Ðây là chủ đề chương trình hội thảo do Học viện Công giáo Việt Nam kết hợp với Ðại học Công giáo miền Tây của Pháp (UCO) tổ chức tại trụ sở Học viện Công giáo Việt Nam vào sáng ngày 1.3 và 2.3.2024, thu hút hơn 400 tham dự viên.
Buổi sáng ngày đầu tiên, hai diễn giả đến từ UCO là giáo sư Dominique Vermersch và giáo sư Olivier Bonnewijn đã lần lượt trình bày bài dẫn nhập về trí tuệ nhân tạo (AI, viết tắt của Artificial Intelligence) và đề tài “Minh triết các thuật toán”, cung cấp cho người nghe một số kiến thức nền tảng. Kế theo, linh mục JB Lê Đình Phương, chủ nhiệm Trung tâm luân lý - Học viện Công giáo Việt Nam nói về AI từ quan điểm luân lý Công giáo. Cha Phương đã tận dụng sự trải nghiệm của bản thân trong việc dùng AI, cho thấy những thách đố và cơ hội mà AI có thể tạo ra. Linh mục diễn giả chỉ ra đây như một công cụ rất mạnh mẽ, hiệu quả, mô phỏng trí khôn con người, có thể thực hiện được nhiều công việc một cách nhanh chóng như chơi cờ, nhận dạng khuôn mặt, dịch thuật…; đồng thời ngài cũng cảnh báo về rủi ro và trách nhiệm của con người trong việc tạo ra và sử dụng AI. Bài trình bày nhấn mạnh trách nhiệm luân lý, tốt xấu là do con người chứ không phải AI: “Người sử dụng chịu trách nhiệm những gì AI tạo ra, nên về luân lý, người dùng không được để AI quyết định thay mình”. Diễn giả cũng cho thấy chính con người chứ không phải AI, mới là mục tiêu của sự phát triển. AI có thể tạo ra những cơ hội giúp con người thăng tiến nhiều phương diện, thậm chí có thể là một khí cụ tuyệt vời cho sự loan báo Tin Mừng của Hội Thánh, nhưng đây chỉ là công cụ hay phương tiện, không phải là cứu cánh hay có thể cứu độ con người. Mặc dù AI mô phỏng trí khôn của loài người, nhưng công cụ này không có trái tim, cũng không có khả năng nhận thức, suy tư như con người và có những hạn chế nhất định, cũng có thể sai lầm. Thậm chí AI có thể bị lạm dụng hay bị thao túng vì mục đích xấu… Do đó, người sử dụng AI phải có khả năng kiểm tra các kết quả do AI tạo ra và đừng quá lệ thuộc vào công cụ này, vì dần dà sẽ không còn khả năng suy tư, phản biện. Cuối cùng, linh mục diễn giả kêu gọi mỗi người, nhất là các Kitô hữu đổi mới tư duy và tìm kiếm những cách tiếp cận phù hợp với giáo lý Công giáo để đối mặt với những thách đố và cơ hội mà AI mang lại cho cả xã hội và Giáo hội.
Buổi hội thảo thứ hai vào sáng ngày 2.3, có hai đề tài được trình bày là “AI và đức tin” (Linh mục giáo sư Jean-Batiste Edart) và “AI và đời sống Kitô hữu” (Linh mục Giuse Đỗ Mạnh Thịnh, giáo sư Luân lý - HVCGVN). Từ những phân tích, cha giáo Jean-Batiste Edart đưa ra kết luận rằng, AI có thể mở ra viễn cảnh mới trong nghiên cứu hoặc tiết kiệm thời gian trong sản xuất, nhưng không thể xem giống như thế trong Giáo hội và đặc biệt hơn trong nhiệm vụ truyền tải đức tin, Tin Mừng, lý lẽ sống của Giáo hội. Lý do chính vì đức tin không phải tổng hợp kiến thức, mà là gặp gỡ của con người. Hành động của Chúa Thánh Thần trong trái tim người nghe, đáng khơi dậy đức tin. Những nguyên tắc này hoàn toàn thoát khỏi một thuật toán bởi vì điều đó quy chiếu đến chính mầu nhiệm của Thiên Chúa. Thật sự AI cho phép truy cập dữ liệu dễ dàng và nhanh chóng hơn, đề xuất một lối tư duy cho một bài giảng nhưng nó không bao giờ làm chứng cho trải nghiệm cá nhân. “Mọi diễn văn, bài giảng là hoa trái của sự soi sáng thiêng liêng từ trí thông minh, chứng từ của đức tin, sẽ được đón nhận vì sự sống và ý nghĩa mà diễn văn chuyển tải…”, cha Jean-Batiste Edart nói.
Linh mục Giuse Đỗ Mạnh Thịnh trong bài thuyết trình gợi lên những suy tư về một lối tiếp cận AI trong viễn quan đạo đức và tâm linh Kitô giáo. Theo cha Thịnh, mỗi tín hữu không rập khuôn theo chủ trương của những người lạc quan “chỉ nhìn bông hồng quên đi gai nhọn”, cũng không rơi vào sự bi quan “nhìn gai nhọn quên bông hồng”, mà đúng hơn, đón nhận AI trong viễn quan của Giáo hội Công giáo, xem khoa học và đức tin là những yếu tố thiết yếu trong việc giúp truy tầm chân lý và sự hiểu biết về thế giới cũng như con người. Và Kitô hữu cần dấn thân tham gia để biến đổi thế giới và khoa học như một thành phần trong đó, theo những giá trị Tin Mừng. Sau những diễn giải và phân tích, diễn giả nhắn gởi: “Cùng nhau, chúng ta hãy phấn đấu vì một tương lai trong đó công nghệ đóng vai trò như một công cụ để phát triển tinh thần và nâng cao đạo đức, làm phong phú thêm cuộc sống con người, cách riêng những Kitô hữu”.
Hội thảo cũng dành thời gian để các diễn giả giải đáp những thắc mắc của tham dự viên. Qua chương trình, người tham dự được dịp hiểu thêm về AI - một ngành công nghệ đang phát triển mạnh trong thế giới hôm nay, những thuận lợi, bất lợi và ảnh hưởng của nó đến đời sống con người, đời sống đức tin… Hiện diện tại hội thảo, Đức cha Louis Nguyễn Anh Tuấn - Viện phó HVCGVN, một người rất quan tâm đến công nghệ, đã lưu ý đến vấn đề giáo dục sử dụng AI, làm sao để tận dụng được ưu thế của nó mà không bị sa đà, lệ thuộc… Cũng như Đức cha Louis, chị Mai Thủy - một tham dự viên cho biết, từ cuộc hội thảo này, chị được mở rộng hơn cái nhìn về AI và mong bản thân có thể nắm bắt và “làm chủ” được AI để phục vụ cho công việc cũng như thăng tiến đời sống đức tin một cách tích cực.
LIÊN GIANG
Bình luận