Phục vụ ân nghĩa

Ở giáo xứ Chánh tòa Phủ Cam, Tổng Giáo phận Huế, có một Ban Tang lễ với cái tên gọi nghe rất ấm lòng: Ban Chung sự Hiếu đạo (CSHĐ). Họ là những người thực hiện lý tưởng cao cả mà Thánh Tổ phụ Tôbia đã làm : “Chôn xác kẻ chết”. Những gia đình nào khi có người thân nằm xuống, không kể là Công giáo hay người ngoại đều được giúp tận tình. Các “chung sự viên” phục vụ vô vị lợi, không nhận tiền công hay bất cứ một khoản bồi dưỡng nào... Truyền thống đó đã có từ hơn 30 năm.

Các anh em trong nhóm chung sự hiếu đạo

Một cộng đoàn phục vụ

Trong trí nhớ của ông Matthêô Nguyễn Đình Lục, người có 24 năm làm Trưởng Ban CSHĐ, 33 năm trước, khi đất nước còn khó khăn, Phủ Cam là một làng chằm nón lá, thu nhập chỉ đủ sống tạm qua ngày, nếu không dám nói là... “vất vưởng”. Mỗi khi trong gia đình có người thân qua đời là một gánh nặng với người sống, bao nhiêu khoản phải lo: âm công, quan tài, xe tang, mồ mả...

Cố linh mục Phaolô Nguyễn Kim Bính, nguyên Tổng Đại diện Tổng giáo phận Huế, coi sóc Phủ Cam lúc bấy giờ nhận thấy được những khó khăn trên nên vào tháng 10.1982, sau khi họp bàn với Hội đồng giáo xứ, đã quyết định thành lập Ban CSHĐ giáo xứ Phủ Cam, và ra lời mời gọi thanh niên trai tráng trong xứ, tuổi từ 20 – 55 tự nguyện tham gia, với phương châm: “Biết khóc với người khóc, chia sẻ gánh nặng cho những gia đình gặp cảnh tang sầu tử biệt”. Để mọi việc vào nề nếp, cha đã ra những quy định như phục vụ trong tinh thần huynh đệ đồng đều; phục vụ không hưởng thù lao, không để một việc ẩm thực nào do nhà tang gánh chịu; nếu tang gia tặng phong bì sẽ sung vào quỹ bảo trì xe và sắm y tang; chung sự viên được sắp xếp theo từng tổ, tuỳ theo khu vực mình sống, các tổ sắp xếp lại thành phiên, có người đứng đầu quen thạo công việc để hướng dẫn anh em mới; mỗi chung sự viên sau khi ghi tên phục vụ sẽ qua một cuộc tĩnh tâm, cam kết dấn thân trước mặt Chúa và cộng đoàn...

Sau khi được Đức cố TGM TGP Huế Philipphê Nguyễn Kim Điền phê chuẩn, Ban CSHĐ Phủ Cam chính thức thành lập. Những ngày đầu tham gia có khoảng gần 100 người, chia làm năm phiên. Thời đó, chung sự viên đều là những người lao động vất vả, chạy ăn từng bữa, có người đạp xe thồ, kéo xe ba gác, người khác đi làm bốc vác... Nặng nhọc và khổ cực nhưng trong công việc tống táng người chết anh em luôn nhiệt tình, không nề hà, làm việc với tinh thần đoàn kết, vui vẻ phục vụ. Thấy việc các anh làm đầy ý nghĩa, dần dà nhiều người xin gia nhập. Như ông Phaolô Trần Ba, cựu phiên trưởng phiên 5 đã tỏ bày: “Nhà tôi cách nhà thờ chỉ một con đường nhỏ. Những ngày có đám tang, không kể tiết trời đẹp hay mưa gió bão bùng, có khi từ ba giờ sáng tôi đã nghe những tiếng bước chân vội vã, tiếng ú ớ gọi nhau trong đêm. Ngày đó làm gì có điện thoại như giờ! Nhìn qua khe hở tường rào tôi thấy họ đợi nhau bên ly cà phê sáng, chờ để cùng vào việc. Nhìn vẻ mặt ai cũng lạc quan vô tư, không giống như sắp phải đi làm một công việc “ám ảnh” mà nhiều người không dám làm. Bỗng dưng tôi thấy mình lạc lõng, và tôi quyết không để mình là người ngoài cuộc”. Anh Dương Quang Thành, chung sự viên phiên 6 nhớ lại: “Lúc trước tôi cứ nghĩ họ là “những người gánh đám lấy tiền” như những đội âm công khác. Về sau khi biết không phải vậy nên tôi dần khâm phục, rồi đâm ra thích việc họ làm. Khi công việc gia đình có phần rảnh rỗi hơn và được anh em mời tham gia, tôi đã xin ghi tên tham gia”. Ít người biết anh Thành là một người ngoài Công giáo.

Sau vài năm, nhân sự không ngừng gia nhập thêm và phiên 6 được thành lập. Hiện nay, Ban CSHĐ Phủ Cam có tới trên 500 chung sự viên, nếu tính cả những người đã từng phục vụ hay qua đời con số này đã là trên 700 người. Đa số thanh niên xứ Phủ Cam giờ đều là thành viên ban CSHĐ. Họ đã phục vụ trên 1.000 đám tang trong và ngoài giáo xứ, trong đó có cả đám tang của Đức cố Tổng Giám mục Philipphê Nguyễn Kim Điền.

Vì người nghèo

Để hỗ trợ cho Ban Chung sự, giáo xứ còn lập thêm nhiều ban đi kèm là Ban Khâm liệm, Ban Y tang, Ban Dàn rạp, Ban Bảo trì xe tang và tang cụ. Mỗi ban mỗi việc khác nhau. Ban Khâm liệm không những chỉ tiến hành nghi thức nhập quan cho người chết mà còn mua quan tài cũng như những vật dụng khâm liệm cho người nghèo. Ban Y tang gồm các bà mẹ Công giáo luôn tất bật với việc giặt giũ, khâu vá, giữ gìn đồng phục của các chung sự viên. Có những ngày mùa Đông mưa dầm, trong xứ có hai, ba đám tang, đường bùn lầy lội, việc giặt giũ không những tốn công hơn mà họ còn phải lo thức khuya dậy sớm, chia ca nhau để hong đồ cho khô, lỡ chẳng may nay mai lại có người “về với Chúa”... Xe tang luôn được Ban Bảo trì chăm sóc kỹ càng, luôn trong tình trạng sẵn sàng lên đường. Tang cụ có nhiều chủng loại, dài ngắn khác nhau nhưng luôn được bảo quản tốt để việc di quan và hạ quan an toàn và êm thắm...

Trong 18 năm, từ năm 1982 – 2000, anh em chung sự viên phục vụ bất kể ngày đêm hoặc mưa dầm giá rét của tiết trời miền Trung khắc nghiệt. Nhiều đám phải đưa tang trong đêm, không đèn đường, vậy là những chiếc lốp xe được đốt lên để lấy ánh sáng. Thời gian đó, ngoài phục vụ những đám tang trong xứ họ còn phục vụ cho hai giáo xứ bạn liền kề là Phanxicô và Bến Ngự, cho nhiều nhà dòng trong thành phố Huế cũng như những gia đình lương dân cần tới mình. Và chính từ những lần phục vụ cho người ngoại đạo, họ nhận ra một điều, tình yêu Thiên Chúa không phân biệt lương giáo. Do vậy, vào năm 2001, phiên CSHĐ thứ 7 ra đời, dành riêng để phục vụ những anh chị em không Công giáo.

Trong một lần làm nhiệm vụ

Phiên này được cha quản xứ Phaolô Nguyễn Trọng Thành lập sau khi họp bàn với HĐGX và Ban Điều hành. Cha sở và HĐGX mời gọi thanh niên giáo xứ, đặc biệt là chung sự viên có kinh nghiệm tống táng của sáu phiên còn lại tham gia vào phiên 7. Tuy nhiên, để vào được phiên 7 mọi người phải làm đơn tự nguyện, và cam đoan thực hiện những nội quy phục vụ bất cứ đám tang nào mà cha sở và HĐGX yêu cầu; không hạn chế thời gian và địa điểm... Lý do đưa ra là bởi những người bên lương họ có tục lệ coi giờ, có khi hạ huyệt vào 12 giờ trưa mùa hè cháy nắng, nhưng có khi lại là nửa đêm đông lạnh cắt da thịt... Vậy mà chỉ khi ý định mới được đưa ra đã có rất đông thanh niên trong xứ thậm chí người ngoài sẵn sàng xung phong. Tới nay, 86 chung sự viên của phiên 7 đã tiễn đưa khoảng 90 anh chị em lương dân về nơi an nghỉ cuối cùng. Có nhiều anh trong phiên 7 thuộc vào sáu phiên khác, vừa mới phục vụ xong đám tang phiên 7 lại được tiếp nhận giấy mời phục vụ phiên mới vào sáng hôm sau. Họ vẫn vui vẻ nhận lời.

Để Ban Chung sự ngày một thêm mạnh các cha sở luôn quan tâm phát triển. Giờ đây vừa là quản xứ Chánh tòa Phủ Cam, vừa là linh mục Tổng Đại diện TGP Huế nhưng cha sở Antôn Dương Quỳnh vẫn luôn quan tâm đặc biệt đến Ban CSHĐ giáo xứ. Ngài thường xuyên tổ chức tập huấn về chuyên môn cho toàn thể anh em chung sự, cả lý thuyết và thực hành; kiện toàn lại đội ngũ CSHĐ... “Truyền thống tốt đẹp cần phải được giữ gìn. Có những đám tang vào đêm khuya, giữa khí lạnh nhưng mồ hôi anh em nhể nhãi ướt cả áo, hình ảnh đó thật đáng quý biết bao, làm rung động cả cõi lòng!... Họ như là hình ảnh của Mẹ năm xưa luôn theo bên Chúa khi Người đi chịu nạn”.

Về Sài Thành, thỉnh thoảng đi qua đám tang nào, tôi lại nhớ những hình ảnh thân thương và gần gũi của các chung sự viên tôi có dịp gặp mặt. Rồi đâu đó trong tâm trí tôi bỗng ùa về câu hát trong Bài ca phục vụ: “Phục vụ là cho không, phục vụ là quên mình, phục vụ không đòi đền đáp, phục vụ ân nghĩa không chờ… Phục vụ vì Chúa Kitô”.

Đình Quý