Quanh chuyện trẻ em với chiếc điện thoại

Mùa hè là lúc học sinh nghỉ ngơi và vui chơi sau những tháng ngày học tập. Ðây cũng là khoảng thời gian các bạn trẻ có thể phụ giúp cha mẹ những công việc nhà. Nhưng trong kỳ nghỉ này, đâu đó có những cô cậu học trò lại đắm mình nhiều hơn bên chiếc điện thoại.

Cậu học trò Hoàng Ngọc Thanh (Q.9, TPHCM) vừa học hết lớp 6. Vào hè, ban ngày Thanh đi học thêm các lớp năng khiếu như múa, vẽ; còn đến chiều và tối, lại làm bạn với chiếc điện thoại. Cậu thường nghịch điện thoại đến khuya. “Mặc dù chỉ lướt facebook hay TikTok nhưng không sử dụng thì thấy trống trải mà khó chịu lắm!”, Thanh nói. Cùng trang lứa với Thanh, Trịnh Thiên Phúc (Phú Nhuận, TPHCM) không tham gia các lớp học hè, cũng không bổ sung thêm kiến thức thực tiễn cho mình. Thay vào đó, Phúc sử dụng điện thoại rất nhiều, chiếm hầu hết thời gian trong ngày.

Ảnh minh họa

Bên cạnh những bạn trẻ lên mạng giải trí, chơi trò chơi điện tử hay vào các trang mạng xã hội…, cũng có bạn biết tận dụng tính năng “thông minh” của chiếc điện thoại để học tập nên dành phần lớn thời gian để vào các trang mạng học trực tuyến hay giao lưu với bạn bè đó đây. Bạn Hồ Thanh Loan ở Lộc Tiến (Bảo Lộc, Lâm Đồng) năm tới vô lớp 10, chia sẻ: “Năm tới vào cấp 3 nên em cũng mong được biết thêm nhiều kiến thức hơn nữa mà có những điều mình không học được trên trường lớp, em vào các trang học trực tuyến có các thầy cô dạy tự do cho học sinh để học thêm. Em dùng điện thoại phần lớn cho việc học tập, ngay cả khi kết bạn, giao lưu cũng để học hỏi…”.

Trong một khảo sát được Google thực hiện năm 2022, độ tuổi sử dụng điện thoại trung bình của thế giới là từ 13 tuổi trở lên, còn ở Việt Nam nằm ở độ 9 tuổi. Qua tìm hiểu thực tế, một số chuyên gia tâm lý cho rằng độ tuổi trẻ sử dụng điện thoại ở Việt Nam có thể sớm hơn nữa, ở độ từ 7 - 8 tuổi. Đây là độ tuổi khá nhỏ, chưa đủ nhận thức về xã hội, chưa có sự hiểu biết rõ ràng về thế giới xung quanh. Vì thế, việc các bạn nhỏ đắm mình vào chiếc điện thoại có thể có những hệ lụy nảy sinh. Theo nữ tu, thạc sĩ tâm lý giáo dục Têrêsa Trần Thị Lý, dòng Con Đức Mẹ Phù Hộ thì, cha mẹ có vai trò quyết định việc cho con sử dụng điện thoại như thế nào. Nhưng chính cha mẹ có khi cũng không được chuẩn bị tâm lý để có những cách giáo dục con đúng nghĩa. Chuyện thường thấy trong cuộc sống là khi các bậc phụ huynh với áp lực công việc, đi làm về mệt, cứ cho con chơi điện thoại để mình nghỉ ngơi. Họ dùng chiếc điện thoại như công cụ có thể giải quyết vấn đề trong chốc lát mà không nghĩ đến hậu quả về sau. “Thế hệ Gen Z ngày nay ngày càng dễ bị trầm cảm, căng thẳng là do gia đình, dẫn đến việc trẻ sử dụng điện thoại thành nghiện. Theo các chuyên viên nghiên cứu về y học cho biết thì não của trẻ từ khi còn nhỏ bị tác động lớn bởi các thiết bị điện thoại sẽ gây chậm phát triển vì não các bé tiếp xúc cảm ứng nhanh nhạy hơn so với não của người trưởng thành. Nhưng ở Việt Nam, ý thức được những việc này là rất khó vì ba mẹ áp lực công việc, không biết cách giáo dục con cái và không trang bị đầy đủ kiến thức để nhận biết tác hại của chiếc điện thoại…”, nữ tu Têrêsa Trần Thị Lý nhìn nhận. Nữ thạc sĩ tâm lý cho biết hậu quả của việc trẻ sử dụng điện thoại quá sớm là ảnh hưởng đến sự phát triển của não, lệ thuộc vào điện thoại quá nhiều, sao nhãng và mất tập trung trong việc học. Một đứa trẻ dùng điện thoại quá sớm còn gây ra sự tăng động, thiếu khả năng làm chủ cảm xúc, dễ bị tiêu cực, mất thời gian cho những việc không cần thiết. Và khi trẻ sử dụng điện thoại mà không được sự đồng hành của cha mẹ, người lớn sẽ dễ dẫn đến tình trạng bị bắt nạt, bị miệt thị, chế giễu ngoại hình hay bị lạm dụng tính dục và rất dễ bị trầm cảm, bị cô lập, cô đơn giữa biển người…

Về một mặt khác, nữ tu Têrêsa Trần Thị Lý cho thấy, điện thoại và mạng xã hội cũng mang đến rất nhiều điều tốt cho trẻ. Điện thoại nối mạng như một cuốn từ điển bách khoa không giới hạn, trẻ thắc mắc điều gì có thể tìm kiếm sự giải đáp trên các trang mạng. Các em có thể giao tiếp, kết nối với những người bạn ở xa về mặt địa lý, hay thiết lập các mối quan hệ mới, phù hợp với yêu cầu của bản thân. Hay trẻ cũng có thể tham gia những giờ học trực tuyến được dạy miễn phí trên các diễn đàn mạng xã hội để tăng thêm kiến thức cho bản thân.

Việc sử dụng điện thoại không phải là chuyện xấu, nhưng các bạn nhỏ nên dùng điều độ, chừng mực - ảnh minh họa

Từ những mặt tích cực này, nữ chuyên gia tâm lý lưu ý các bậc phụ huynh rằng, điều đầu tiên, các cha mẹ nên xác định độ tuổi khi nào thích hợp cho con sử dụng điện thoại; ngồi lại thảo luận với con về những nguyên tắc dùng công cụ này, nên dùng lúc nào thích hợp, bao lâu trong một ngày, tránh việc sử dụng điện thoại trước khi đi ngủ để không làm mất ngủ. Tiếp đến là quy định về nội dung, đứng đầu vẫn là dùng công cụ để học và liên lạc với gia đình; giải trí có nhưng không sa đà mà giới hạn khung thời gian nào đó. Bên cạnh đó, cha mẹ phải biết rõ những ứng dụng (app) có thể tải về, quy định rõ ràng với con là cái nào nên, cái nào không nên. Người lớn có thể bật bộ lọc an toàn cho con, nhưng vẫn có sự trao đổi và giải thích rõ ràng. Nơi sử dụng điện thoại nên là những nơi cha mẹ có thể quan sát, đồng hành. Và phụ huynh cũng nên dành thời gian trò chuyện, trao đổi để biết được con cái đang quan tâm đến chương trình gì, tìm hiểu và hướng dẫn con trong việc sử dụng điện thoại…

Việc sử dụng điện thoại nói chung không phải là chuyện xấu nhưng các bạn trẻ nên dùng điều độ, chừng mực, tự biết điều chỉnh bản thân cho mục đích học tập, giải trí trong khoảng thời gian nào và nên sử dụng những trang mạng nào để truy cập. Các em có thể kết bạn trên mạng, nhưng đừng quên những tình bạn thật, người với người trên thực tế quan trọng hơn. Các bạn cũng nên học cách mở lòng hơn, chia sẻ với cha mẹ về cuộc sống và những niềm vui, khó khăn của mình, hạn chế tự cô lập chính mình…

Điện thoại như một “con dao hai lưỡi” khi nó vừa có tính tích cực và tiêu cực. Nhưng khi biết sử dụng đúng cách, đúng nơi, đúng thời điểm thì đây chính là công cụ đắc lực, giúp cho cuộc sống của con người nhiều màu sắc, nhiều thú vị hơn.

LÊ NGUYỄN HƯƠNG GIANG