Tổng Giám mục và giám mục

Vì sao có giáo phận có Tổng Giám mục, nhưng nhiều giáo phận chỉ có giám mục? 

(Bạn đọc Nguyễn Văn Tâm, Đồng Nai)

Trả lời của linh mục Giuse Vũ Đức Thiện, giáo phận Long Xuyên

Để trở thành giám mục hay Tổng Giám mục, trước tiên, vị ấy phải là linh mục. Đức Giáo Hoàng chỉ định một linh mục lên hàng giám mục. Là những người kế vị các tông đồ và thành viên của Hội đồng Giám mục, các giám mục chia sẻ trách nhiệm tông đồ và sứ mạng của toàn thể Giáo hội dưới quyền của Đức Giáo Hoàng, người kế vị Thánh Phêrô (GLHTCG 1594).

Do sự thiết lập của Thiên Chúa, các giám mục kế vị các Tông đồ nhờ Chúa Thánh Thần là Đấng đã được ban cho các ngài; các ngài được đặt làm chủ chăn trong Giáo hội để là những thầy dạy học thuyết, tư tế phụng tự thánh và thừa tác viên lãnh đạo. Do chính việc tấn phong giám mục, ngoài nhiệm vụ thánh hóa, các giám mục còn nhận lãnh các nhiệm vụ giảng dạy và lãnh đạo, tuy nhiên, do bản chất của thừa tác vụ, các ngài chỉ có thể thi hành những nhiệm vụ này trong sự hiệp thông phẩm trật với thủ lãnh và với mọi thành viên của giám mục đoàn. Các giám mục giáo phận là những vị được trao cho nhiệm vụ coi sóc một giáo phận; các vị khác được gọi là giám mục hiệu tòa. (Bộ Giáo luật, điều 375, 376).

Giáo luật điều 431 cũng dạy rằng: “Để cổ vũ hoạt động mục vụ chung giữa nhiều giáo phận gần nhau, tùy theo hoàn cảnh con người và địa phương, cũng như để thắt chặt mối quan hệ tương trợ giữa các giám mục giáo phận hơn nữa, các Giáo hội địa phương gần nhau phải được kết hợp thành các giáo tỉnh được giới hạn trong một địa hạt nhất định”. Đồng thời tuyên bố: “Đứng đầu giáo tỉnh là vị trưởng giáo tỉnh, vị này là Tổng Giám mục của giáo phận đã được trao cho ngài; giáo vụ này gắn liền với tòa giám mục đã được Đức Giáo Hoàng chỉ định hoặc phê chuẩn”. Về quyền hạn và nghĩa vụ, trong các giáo phận thuộc giáo tỉnh, vị trưởng giáo tỉnh cần liệu sao để đức tin và kỷ luật Giáo hội được tuân giữ cách chu đáo, và nếu có những lạm dụng thì thông báo cho Đức Giáo Hoàng biết; thực hiện việc kinh lý theo giáo luật, nếu giám mục thuộc giáo tỉnh đã lơ đễnh việc này, sự kiện này phải được Tông tòa phê chuẩn trước; bổ nhiệm vị giám quản giáo phận chiếu theo quy tắc của giáo luật; khi hoàn cảnh đòi hỏi, Tông tòa có thể trao cho vị trưởng giáo tỉnh những nhiệm vụ và một quyền hạn đặc biệt do luật riêng xác định. Vị trưởng giáo tỉnh không có một quyền lãnh đạo nào trong các giáo phận thuộc giáo tỉnh; tuy có thể cử hành các nghi lễ thánh trong tất cả mọi nhà thờ như giám mục trong giáo phận riêng của mình, sau khi đã thông báo cho giám mục giáo phận biết, nếu ngài cử hành trong nhà thờ Chánh tòa (Giáo luật điều 436). Nói cụ thể hơn, vai trò của Tổng Giám mục là tổ chức hợp tác giữa các giáo phận trong giáo tỉnh, nhưng mỗi giám mục giữ quyền riêng trong giáo phận mình.

 Tài liệu tham khảo:

Bộ Giáo luật các điều 375,376,431,436. Giáo lý HTCG.