Nữ “pharaoh” đầu tiên nhưng bị lãng quên của Ai Cập cổ đại?

Các nhà khảo cổ học đã phát hiện ngôi mộ của một người phụ nữ đầy quyền lực, nhiều khả năng trị vì Ai Cập cổ đại cách đây 5.000 năm.

Việc phát hiện các vò rượu vang 5.000 năm tuổi bên trong một ngôi mộ cổ ở Ai Cập đã cho phép các nhà khảo cổ rút ra kết luận đáng ngạc nhiên. Họ cho rằng nơi chôn cất ở Abydos (miền trung Ai Cập) có lẽ là chốn an nghỉ cuối cùng của nữ “pharaoh” bị quên lãng có tên Meret-Neith.

Manh mối từ những vò rượu vang

Chồng của Meret-Neith là Djet, pharaoh thứ tư thuộc Vương triều thứ nhất của Ai Cập cổ đại. Con trai bà là pharaoh Den, vị vua được công nhận mang đến sự thịnh vượng cho xã hội Ai Cập thời đó, và nhiều phát kiến đã diễn ra dưới thời ông trị vì. Tuy nhiên, các kết quả khảo cổ gần đây cho thấy có lẽ Meret-Neith từng nắm giữ quyền lực tương tự, thay vì chỉ được biết đến lâu nay là hoàng hậu của pharaoh Djet.

Nếu đúng như vậy, Meret-Neith có thể là phụ nữ đầu tiên trị vì Ai Cập cổ đại. Trong khi đó, một số chuyên gia tranh luận rằng “vợ và con gái thường không được cân nhắc trên danh sách kế vị ngai vàng”, đặc biệt vào giai đoạn ban đầu của Vương triều thứ nhất. Tuy nhiên, việc tìm thấy vô số vật phẩm được bồi táng, trong đó có hàng trăm vò rượu vang được niêm phong kín, cho thấy Meret-Neith từng là nhân vật gây ảnh hưởng và nắm trong tay quyền lực ở mức cao bất thường.

Các vò rượu vang chứa đầy hạt được đánh giá nằm trong số những vò rượu lâu đời nhất từng được tìm thấy. Thậm chí một vài vò vẫn được bảo quản trong điều kiện tốt và đến nay tiếp tục duy trì tình trạng bề ngoài như ban đầu. Chúng đã được tìm thấy nhờ công của đội ngũ chuyên gia khảo cổ học do bà Christiana Köhler đến từ Đại học Vienna (Áo) dẫn đầu.

“Rượu không còn nước, và chúng tôi không rõ chúng là rượu vang hay rượu trắng. Chúng tôi tìm được nhiều chất cặn hữu cơ, hạt nho và những dạng tinh thể, như chất vôi, và toàn bộ đang được phân tích khoa học”, trưởng nhóm Köhler cho biết. Nhóm của nữ chuyên gia cho rằng số vò rượu bên trong ngôi mộ là chứng cứ lâu đời thứ hai về rượu vang; chứng cứ cổ nhất cũng đến từ Abydos.

Bà Köhler bổ sung: “Kết quả thu được từ đợt khai quật mới mang đến thông tin đầy hứng khởi về người phụ nữ độc nhất vô nhị này, cũng như thời đại của bà”.

Giải mã bí mật của ngôi mộ

Nhờ vào các phương pháp đào bới cẩn thận, cũng như áp dụng những công nghệ khảo cổ mới, giới chuyên gia có thể rút ra kết luận rằng khu phức hợp mộ phần của Meret-Neith đã được xây dựng sau vài giai đoạn khác nhau và trong một khoảng thời gian khá dài. Lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1900, mộ phần của bà được làm từ gạch bùn, đất sét và gỗ, và bao gồm mộ bồi táng của 41 cận thần và người hầu.

Tuy nhiên, đó không phải là chứng cứ đầu tiên chứng tỏ quyền lực khi còn sống của bà. Những dòng chữ được tìm thấy bên trong mộ tiết lộ Meret-Neith từng giữ nhiều vị trí quan trọng trong triều đình khoảng năm 3000 Trước Công nguyên, bao gồm một vai trò trong bộ ngân khối.

Tên của bà trước đó được phát hiện bên cạnh con trai là pharaoh Den, trên danh sách những nhà cai trị được đặt ở mộ của ông tại Saqqara.Giới chuyên gia cho rằng có thể bà từng giữ vai trò nhiếp chính khi con trai chưa đến tuổi thành niên. Điều này giải thích tại sao bà là người phụ nữ duy nhất sở hữu ngôi mộ khổng lồ ở khu vực an táng dành cho hoàng gia đời đầu của Ai Cập tại Abydo. “Việc tên bà được đưa vào danh sách các vị vua cho thấy điều gì đó vô cùng quan trọng liên quan đến Meret-Neith”, Live Science dẫn lời ông Ronald Leprohon, giáo sư danh dự về Ai Cập học của Đại học Toronto (Canada). Thế nhưng, vai trò của bà Meret-Neith đến nay vẫn là một bí ẩn chưa lời giải.

“Chưa từng có hoàng hậu nào trong giai đoạn Vương triều đời đầu thừa hưởng nhiều đặc quyền của hoàng tộc”, nhà Ai Cập học Jean-Pierre Patznick của Đại học Sorbonne (Pháp) nhận định. Ông không liên quan đến dự án khảo cổ gần đây do bà Köhler dẫn đầu. Trong trường hợp Meret-Neith thực sự trị vì trên thực tế, có lẽ bà cũng không thể được xem là “pharaoh”. Lý do là cái tên “pharaoh” được sử dụng sau này, vào khoảng triều đại thứ 18 từ năm 1550 đến năm 1295 Trước Công nguyên.

Dù vậy, những câu hỏi về vai trò của Meret-Neith cũng như tầm ảnh hưởng của bà tiếp tục giữ vị trí trọng tâm trong cuộc nghiên cứu đang được tiến hành. Các nhà khảo cổ học hy vọng vào thời điểm hoàn tất việc khai quật toàn bộ lăng mộ khổng lồ, họ sẽ có được lời giải chính xác.