càng gia tăng, nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe con người cũng tăng theo. Năm 1950, thế giới mỗi năm sản xuất khoảng 2 triệu tấn nhựa; và đến năm ngoái, con số này tăng lên hơn 400 triệu tấn.
Những manh mối đầu tiên
Không như các chất khác, nhựa chẳng dễ dàng phân hủy, mà chúng đơn giản chỉ vỡ thành những mảnh nhỏ hơn. Trong số 8 tỷ món đồ nhựa được sản xuất từ năm 1950, không đến 10% được tái chế. Phần còn lại tích tụ bên trong các bãi rác, những đại dương và các bãi biển khắp Địa cầu, chờ cơ hội phân hủy thành những hạt vi nhựa hoặc thậm chí hạt nano nhựa. Đối với các nhà nghiên cứu, việc truy lùng mức độ ảnh hưởng của hạt vi nhựa đối với sức khỏe là nhiệm vụ đầy khó khăn. Điều này do mỗi hóa chất được bổ sung vào đồ nhựa, cùng với kích thước và hình dạng của từng hạt vi nhựa, có thể gây ra những ảnh hưởng khác nhau cho cơ thể người. “Chúng điều có những đặc điểm độc hại riêng. Đó quả là cơn ác mộng khi phải phân tích chúng”, tờ The Washington Post dẫn lời nhà khoa học độc lập Heather Leslie từng tham gia báo cáo đầu tiên phát hiện hạt vi nhựa trong máu người.
Đến nay, các nhà khoa học đã tìm được một số manh mối. Một nghiên cứu ở Ý cho thấy, người có niêm mạc động mạch bị “nhét” hạt vi nhựa đối mặt nguy cơ cao lên cơn đau tim, đột quỵ hoặc tử vong vì bất kỳ lý do nào. Một báo cáo khác phát hiện bệnh nhân mắc chứng viêm ruột có hàm lượng hạt vi nhựa cao hơn trong chất thải so với người khỏe mạnh. Khi tiến hành thử nghiệm trên tế bào người, hạt vi nhựa có thể khiến tế bào bị hủy hoại, kích hoạt tình trạng dị ứng và thậm chí khiến tế bào chết hàng loạt. Hóa chất trong nhựa, như phthalate hoặc bisphenol A, còn gây ra sự mất cân bằng hoóc-môn và làm gián đoạn hoạt động của cơ quan sinh sản. Ở chuột, hạt vi nhựa có thể dẫn đến rối loạn hành vi và sinh sản, cản trở năng lực học hỏi và hình thành ký ức. Gần đây, các nhà nghiên cứu còn phát hiện một số tế bào cụ thể sẽ lây lan nhanh hơn sau khị tiếp xúc với hạt vi nhựa. Hiện các chuyên gia đang tìm cách xác định, liệu hạt vi nhựa có thể khiến bệnh ung thư kích phát sớm hơn hay không.
Bà Kimberly Wise White, Phó Chủ tịch phụ trách vấn đề khoa học và quy định của Hội đồng Hóa chất Mỹ, cho biết ngành nhựa cam kết chi 15 triệu USD cho nỗ lực nghiên cứu hạt vi nhựa. Các chuyên gia của hội đồng hiện điều tra nhằm xác định những nguy cơ độc hại đến từ việc hít phải hạt vi nhựa trong đời sống hằng ngày.
HỒNG HOANG
Bình luận