“Một Thiên Chúa Ba Ngôi” là mầu nhiệm cao cả mà chúng ta đã đón nhận bằng đức tin, dựa trên mạc khải của Thiên Chúa qua Thánh Kinh và Thánh Truyền. Bài đọc I nói đến Chúa Cha là Đấng sáng tạo, bài đọc II nói đến Chúa Con là Đấng cứu chuộc, bài Tin Mừng nói đến Chúa Thánh Thần là Đấng thánh hóa. Từ những hành động của Cha, Con và Thánh Thần trong lịch sử cứu độ mà Giáo hội nhận ra bản tính của Một Thiên Chúa có Ba Ngôi. Nói chung, mạc khải trong Kinh Thánh càng ngày càng rõ về một Thiên Chúa duy nhất là Cha và Con và Thánh Thần. Sau này, Công Đồng Chung Nicêa (năm 325) và Constantinôpôli (năm 381) đã định tín: “Chúng tôi tin kính một Thiên Chúa là Cha toàn năng… và một Chúa Giêsu là Con Một Thiên Chúa… và một Chúa Thánh Thần là Đấng ban sự sống”. Đây là mầu nhiệm Thiên Chúa “một bản thể ba ngôi” mà Giáo hội đã dạy bằng ngôn ngữ thời đó. Thời nay, thần học quan tâm đến việc trình bày về hành động hơn là về bản tính của Thiên Chúa Ba Ngôi với những từ ngữ trừu tượng.
[Trước khi tiến tới định tín trên, trong quá trình nỗ lực trình bày chân lý mạc khải (vừa duy trì chân lý về một Thiên Chúa duy nhất, vừa phân biệt Cha, Con và Thánh Thần mà không được hiểu là ba Thiên Chúa), đã xuất hiện hai lạc thuyết chính: một là, Hình Thái Thuyết nhấn mạnh đến sự phân biệt giữa Cha, Con và Thánh Thần nên đã giải thích “ba” là ba “hình thái” hiện hữu và hành động của một Thiên Chúa duy nhất; hai là, Hạ Phục Thuyết nhấn mạnh đến tính duy nhất của Thiên Chúa, nên đã giải thích rằng chỉ có Chúa Cha là Thiên Chúa, còn Con và Thánh Thần chỉ là ‘Á Thần” do Thiên Chúa tạo thành. Vấn đề ở chỗ, muốn trình bày chân lý mạc khải phải dùng những từ ngữ có sẵn trong văn hóa thời đó là văn hóa Latinh - Hy Lạp. Nhưng khổ một nỗi là nhiều khi từ ngữ Hy Lạp và Latinh tương đương lại không có cùng một nội dung. Đó là căn nguyên cho biết bao ngộ nhận giữa Đông (Hy Lạp) và Tây (Latinh). Phải trải qua một thời gian dài tranh luận, sau khi đã thống nhất nội dung của các từ Hy Lạp và Latinh, mới đi đến một công thức chung để chống lại các lạc thuyết: Công Đồng Chung đã dùng từ “bản thể” để chỉ cái chung nơi Cha, Con, Thánh Thần, dùng từ “ngôi” đ? ch? c?i ri?ng ph?n bi?t ???c Cha, Con,?Th?nh Th?n,?d?n ??n?c?ng th?c ??nh t?n?v??Thi?n Ch?a ể chỉ cái riêng phân biệt được Cha, Con, Thánh Thần, dẫn đến công thức định tín về Thiên Chúa “một bản thể ba ngôi”].
Các bài đọc trong thánh lễ hôm nay chủ yếu trình bày về hành động của Ba Ngôi Thiên Chúa. Trong bài đọc I (x. Cn 8,22-31), sách Châm Ngôn nói đến sự Khôn Ngoan của Thiên Chúa đã tạo dựng vũ trụ: “Khôn Ngoan” viết hoa trong Sách Châm Ngôn được giải thích là Ngôi Hai Thiên Chúa; trong công cuộc sáng tạo vũ trụ, sách Sáng Thế mô tả “Thần Khí bay là là trên mặt nước” (x. St 1,1): “Thần Khí” đ??c gi?i th?ch l? Ng?i Ba Thi?n Ch?a. Thi?n Ch?a th?y m?i c?ng tr?nh s?ng t?o ??u ?t?t ??p?, ri?ng c?ng tr?nh s?ng t?o con ng??i gi?ng h?nh ?nh Thi?n Ch?a ???c m? t? l? ?r?t t?t ??p?. V? th?, sau b?i ??c I, ??p ca ?? d?ng Th?nh V?nh 8 ?? n?i l?n s??ng? ng?ng kh?ng hi?u n?i?v??t?nh y?u bao la c?a Thi?n Ch?a v? h?nh ph?c v??bi?n?c?a con ng??i:?ược giải thích là Ngôi Ba Thiên Chúa. Thiên Chúa thấy mọi công trình sáng tạo đều “tốt đẹp”, riêng công trình sáng tạo con người giống hình ảnh Thiên Chúa được mô tả là “rất tốt đẹp”. Vì thế, sau bài đọc I, đáp ca đã dùng Thánh Vịnh 8 để nói lên sự ngỡ ngàng không hiểu nổi về tình yêu bao la của Thiên Chúa và hạnh phúc vô biên của con người: “Chúa dựng nên con người chỉ kém thiên thần một chút. Chúa trang sức con người bằng danh dự với vinh quang. Chúa đặt con người cai trị các công trình do tay Chúa tác thành. Chúa đặt muôn vật dưới chân con người”. Bài Tin Mừng (x. Ga 16,12-15) nói về mối liên hệ giữa Ba Ngôi, nhưng đặc biệt nhấn mạnh vai trò của Chúa Thánh Thần: Thánh Thần dạy chúng ta tất cả sự thật, mà sự thật cao cả nhất được Thánh Phaolô đề cập đến trong bài đọc II (x. Rm 5,1-5): Nhờ Chúa Giêsu Kitô và trong Chúa Thánh Thần, chúng ta được thông phần sự sống của Thiên Chúa.
Xin tiếp tục dâng thánh lễ với tâm tình tạ ơn Thiên Chúa Ba Ngôi đã yêu thương mọi người và mỗi người. Đặc biệt là tín hữu, chúng ta được Chúa Thánh Thần thánh hóa để làm con Thiên Chúa, trong người Con viết hoa là Chúa Giêsu Kitô, và được gọi Thiên Chúa là Cha (Abba) như Chúa Giêsu đã gọi. Vì thế, mỗi lần làm dấu Thánh Giá, chúng ta tuyên xưng đức tin vào Thiên Chúa Tình Yêu là Cha và Con và Thánh Thần. Đặc biệt, mỗi lần đọc kinh Lạy Cha, chúng ta cầu xin Chúa cho biết sống những điều trong kinh duy nhất mà Chúa Giêsu đã dạy.
Giám mục Antôn Vũ Huy Chương
Bình luận