Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) đã thực hiện thành công sứ mệnh đầu tiên thử nghiệm phương án phòng thủ nhằm bảo vệ Trái đất trước các mối đe dọa từ tiểu hành tinh trong tương lai.
Vào 6 giờ 14 sáng 27.9, trung tâm điều khiển sứ mệnh DART tại Phòng thí nghiệm Vật lý Ứng dụng Johns Hopkins ở Laurel (bang Maryland) bùng nổ tiếng hoan hô và reo hò nhiệt liệt. Sứ mệnh DART, viết tắt từ cụm từ “Cuộc thử nghiệm điều chỉnh hướng của hệ tiểu hành tinh kép Didymos” - Dimorphos, đã thành công sau 10 tháng truy đuổi mục tiêu. Tàu vũ trụ DART đâm chính xác vào tiểu hành tinh nhỏ hơn Dimorphos trong nỗ lực đầu tiên của con người nhằm thử nghiệm cách thức có thể đẩy bật các thiên thạch khỏi hành trình đe dọa địa cầu.
 |
| Sứ mệnh DART |
Kỷ nguyên mới
“Chúng ta đã tiến vào một kỷ nguyên mới của nhân loại, khi mà con người đang chạm đến năng lực tự bảo vệ trước nguy cơ đến từ các tiểu hành tinh ‘sát thủ’. Đó quả là điều tuyệt vời. Chúng ta chưa bao giờ có năng lực đó trước đây”, Đài CNN dẫn lời bà Lori Glaze, người đứng đầu Phòng Khoa học Hành tinh của NASA.
Vào thời điểm va chạm, hệ Didymos - Dimorphos khá gần Trái đất, nằm trong khoảng cách 11 triệu km so với địa cầu. Đội ngũ NASA ước tính tàu vũ trụ đâm vào Dimorphos ở điểm cách trung tâm tiểu hành tinh khoảng 17m. Bên cạnh việc lao vào mục tiêu, sứ mệnh DART còn nhằm đánh giá khả năng con người có thể gây ảnh hưởng đến chuyển động của một tiểu hành tinh trong không gian. Hiện còn quá sớm để biết được điều này. Nhóm chuyên gia Mỹ cho biết phải chờ khoảng 2 tháng mới xác định được liệu quỹ đạo của Dimorphos có thay đổi so với ban đầu hay không.
Dimorphos đang xoay quanh Didymos, nằm trong danh sách các vật thể cận Trái đất (NEO). Dựa trên tính toán, hệ đôi này hiện không phải là mối đe dọa cho địa cầu của chúng ta. Sự kiện vừa diễn ra đánh dấu cuộc thử nghiệm đầu tiên kỹ thuật làm chệch hướng tiểu hành tinh với quy mô đầy đủ. “Lần đầu tiên chúng ta sẽ đo đạc được sự thay đổi trong quỹ đạo của một thiên thể đang lao nhanh trong vũ trụ”, theo ông Robert Braun, người đứng đầu Bộ phận Thám hiểm Không gian của phòng thí nghiệm ở Maryland.
Danh sách NEO bao gồm các tiểu hành tinh và sao chổi có quỹ đạo đưa chúng đến khoảng cách trong vòng 48,3 triệu km so với Trái đất. Việc phát hiện mối đe dọa từ NEO “sát thủ” là nhiệm vụ trọng tâm của NASA và các cơ quan không gian khác trên toàn thế giới.
 |
| Thời điểm tàu vũ trụ đang lao đến mục tiêu |
Tính toán hành trình va chạm
Giới thiên văn học đã phát hiện Didymos cách đây hơn 2 thập niên. Tên của nó có nghĩa là “song sinh” theo tiếng Hy Lạp. Didymos có bề ngang 780m trong khi kích thước của Dimorphos (hay lưỡng dạng) là 160m. Những hình ảnh do máy quay trên tàu vũ trụ DART là DRACO ghi nhận cho phép con tàu điều chỉnh hành trình để lao vào mục tiêu nhỏ hơn của hệ đôi này. Con tàu tăng tốc lên mức 21.600 km/giờ trong những thời khắc cuối cùng trước khi đâm vào Dimorphos.
Trong lúc tàu vũ trụ tiếp cận mục tiêu, hình ảnh được DRACO truyền về Trái đất với tốc độ 1 hình/giây, cho phép đội ngũ trong phòng điều khiển nhìn rõ Dimorphos. Bề mặt của Dimorphos, vốn được bao phủ bởi đá cuội, khá tương đồng so với Bennuvà Ryugu, hai tiểu hành khác được tàu vũ trụ ghé thăm trong vài năm gần đây. Các nhà khoa học cho rằng Dimorphos nhiều khả năng là một tiểu hành tinh được kết hợp bằng những khối đá lỏng lẻo.
Đội ngũ chuyên gia đang hy vọng có thể quan sát thêm hố va chạm sau khi tàu vũ trụ DART thực hiện hành động cảm tử. Họ ước tính miệng hố vào khoảng 10 đến 20m. Có lẽ một số mảnh vụn của xác tàu vẫn còn bám trên bề mặt tiểu hành tinh mục tiêu. Vụ va chạm được ghi hình nhờ vào vệ tinh đồng hành LICIACube, do Cơ quan Hàng không Vũ trụ Ý cung cấp. LICIACube, kích thước cỡ vali xách tay, rời khỏi tàu DART và bám theo nó để ghi hình chuyện gì đã xảy ra.
Ba phút sau vụ va chạm, LICIACube tiếp tục bám theo Dimorphos để chụp ảnh và quay clip. Những hình ảnh này sẽ được truyền về Trái đất trong những ngày tới.
 |
| Những hình ảnh cuối cùng trước khi va chạm |
Nỗ lực bảo vệ Trái đất
Dimorphos được chọn cho sứ mệnh đầu tiên này vì kích thước của nó tương đồng với những tiểu hành tinh có thể đe dọa địa cầu. Tàu vũ trụ DART nhỏ gấp 100 lần so với Dimorphos, vì thế vụ va chạm không phá hủy tiểu hành tinh. Trong trường hợp con tàu nhắm hụt mục tiêu, nó sẽ tiếp tục tiến vào quỹ đạo chờ đến cơ hội trong 2 năm tiếp theo.
Cuộc va chạm chóng vánh chỉ có thể thay đổi tốc độ của Dimorphos xoay quanh Didymos khoảng 1%. Nghe qua có vẻ không đáng kể, nhưng theo thời gian nó sẽ thay đổi quỹ đạo của tiểu hành tinh nhỏ hơn. Đội ngũ NASA cho biết mục tiêu của sứ mệnh là tác động đến hướng đi chứ không phải làm gián đoạn hoàn toàn cuộc hành trình của tiểu hành tinh. Trước khi va chạm, Dimorphos mất khoảng 11 giờ và 55 phút để hoàn tất quỹ đạo quanh Didymos. Sau cuộc đụng độ mới nhất, các chuyên gia cho rằng thời gian này có thể rút ngắn còn 11 giờ và 45 phút.
Trong 4 năm nữa, Cơ quan Không gian châu Âu (ESA) sẽ gửi tàu đến Dimorphos để nghiên cứu. Con tàu sẽ đo đạc các đặc tính vật lý của mục tiêu và nghiên cứu quỹ đạo của nó. Hiện con người vẫn chưa phát hiện bất kỳ tiểu hành tinh nào đang trên hành trình va chạm trực tiếp với Trái đất. Tuy nhiên, có hơn 27.000 NEO ở mọi hình dạng và kích thước khác nhau. Hồi đầu năm, các nhà thiên văn học chỉ phát hiện một tiểu hành tinh 2 giờ trước khi nó lao vào khí quyển địa cầu. May mắn là không có gì nguy hiểm xảy ra.
BẠCH LINH
Bình luận