Nỗ lực tháo dỡ bom mìn tại nơi Chúa Giêsu chịu phép Rửa

Nửa thế kỷ kể từ khi nơi Chúa Giêsu được thánh Gioan Tẩy Giả thực hiện phép Rửa bên dòng sông Jordan bị biến thành vùng chiến sự, nhiều hoạt động đang được triển khai nhằm trao trả một vùng đất hòa bình và an toàn để người hành hương có thể đến viếng.

Các chuyên gia tháo dỡ bom mìn của tổ chức Halo Trust (Anh) đang trong quá trình gỡ bỏ khoảng 6.500 quả mìn và bẫy treo giăng ngang dọc trên vùng đất linh thiêng này. Một trong những nhà thờ đầu tiên được dọn sạch mìn thuộc về Giáo hội Công giáo.

Bảng cảnh báo mìn ở "Vùng đất của các tu viện"

Chiến sự kinh hoàng

Hiện có 7 tòa nhà thuộc 7 Giáo hội Kitô tại “Vùng đất của các tu viện” - tên gọi của khu vực xung quanh khúc sông mà Chúa đã chịu phép Rửa. Mỗi Giáo hội chăm lo cho khu đất của mình, phục vụ hàng ngàn người hành hương lui tới hằng năm để có dịp lội xuống đoạn sông thánh thiêng. Cả Jordan và Israel đều cho rằng, địa điểm mà thánh Gioan Tẩy Giả cử hành phép Rửa ở phía bờ sông của mình. Trong chuyến tông du đến Ðất Thánh vào năm 2014, Ðức Phanxicô đã thăm phần sông của Jordan.

Khúc sông thiêng liêng có thể được mở cửa để công chúng đến viếng khi đã sạch bom mìn

Nhà nguyện và tu viện dòng Phanxicô được xây vào thập niên 1920, dưới thời Anh kiểm soát và nằm bên bờ sông Israel. Tòa nhà bằng đá trắng lẽ ra vô cùng lộng lẫy giờ đây bị nhuốm màu đỏ và sạm nâu dưới cái nắng gắt của thung lũng Jordan, cách Biển Chết vài cây số về hướng Bắc. Tu viện từng có khoảng 12 tu sĩ. Trước khi phải dời đi vì súng đạn của chiến tranh cách đây hơn nửa thế kỷ, họ trồng cây chà là và nho ở khu vườn sau nhà và làm rượu vang. Bề mặt của nhà nguyện ngày nay lỗ chỗ những vết đạn, cho thấy phần nào cuộc chiến đẫm máu giữa quân đội Israel và Jordan trong Chiến tranh Sáu ngày vào tháng 6.1967. Tại đây, sông Jordan khá hẹp và cạn, là địa điểm thuận lợi cho những ai muốn bước qua bên kia biên giới.

Vào năm 1968, lực lượng Israel tuyên bố toàn bộ khu vực là vùng chiến sự cấm ra vào. Binh lính rải hàng ngàn quả mìn chống tăng và giăng bẫy rập bên trong các nhà thờ để đảm bảo các tay súng Jordan không thể sử dụng làm cứ điểm tấn công những khu định cư của người Israel. Trong 50 năm, không có một dấu chân nào xuất hiện tại nơi này. Israel tuyên bố hòa bình với Jordan vào năm 1995, nhưng khúc sông thiêng liêng vẫn bị phong tỏa vì mìn dày đặc. Ðến năm 2000, giới chức Israel tạm thời dọn mìn mở một lối đi hẹp dẫn đến bờ sông nhân chuyến tông du của Ðức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Sau đó 11 năm, giới hữu trách lần đầu tiên mở đường cho người hành hương tiếp cận nơi này, nhưng các dòng tu vẫn chưa được phép đưa người quay lại tu viện.

Một chuyên gia chất nổ của Halo Trust đang rà mìn

Khoảng 800.000 khách hành hương đã viếng điểm Chúa Giêsu chịu phép Rửa trong năm 2018. Trên đường, họ đi ngang những tòa nhà bị bỏ hoang, với các bảng màu vàng cảnh báo mìn. Bất chấp hơn 2 thập niên hòa bình, việc tháo dỡ bom mìn vẫn còn những trục trặc vì không đạt được thỏa thuận giữa các bên, bao gồm Bộ Quốc phòng Israel, quân đội Israel, Cơ quan Dân sự Israel, Bộ Du lịch, chính quyền Palestine và các tổ chức Palestine lẫn Kitô giáo khác. Tuy nhiên, quan trọng hơn cả, bất kỳ sự thay đổi nào diễn ra tại “Vùng đất của các tu viện” đều cần có sự nhất trí của Giáo hội Công giáo và 6 Giáo hội Kitô khác chịu trách nhiệm quản lý các công trình ở Ðất Thánh.

Nỗ lực giải quyết bom mìn

Halo Trust, tổ chức tháo dỡ bom mìn trụ sở tại Anh và hoạt động tại 27 nước, vùng lãnh thổ trên khắp thế giới, đã dẫn đầu hoạt động dọn dẹp tàn dư của chiến tranh tại Israel và vùng lãnh thổ Palestine suốt 8 năm qua. Theo Wall Street Journal, khoảng 91 km² đất bị cài mìn ở Israel và Bờ Tây, đặc biệt tại cao nguyên Golan và dọc theo biên giới. “Vùng đất của các tu viện” trải rộng trên diện tích khoảng 0,8 km². Tổ chức của Anh đã dành nhiều năm thương thuyết với các đại diện của từng Giáo hội, một nỗ lực nhận được sự ủng hộ của Ðức Giáo Hoàng Phanxicô. Dù số mìn trên vẫn chưa phải là mối đe dọa tức thời đối với công chúng, cũng giống như những địa điểm khác mà Halo Trust đang làm việc, tổ chức này tin rằng, việc làm sạch bom mìn sẽ gởi một thông điệp quan trọng về tinh thần đối thoại và chung sống hòa bình giữa các tôn giáo.

Khoảng 1500 quả mìn đã được gỡ bỏ

Ban đầu, dự án lẽ ra đã được triển khai vào năm 2016, nhưng một số trục trặc trong việc tìm kiếm nguồn kinh phí từ Bộ Quốc phòng Israel làm trì hoãn thêm 2 năm. Việc tháo gỡ bom mìn đã được bắt đầu vào mùa Xuân năm 2018, Halo Trust gây quỹ được khoảng 2,6 triệu USD, và Bộ Quốc phòng Israel góp 2 triệu USD. Một đội ngũ gồm 22 chuyên gia xử lý bom đến từ Georgia, cùng với hàng chục nhân viên hỗ trợ người Palestine đã quét được 1.500 quả mìn khỏi 3 trong số 7 tòa nhà thuộc các Giáo hội Kitô trong “Vùng đất của các tu viện”, theo thống kê tính đến giữa tháng 12.2018. Ông Marcel Aviv, người đứng đầu Cơ quan Kiểm soát Bom mìn Quốc gia Israel, bày tỏ hy vọng họ có thể hoàn thành công việc quan trọng này vào tháng 12.2019. Vẫn còn khoảng 5.000 quả mìn chưa được lấy đi.

Sau khi khu vực được tẩy sạch, các cộng đoàn tôn giáo sẽ có thể quay về nơi chốn cũ. Chẳng hạn, tu viện của Chính Thống giáo Hy Lạp là một trong số những tòa nhà cổ nhất khu vực, được xây dựng vào thế kỷ thứ IV có thể hoạt động lại. Hay như Tu viện Ethiopia còn đóng vai trò là nhà khách dành cho những người hành hương và nằm trong số những tòa nhà lớn nhất ở vùng đất thiêng liêng. Ông Aviv dự đoán số du khách sẽ tăng gấp 3 một khi các Giáo hội tiếp quản được các tòa nhà tu viện và nhà thờ ở đây. “Thật là một nơi đặc biệt để đến, nhất là khi bạn là Kitô hữu”, bà Agneiszka Witek, một người hành hương đến từ Warsaw (Ba Lan) chia sẻ trong chuyến thăm đầu tiên đến Israel. “Tôi vui mừng vì Israel và Jordan đạt được thỏa thuận hòa bình cho dòng sông này. Tôi tin rằng mọi người đều có thể sống chung một cách hòa hợp trên cùng một dòng sông”, bà Witek bổ sung khi được nghe nói về dự án dọn mìn.

GIANG VÔ YÊN