Tuổi cao niên tham gia vào đời sống Giáo hội

Trong phạm vi bài viết, chúng tôi muốn giới thiệu đến quý độc giả sự chia sẻ của một số bậc cao niên về những phương thế hiệp hành, phụng sự Giáo hội, phục vụ tha nhân mà họ - những người ở tuổi xế chiều - vẫn chưa hề quên làm đẹp cuộc đời bằng cách sống liên đới, hiệp thông, đầy ắp tình nhân ái. Ẩn sau đó còn là những câu chuyện, nỗi trăn trở về đức ái yêu thương, mang tính dựng xây…

GÓP NIỀM VUI CHO MÌNH VÀ CHO ĐỜI

Tuổi già trong ý niệm của nhiều người sau khi về hưu là quãng thời gian để nghỉ ngơi, an dưỡng hay làm những việc nhỏ nhặt, đơn sơ tỉ như chăm cháu, xem tivi, chơi thể thao cùng những người đồng niên. Tuy nhiên, thực tế cho thấy những người ở tuổi xế chiều, dù biết rằng sức khỏe đã giảm sút ít nhiều vẫn chọn tham gia, cống hiến cho Giáo hội ngay tại cộng đoàn sinh sống. Bởi lẽ, như cách lý giải mộc mạc của nhiều vị: “Làm cho vui hết tuổi già!”.

Là một nhà giáo, sau khi về hưu, suốt mấy chục năm liền ông Đặng Phúc Minh (giáo xứ Ngọc Thạch, giáo phận Long Xuyên) tham gia phong trào Cursillo, từng là chủ tịch phong trào tại giáo phận Long Xuyên và cũng từng thuộc ban điều hành ở cấp toàn quốc. Sau này, khi không đảm nhiệm cương vị phụ trách nữa, ông vẫn là một thành viên năng nổ. Trong vai trò của mình, ông Minh góp phần truyền thông, qua những bài viết và nói cho nhiều người biết mục đích, ý nghĩa, đặc sủng của phong trào này - không chỉ là lý thuyết mà bằng cả đời sống chứng nhân, với việc chia sẻ tình yêu Chúa, cố gắng là men muối tại môi trường sống, để tinh thần Phúc Âm thấm nhập vào xã hội… Với ông, những hoạt động này không đơn thuần để giúp tạo niềm vui tuổi già, đáng nói hơn là sự tự ý thức về trách nhiệm của người giáo dân: “Mỗi người có khả năng đóng góp gì thì cứ đóng góp, cuộc sống sẽ nhẹ nhàng hơn khi mình nghĩ vẫn làm được những việc có ích cho đời”. Cũng trong thời gian nghỉ hưu, ông Minh có 18 năm tham gia Hội Khuyến học huyện Vĩnh Thạnh - Cần Thơ; trực tiếp trong các hoạt động giúp học sinh nghèo tới trường, hỗ trợ trẻ có hoàn cảnh khó khăn để không bỏ học, thậm chí có vai trò kết nối, chắp cánh để ước mơ của những người con xứ sở sông nước được bay cao, bay xa… Là một thầy giáo, ông quan niệm tuy hưu, không còn đứng lớp nhưng có thể tiếp tục trách nhiệm của người thầy, góp phần cho thế hệ trẻ ngày càng phát triển. Tham gia nhiều phong trào, tổ chức, ông Minh cho rằng cũng là cách để giúp cống hiến cho cuộc đời. Ở tuổi 78, hiện nay ông vẫn viết sách, sáng tác, là hội viên Hội Nhà văn TP Cần Thơ.

Cũng như ông Minh, ở giáo xứ Bình Lợi (TGP TPHCM) bà Phan Thị Ny, từ khi về hưu đến nay là hội viên tích cực của cả 3 hội đoàn cùng lúc: ban điều hành giáo khu, Caritas và nhóm Lòng Chúa Thương Xót. Giống nhiều người, bà cũng tâm niệm: “Hưu không có nghĩa là hết đóng góp. Người hưu cũng làm được nhiều điều hay chứ, thậm chí đó là lúc có nhiều thời gian hơn để phục vụ, do thời trẻ chộn rộn công việc, gia đình”. Vì vậy, trong nhịp sống thường nhật, sẽ không bất ngờ khi thấy hình ảnh bà cụ 70 tuổi lúc thì cùng nhóm Lòng Chúa Thương Xót đi nguyện kinh cho người già đau yếu, chăm sóc, giúp người bệnh tật ăn uống, vệ sinh cá nhân... ở chỗ này, khi thì tất bật phát quà cho bà con nghèo, tìm nguồn hỗ trợ học bổng cho học sinh ở chỗ kia. Đó là chưa nhắc tới trong vai trò Ban thường vụ giáo khu, bà góp phần vào những buổi dẫn kinh, xóc giỏ quyên góp tiền thau trong các thánh lễ; luân phiên cùng các thành viên khác lau chùi, quét dọn thánh đường, chăm sóc để giữ hoa luôn được tươi cho gian cung thánh. Có lần, chúng tôi thắc mắc vì sao bà có “nhiều chân” trong các hội đoàn, bà Ny nói ngay: “Khi đi ra ngoài phục vụ, tôi thấy tinh thần thoải mái. Được giúp đỡ người khác trong khả năng, cảm nghiệm bản thân như gần gũi Chúa hơn, và điều ý nghĩa là cảm nhận mình đang sống đức tin, bởi tôi vẫn tâm niệm như Tin Mừng ‘đức tin không việc làm là đức tin chết’…”

So sánh sự tham gia vào đời sống Giáo hội của những bậc bô lão so với giới trẻ hẳn là khập khiễng. Song, câu chuyện làm việc nhà Chúa, sống vì cộng đồng không phải dựa trên thước đo sức khỏe, tuổi tác. Bởi người cao tuổi có thể đến, phục vụ bất kỳ lúc nào và không phụ thuộc chuyện gia đình, công việc. Có những người đã gắn bó thật lâu, từ ngày còn trẻ như bà Vương Thị Minh Thành, giáo dân xứ Thánh Nguyễn Duy Khang (hạt Gia Định, TGP TPHCM) vẫn đảm trách ca trưởng dù nay đã ở tuổi 63. Bà đã có thâm niên trong vai trò này hơn bốn thập niên; hay bà Chu Hoàng Tố Kim (71 tuổi, giáo xứ Chính Tâm, giáo phận Phan Thiết) gia nhập hội Legio 44 năm; ông Lê Đình Thuyết, thành viên hội Chăm sóc mục vụ bệnh nhân miền Sài Gòn của dòng Trợ Thế thánh Gioan Thiên Chúa suốt 25 năm… Con số thời gian đủ làm minh chứng cho sự nhiệt thành, tâm tình hăng say của các bậc cao niên. Bà Kim, hội Legio với những giờ kinh vào lúc cần thiết cho người bệnh hay các đợt thăm viếng người già, nghèo khó nhận ra niềm động lực để dấn thân: “Dù cũng có lúc mệt nhưng điều nhận lại là sự đón nhận của mỗi người khi mình tới nơi. Cũng có người nhờ sự gặp gỡ kết nối của nhóm mà trở lại với các sinh hoạt đạo, lãnh nhận bí tích… Nhìn được thế là đủ vui rồi”. Còn phần bà Thành cũng cho biết, điều được nhận khi sinh hoạt nhà Chúa là sự bình an, vui tươi trong tâm hồn: “Việc nhà Chúa đã quá đỗi thân quen, nên dù ở tuổi nào, còn sức khỏe thì còn phục vụ trong khả năng có thể…”. Cũng có trường hợp khi đến với công việc nơi hội đoàn, bản thân còn có sân chơi để tiếp tục giữ đam mê với nghề. Ông Nguyễn Bá Hạnh (giáo xứ Gò Vấp, TGP TPHCM) là một dẫn chứng. Là một nhà báo, sau khi nghỉ hưu, ông“có mặt trên từng cây số” cùng các thành viên khác trong ban truyền thông giáo xứ để ghi lại những hình ảnh, những thước phim trong các sự kiện tôn giáo của Giáo hội cũng như các buổi gặp gỡ, các chương trình. Ông còn là thành viên của Ban Mục vụ Đối thoại Liên tôn TGP TPHCM từ khi thành lập đến nay. “Hưu tuổi chứ không hưu việc”, ông Hạnh nói mình nghĩ thế nên sắp xếp cho các chuyến đi, tham gia nhiều hơn. Thêm vào đó, tác nghiệp trong các sự kiện nhà đạo còn là cách để ông phục vụ…

PHÍA SAU NHỮNG SỰ XÔNG PHA…

Mỗi người một tâm tình, cho và nhận, tinh thần phục vụ là sợi chỉ đỏ vô hình níu giữ những vị cao niên bền chặt với xứ đạo. Tuy thế, ở mỗi người cũng có những nỗi niềm riêng phải thu xếp, vén khéo ở độ tuổi về chiều.

Đằng sau những hình ảnh những lão niên tưởng như không biết mỏi mệt đang dấn thân tại các xứ đạo từ thành phố cho đến làng quê xa xôi, còn là các câu chuyện mang nhiều màu sắc. Về hưu, có nghĩa đang đến gần bên kia con dốc cuộc đời. Hiểu điều này, nên họ cũng chuẩn bị sẵn sàng. Thời trẻ, bà Ny là công nhân hãng dệt, nay ở tuổi thất thập, sức khỏe có phần hạn chế, bà biết liệu sức để làm những việc phù hợp với khả năng và tuổi tác.“Tôi biết mình hay say xe, trong mỗi chuyến đi bác ái xã hội khi phải di chuyển bằng ô tô, tôi đều chuẩn bị sẵn thuốc say xe và ăn uống đầy đủ để không bị mất sức. Đi với các thành viên đoàn, mình lớn tuổi thì chọn phần viêc tương đối nhẹ nhàng”, bà tâm tình.

Ông Lê Đình Thuyết, 76 tuổi, người cộng tác viên của nhóm Chăm sóc mục vụ bệnh nhân miền Sài Gòn kể ở trên bảo rằng, điều kiện sức khỏe không cho phép cũng là lý do lớn chi phối. Dù vậy, không thể nào từ chối được mỗi khi có người cần giúp. Ông luôn nghĩ đến tính chất của việc đi thăm viếng bệnh nhân không giống như đi tham dự một bữa tiệc hoặc một buổi lễ nào đó. Khi bệnh nhân còn tỉnh táo, ai cũng có thể đến với họ bất kỳ giờ nào tùy theo sự sắp xếp của mình, nhưng nếu khi bệnh nhân bước vào hôn mê, lúc này không thể đợi nữa, mà phải đến với họ càng nhanh càng tốt. “Trong trường hợp này, thời gian không còn là của gia đình, thời gian hoàn toàn dành cho bệnh nhân”, ông cụ nói một cách mạnh mẽ. Để có mặt “bất kỳ lúc nào” lo phần kinh nguyện giờ sau hết cho kẻ liệt, ông cũng cần gia đình hỗ trợ. Ông tự hào: “Có một điều may mắn là các con tôi ủng hộ việc này, vì hiểu được ý nghĩa. Tôi luôn chuẩn bị sẵn sách kinh, những thứ cần thiết cho vào một túi, tới hồi có việc là cầm đi ngay. Tuổi tác cao, muốn còn lâu dài, được đi đó đi đây đọc kinh hay thậm chí giúp chăm sóc sức khỏe từ những chuyện cơ bản đo huyết áp, tư vấn tình trạng bệnh… là những việc mà nhóm này hay làm, trước tiên tôi phải chăm sóc mình cho tốt, giữ mình hạn chế bệnh. Đó cũng là chuyện khó bởi tuổi ngày một cao thì đề kháng càng yếu đi”.

Công việc khác với ông Thuyết, nhưng bà Vương Thị Minh Thành sinh hoạt ca đoàn và tới lui lau dọn nhà nguyện, giặt khăn thánh, áo lễ nơi nguyện đường… cũng mất nhiều thời gian. Vì vậy, người phụ nữ độc thân hiện đang sống với gia đình em gái kể bà luôn tranh thủ đi chợ sớm, sơ chế thức ăn, sắp xếp việc nhà tươm tất đâu vào đó để an tâm lo việc nhà Chúa.

Cùng với các hội viên Legio khác, bà Chu Hoàng Tố Kim rất hay đi tới gia đình của bà con trong khu xóm hoặc xa xôi hơn thăm viếng, gặp hoàn cảnh khó khăn thì tìm cách giúp đỡ. Những chuyến đi dài ngắn tuy khác nhau nhưng thường không tránh khỏi mưa nắng, mỏi mệt. Bà cũng cho hay, các chị em thường tranh thủ lúc nghỉ ngơi hay đi dọc đường hỏi han, khích lệ tinh thần lẫn nhau, hoặc nói về trường hợp mới tới thăm, nghĩ suy cách tháo gỡ những khúc mắc của họ… Những điều ấy giúp quên đi cái mệt đang thấm.

BAO NỖI KHÁT MONG…

Đối với các ông bà đang ngày ngày lo việc nhà đạo, lo kinh nguyện kẻ liệt, hay truyền thông, tìm học bổng cho giới trẻ, nâng đỡ người khó nghèo ở làng xóm xa gần…, cho dù ở mặt nào thì những việc làm ấy đều quy hướng về tha nhân, để làm đẹp cuộc đời và làm sáng danh Chúa. Phải nói rằng, Giáo hội sẽ không tồn tại và phát triển 2000 năm nay nếu không có những cách sinh hoạt, sự dấn thân phong phú, nhiệt thành của mọi thành phần, trong đó có sự đóng góp của những người cao niên nhiệt thành chúng tôi vừa đề cập. Trong họ, làm một việc gì không hề đơn giản để “cho vui” hay “cho khuây khỏa” lúc về hưu, hoặc để “giết chết thời gian”-  một ý nghĩ có vẻ như bằng lòng với quy luật sự sống. Đã có rất nhiều nỗi thao thức từ các cuộc hành trình rất riêng theo phong cách các vị…

Bà Nguyễn Thị Tuyết Thanh, 60 tuổi, trưởng nhóm và cũng là thành viên kỳ cựu tham gia từ những năm đầu của Hội Bác ái giáo xứ Thạch Đà, TGP TPHCM, suốt gần 20 năm gắn mình với việc thiện nguyện, luôn muốn có thể giúp nhiều người hơn, đặc biệt là “mong sao ngày càng có nhiều chương trình để đỡ đần cho người nghèo nhẹ gánh, ở cả xã hội và Giáo hội”. Cũng trong ý hướng cổ vũ tinh thần phục vụ, mang tới lợi ích cho cộng đồng, bà Chu Hoàng Tố Kim - GP Phan Thiết nghĩ đến tính kế thừa ở các hội đoàn, cần duy trì những hội nhóm này để khi thế hệ những người hiện tại đi qua, vẫn có thể tồn tại các hoạt động, thậm chí hiệu quả cao: “Tôi luôn mong rằng Giáo hội có thêm nhiều tông đồ giáo dân, không những trong hội Legio mà còn ở những hội đoàn khác, để cùng cộng tác với nhau, qua lời kinh, qua những lời chia sẻ, lắng nghe, để đem lại được lợi ích cho những ai đang cần đến tại chính cộng đoàn giáo xứ, quê mình. Và tôi nghĩ muốn duy trì tốt thì cần gọi mời người trẻ tuổi tham gia vào nhiều hơn”.

Tất cả những chương trình hoạt động dù lớn hay nhỏ ở từng giáo xứ, suy cho cùng không vì mục đích nào khác là giúp người tín hữu sống tinh thần Tin Mừng và làm thăng tiến con người. Ở tuổi đã cao, khi gia nhập hội nhóm để sinh hoạt, các vị còn cảm nghiệm được niềm vui gặp gỡ, hàn huyên. Ông Nguyễn Bá Hạnh - nhà báo về hưu - khoe nhờ những cuộc gặp tại nhiều hội thảo, chuyên đề, ông đã dần dần khám phá ra nét đẹp của các tôn giáo khác, không chỉ thế còn có thêm nhiều bằng hữu. Ông cũng cảm nghiệm tầm quan trọng của mục vụ đối thoại liên tôn là giúp các tôn giáo hiểu nhau hơn, xích lại gần nhau hơn.

Tham gia vào đời sống Giáo hội thực ra chính là đóng góp cho cả xã hội. Vì lẽ, phục vụ con người trong Giáo hội cũng là phục vụ anh chị em tại quê hương, đất nước. Trong Thánh Kinh có đoạn: “Tuổi già đáng kính trọng không phải vì trường thọ, cũng không phải vì cao niên, nhưng vì người đầu bạc thì khôn ngoan. Người tuổi già thì đẹp lòng Chúa, được Chúa yêu dấu” (Kn 4,1-7). Và sự thật, những vị cao niên vẫn đang sử dụng sự khôn ngoan đó cống hiến cho đời, cho xã hội và cho Giáo hội, lặng lẽ mà hết sức giá trị.

HÙNG LUÂN - LIÊN GIANG - BÍCH VÂN - MINH HẢI - MAI TIÊN

(thực hiện)