Khi hát Kinh Hòa Bình của thánh Phanxicô Assisi, chúng ta thân thưa với Chúa: “Lạy Chúa, xin hãy dùng con như khí cụ bình an của Chúa, để con đem yêu thương vào nơi oán thù, đem thứ tha vào nơi lăng nhục...”. Rồi hát tiếp: “Ðể con dọi ánh sáng vào nơi tối tăm, đem niềm vui đến chốn u sầu”.
Lời kinh này vừa là lời cầu nguyện, vừa là bài giáo lý diễn tả lối sống đích thực của mỗi người Kitô hữu. Bổn phận của các Kitô hữu không chỉ là đem yêu thương vào nơi oán thù, mà còn phải dọi ánh sáng vào nơi tối tăm.
Có câu chuyện kể rằng: Một anh mù đi thăm một người bạn. Đã lâu không gặp nên đôi bạn hàn huyên mãi quên cả thời gian. Khi trời tối mịt, anh mù mới cáo từ ra về. Người bạn bảo: “Để tôi thắp cho anh cái đèn, trời tối quá rồi”. Anh mù nghĩ là bạn muốn đùa nên trả lời: “Anh muốn đùa hả? Tôi mù thì ngày và đêm có khác gì nhau đâu?”. Anh bạn vội vàng giải thích: “Tôi đâu có dám đùa với anh, ý tôi là anh nên cầm cái đèn để người đi đường thấy ánh sáng và không đụng phải anh”. Anh mù nghe nói có lý liền vui vẻ hiên ngang xách đèn ra về. Đi được một đoạn thì có người đi ngược chiều đụng phải, làm anh mù ngã xuống vệ đường. Quá tức giận, anh lồm cồm ngồi dậy la lối: “Đồ đui, người ta cầm cái đèn sáng như thế này mà không thấy hả?”. Người kia liền mắng lại: “Mày mới là đồ đui, đèn đã tắt từ lúc nào mà còn chửi người ta”.
Coi khi nào chính chúng ta lại rơi vào tình trạng như thế? Làm sao có thể dọi ánh sáng vào nơi tối tăm, khi mỗi người không có ánh sáng, hoặc ánh sáng đã bị tắt ngấm từ lâu nhưng bản thân không biết!
Đặt câu hỏi như thế để thấy anh mù Bactimê trong câu chuyện Tin Mừng trở thành gần gũi, và xa hơn, trở thành lời chất vấn đời sống của mỗi người. Thật vậy, Bactimê không phải là khuôn mặt xa lạ của 20 thế kỷ trước và câu chuyện Tin Mừng không phải là truyện cổ tích. Nhưng nhân vật Bactimê là một khuôn mặt mời gọi từng người suy nghĩ về chính cuộc đời mình.
Ngày nay, người ta không chỉ nói đến mù mắt mà còn có nhiều thứ mù khác: mù chữ, mù vi tính. Nghĩa là không chỉ có sự mù lòa về thân xác mà còn có sự mù lòa về tri thức và sự hiểu biết. Phúc Âm kể rằng có lần Chúa Giêsu mắng các môn đệ: “Các ngươi có mắt mà cũng như mù”. Như thế, có thêm thứ mù nữa: mù về mặt tâm linh.
Khi kể câu chuyện về anh mù Bactimê, tác giả Sách Tin Mừng không chỉ nhắm đến sự mù lòa thân xác, vì thời đó có rất nhiều người mù, nhưng Chúa Giêsu không chữa cho tất cả. Ngài chỉ chữa cho một số người mang tính biểu tượng. Tác giả cũng không chỉ nói đến mù chữ, vì không nghe kể Chúa Giêsu mở lớp tình thương để dạy học. Như vậy, chắc chắn là tác giả muốn nhấn mạnh đến sự mù lòa về mặt tâm linh, tinh thần. Có thể hiểu như thế nào về tình trạng mù này?
Một câu chuyện khác kể về nhóm người mù rủ nhau đi xem voi. Xem xong thì cùng nhau ngồi lại bàn tán, mô tả xem con voi nó giống như cái gì? Anh sờ được cái chân thì dõng dạc tuyên bố: con voi nó giống như cái cột nhà. Anh khác thì oang oang: con voi nó giống như cái quạt. Vì anh này rờ được ngay cái tai của nó. Còn các anh sờ cái bụng, cái vòi… không biết họ sẽ mô tả con voi giống như cái gì?
Mỗi người cũng có thể rơi vào tình trạng mù về mặt tinh thần, có nghĩa là không nhìn thấy được chân lý toàn diện về cuộc sống, mà chỉ nhìn thấy chân lý phiến diện như anh mù mô tả con voi “nó giống như cái cột nhà”. Từ 50 năm về trước, một nhà xã hội học Mỹ đã lên tiếng về con người thời đại. Ông gọi là “Con người một chiều kích”. Thiết nghĩ nhận xét ấy vẫn đúng cho đến ngày nay, và chắc có lẽ càng ngày sẽ càng đúng hơn. Cuộc sống con người được đan kết bằng nhiều chiều kích. Có chiều kích hướng thượng, quen gọi là chiều dọc trong mối quan hệ với Thiên Chúa. Có chiều ngang, trong quan hệ bình đẳng yêu thương đối với mọi người, và có một chiều quan hệ đối với thế giới vật chất. Tuy nhiên, càng ngày con người càng quên mất cái chiều hướng thượng, quên mất mối quan hệ hàng ngang với anh em trong tình yêu thương, mà chỉ quan tâm đến quan hệ thân xác và với thế giới vật chất. Chúng ta trở thành những con người chỉ biết có một chiều kích, không khám phá, không sống được cái chân lý toàn diện về cuộc sống của con người.
Nguyên nhân nào có thể dẫn đến tình trạng đó? Hãy thử nhìn lại hoàn cảnh của những anh chị em khiếm thị. Hầu hết đều bị mù từ lúc mới sinh nhưng cũng có một số do tai nạn sau này. Ngoài ra, nếu hiểu mù là không thấy sự vật thì cũng có lúc ta không nhìn thấy mặc dù mắt vẫn sáng. Chẳng hạn như có sự cố cúp điện hay lúc mình bị đau mắt, phải lấy khăn che mắt cho đỡ chói, đỡ nhức. Từ những kinh nghiệm đó, có thể nghĩ đến tình trạng mù lòa về mặt tinh thần.
Nếu bảo tinh thần mù lòa từ lúc mới sinh thì không được. Bởi lẽ tất cả mọi người đều được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa, và Thiên Chúa đều ban tặng cho mọi người khả năng nhận biết chân lý. Như vậy, người ta có thể rơi vào tình trạng mù tâm linh là do nguyên nhân thứ hai, thứ ba. Nghĩa là mình thiếu ánh sáng hoặc do tác động của hoàn cảnh và môi trường sống, khiến ta không nhận ra sự thật toàn vẹn và trở thành con người một chiều kích.
Hiểu như thế sẽ thấy rằng bất cứ ai đều có thể là những người mù đáng thương về mặt tâm linh. Vì vậy, như anh mù Bactimê, hãy khiêm tốn nhìn nhận tình trạng mù lòa của mình và đến với Chúa để được Người chữa trị. Người sẽ giúp ta nhìn thấy chân lý toàn vẹn chứ không chỉ là thứ chân lý phiến diện. Người sẽ giúp từng người nhận ra Thiên Chúa là Cha của mọi người và mọi người là anh chị em của mình. Người sẽ giúp nhận ra con đường tiến về nhà Cha trên Trời. Con đường đó là con đường Chúa Giêsu đã đi và đã tới đích. Đó là con đường hẹp, con đường ngược dốc, con đường thập giá, nhưng là đường dẫn đến sự sống vinh quang và vĩnh cửu.
Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Khảm
.png)
Bình luận