Những câu chuyện quanh các bảng tạ ơn

Những từ ngữ như lời tạ ơn, bảng tạ ơn, sổ khấn tạ, hòm khấn tạ ơn… luôn gắn bó, quen thuộc trong đời sống đạo của người tín hữu.

Lòng tôn kính, lòng tin, sự tạ ơn về một ơn ích vẫn được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau: những bảng tạ ơn, ghế đá cảm tạ hoặc sổ ghi chép dâng lời nguyện xin, cảm tạ ở nhiều nhà thờ, đền thánh, hang đá Ðức Mẹ… Chưa có tài liệu hoặc ghi chép nào để xác định những tấm bảng tạ ơn ở những điểm thờ tự có nguồn gốc từ đâu, nhưng có thể thấy rằng đây là một trong những hình thức biểu lộ lòng cảm mến, đức tin với Thiên Chúa và các thánh xuất hiện từ rất lâu. “Tôi nay gần tuổi thất thập, nhưng khi tóc còn xanh đã thấy ở nhà thờ Chợ Ðũi, nhà thờ Ðức Bà có những tấm bảng bằng đá nhỏ với những chữ như Tạ ơn Mẹ; Merci (cảm ơn); Tạ ơn Mẹ Maria… rồi”, ông Nguyễn Văn Nghi (Q.1) chia sẻ.

Núi Đức Mẹ tại giáo xứ Chợ Đũi lưu giữ hàng trăm bảng tạ ơn

Nếu quan sát nội dung trên các tấm bảng này, có thể thấy ngoài tiếng Việt là phổ biến, còn có các bảng được ghi khắc bằng tiếng Pháp, Anh, Hoa. Chủ yếu vẫn là lời cảm ơn ngắn gọn, cũng có nhiều bảng khắc thêm tên Ðức Mẹ, các thánh…, hoặc cụ thể hơn nữa là có cả tên người tạ ơn.

Kích thước và chất liệu bảng tạ ơn không giống nhau, thường phổ biến là bằng đá granit và mica. Ðiều này tạo nên sự đa dạng về nội dung và hình ảnh, màu sắc, tuy nhiên, có khi nhìn vào khá rối mắt.

Theo thời gian, nhiều nơi đã không thể tiếp nhận thêm bảng tạ ơn vì diện tích nơi cho gắn bảng có hạn mà số lượng lại vượt quá. Chính lý do này nhiều nơi đã quy định kích cỡ bảng tạ ơn, hoặc không tiếp nhận nữa. Thay vào đó, một số hình thức khác để bày tỏ lòng cảm tạ được khuyến khích thay thế phù hợp hơn với thực tế từng nơi.

Tại Sài Gòn, một số giáo xứ cổ, đền thánh… trở thành điểm xin khấn, tạ ơn được bà con giáo dân tìm đến. Ngoài những lời khấn nguyện, đọc kinh, lần chuỗi, dâng hoa, nến… thì bảng tạ ơn cũng trở nên hình ảnh quen thuộc như một minh chứng sống động cho những lời ước nguyện đã được trao ban. Ðứng chiêm ngắm hang đá Ðức Mẹ tại nhà thờ Chợ Ðũi (Q.1), có thể thấy mặt tiền hang đá hiện đã kín chỗ để gắn bảng tạ ơn. Ngay cả những góc cao và gập ghềnh đá cũng đã không còn đủ chỗ gắn thêm bảng. Hiện nay, chỉ còn phần bức tường cạnh hang đá là còn chỗ…. Xứ đạo cổ kính bền bỉ với thời gian không chỉ có công trình nhà thờ, mà hang núi Ðức Mẹ Lộ Ðức cũng có bề dày lịch sử từ năm 1960. Theo những giáo dân gắn bó với họ đạo kỳ cựu này, bảng tạ ơn đầu tiên cũng bắt đầu xuất hiện sau khi đài Ðức Mẹ hoàn thành không lâu.

Ghế đá là một trong những hình thức dâng lời cảm ơn được nhiều người lựa chọn

Ðền Thánh Cả Giuse (Q.Tân Bình) xây năm 1992 nơi một không gian yên tĩnh khuất sau những dãy nhà cao tầng. Trong kiến trúc đậm nét truyền thống Việt, ngoài đền chính, các công trình kiến trúc khác như tượng đài Mẹ Vô Nhiễm, tượng đài thánh Giuse, tượng đài chân phước Anrê hiển tu, phù điêu các Thánh Tử đạo Việt Nam… tạo thành nhiều không gian trang trọng, tôn nghiêm cho bà con giáo dân đến cầu nguyện. Bảng tạ ơn cũng đã xuất hiện ở đây từ những ngày đầu, song từ vài năm nay, Ðền thánh đã ngưng tiếp nhận vì diện tích khá khiêm tốn và cũng vì nhận thấy những bảng tạ ơn có kích thước và màu sắc, chất liệu không đồng đều, ảnh hưởng mỹ quan. Hiện Ðền thánh Giuse đã cho bóc gỡ dần các bảng tạ ơn cũ. Thay vào đó, mọi người được khuyến khích dâng lời nguyện, lời cảm tạ qua các hòm khấn nguyện, hoặc đơn giản là đọc kinh, lần chuỗi khi thăm viếng. Thường xuyên đến Ðền thánh Giuse, bà Hồng Hương (Q.3) cho biết: “Thực lòng, tôi cũng có chút băn khoăn khi thấy bức tường gắn bảng tạ ơn… Lại có vài tấm bảng quá nổi bật! Ðiều này gợi ít nhiều băn khoăn cho người khác về lòng thành tạ ơn! Hiện nay, đến Ðền thánh Giuse, mọi người thường dâng chút hy sinh bỏ vào thùng khấn để người hữu trách sử dụng cho những việc hữu ích, chẳng hạn như việc bác ái. Tôi thấy việc này thật phù hợp”.

Đền thánh Giuse đang gỡ dần các bảng tạ ơn cũ

Tương tự, tại nhà thờ Fatima Bình Triệu, vốn là điểm hành hương lâu năm, cũng đã ngưng tiếp nhận các bảng tạ ơn từ khi công trình nhà thờ, nhà nguyện được xây dựng và tái thiết. Những bức tường cũ, nơi gắn kín hàng ngàn bảng tạ ơn đã không còn, chỉ bức tường trên gian cung thánh của nhà nguyện vẫn còn để lại một số bảng tạ ơn. Từ nhiều năm nay, xứ đạo đã không nhận bảng tạ ơn và khách hành hương có thể dâng hoa, nến, bỏ tiền vào hòm khấn tạ ơn… Tại khuôn viên giáo xứ Fatima, có nhiều ghế đá do các tín hữu đó đây dâng tặng khi đến Fatima. Tương tự như bảng tên, trên ghế đá thường được in hoặc khắc nội dung tạ ơn. “Tôi nghĩ có nhiều cách để thể hiện lòng tạ ơn Mẹ, qua việc góp công đức hay qua việc sống tốt hơn”, ông Minh Trung, một khách hành hương đến từ Ðồng Nai bày tỏ.

Ở giáo xứ Ðức Mẹ Hằng Cứu Giúp (Q.3), hiện vẫn nhận các bảng tạ ơn gắn ở bức tường nối dài từ cổng nhà thờ đến hang đá Ðức Mẹ. Tuy nhiên, những bảng tạ ơn phải được làm theo quy định của giáo xứ để đồng bộ. Dọc trên các bức tường, hàng ngàn tấm bảng được gắn với những mốc thời gian khác nhau. Có tấm còn mới nguyên vì vừa gắn cách đây ít ngày, cũng có bảng đã nhuốm màu thời gian, phai nhạt ít nhiều. Ðặc biệt, ở núi Ðức Mẹ, giáo xứ để thêm nhiều cuốn sổ và bút viết cho bất cứ ai ghi lại những tâm tư, lời nguyện cầu với Ðức Mẹ. Vì lượng người viếng Mẹ mỗi ngày khá nhiều nên chỉ vài ngày là giáo xứ đã phải thay những sổ mới. Trên những trang giấy học trò, bao điều tâm sự được viết ra với mong ước được lắng nghe, được tiếp nhận, cũng như nhiều lời cảm tạ được bày tỏ… Ngoài bảng tạ ơn, ghi chép trên sổ, hằng ngày, giáo xứ nhận được khá nhiều hoa, nến của giáo dân đến dâng tại mỗi tượng đài Chúa, Mẹ và các thánh được đặt để nhiều nơi trong, ngoài nhà thờ.

Những tấm bảng tạ ơn gợi lên lòng biết ơn của bao người. Tấm lòng tạ ơn sẽ càng sâu sắc và có ý nghĩa một khi ý thức thêm rằng, mỗi người đều là “con nợ” của Thiên Chúa, nợ tình thương vô biên của Ngài. Và món nợ đó đòi hỏi mỗi người phải trả bằng tình thương đối với tha nhân. Dụ ngôn Người mắc nợ không biết thương xót (Mt 18,23-35) là lời cảnh tỉnh: “Tên đầy tớ độc ác kia, ta đã tha hết số nợ ấy cho ngươi, vì ngươi đã van xin ta, thì đến lượt ngươi, ngươi không phải thương xót đồng bạn, như chính ta đã thương xót ngươi sao?”.

Minh Hải