Ðại hội Thánh nhạc lần 47: Cung hát Chủ tế

Sáng ngày 20.4.2021, Ủy ban Thánh nhạc (UBTN) trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam (HÐGMVN) đã tổ chức buổi Ðại hội Thánh nhạc lần 47 với chủ đề “Cung hát Chủ tế” (CHCT), tại Trung tâm Mục vụ TGP.TPHCM. Năm nội dung chính được chia sẻ trong buổi đại hội là: Tầm quan trọng của CHCT; Thẩm quyền chuẩn nhận CHCT; Hướng dẫn của Giáo hội về việc biên soạn CHCT; Khảo sát CHCT trong bình ca và Ðôi nét về CHCT của nhóm biên soạn.

Đêm ca nguyện kính Thánh Giuse trước thềm Đại hội

Tham dự đại hội có Ðức cha Alosiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục giáo phận Kon Tum, Chủ tịch UBTN; linh mục Rôcô Nguyễn Duy, Thư ký UBTN, cùng các linh mục, nhạc sĩ và các thành viên của UBTN toàn quốc. Chủ đề CHCT được trình bày trong buổi đại hội của nhóm biên soạn nhằm chuẩn bị cho việc phát hành Sách Lễ Rôma phiên bản mới, trong đó có những văn bản được điều chỉnh, cập nhật và bổ sung.

Nhạc sĩ P. Kim đại diện nhóm biên soạn trình bày chủ đề. Thuyết trình viên giúp các tham dự viên hiểu được tầm quan trọng của CHCT. Hoạt động phụng vụ mang hình thức cao quý hơn khi các việc phụng tự được cử hành một cách long trọng, với tiếng hát do các thừa tác viên có chức thánh chủ sự và giáo dân tích cực tham dự. Khi cử hành thánh lễ có giáo dân tham dự, nhất là những ngày Chúa nhật và ngày lễ, nên hết sức coi trọng hình thức “lễ hát” hơn, dù cử hành nhiều lần trong cùng một ngày.

Theo Huấn thị Thánh nhạc trong phụng vụ số 57, tham chiếu huấn thị Inter oecumenici số 42, các cung hát dành cho chủ tế và tá viên phải được thẩm quyền địa phương chuẩn nhận. Như vậy, đối với Giáo hội Công giáo tại Việt Nam thì thẩm quyền này thuộc về HÐGMVN. Trong kỳ họp thường niên 1987, HÐGMVN đã chấp thuận cho sử dụng các cung hát bằng tiếng Việt dành cho chủ tế và các tá viên đang được phổ biến. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời và coi như một giai đoạn thử nghiệm. Theo thông cáo ngày 9.9.2005, của HÐGMVN nhân dịp ấn hành Sách lễ Rôma - Nghi thức Thánh lễ: “Ðối với cung điệu dành cho chủ tế, mỗi Giám mục được thử nghiệm những cung điệu mới cho tới khi có những cung điệu chính thức được HÐGM phê chuẩn và công bố”.

Đức cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị và cha Rôcô Nguyễn Duy chủ tọa Đại hội

Ðể biên soạn CHCT, nhạc sĩ P. Kim nhắn nhủ các hội thảo viên trước tiên cần phải theo những chỉ dẫn của Giáo hội trong Huấn thị “De musica in sacra liturgia” (Âm nhạc trong phụng vụ) với những điểm cần lưu ý như: Tầm quan trọng đặc biệt của CHCT; Cần khảo sát các cung điệu cổ truyền của phụng vụ Latinh; Giáo hội khuyến khích các nhạc sĩ nên khảo sát các tác phẩm thời xưa, các thể loại và đặc tính của chúng, đồng thời cũng phải nghiên cứu cẩn thận các quy luật và nhu cầu mới của Phụng vụ.

Căn cứ vào những hướng dẫn của Giáo hội, nhóm biên soạn sẽ khảo sát các cung điệu từ bình ca trong hai quyển Graduale Simplex (Ca tiến cấp phổ thông) và Graduale Romanum (Ca tiến cấp của Phụng vụ Rôma). Ðồng thời cũng học hỏi những cung điệu đã và đang được phổ biến. Cụ thể như các Cung Ðọc của cha Tiến Dũng đã được HÐGMVN chấp nhận cho dùng thử trong Phụng vụ từ ngày 20.10.1966; Cung Chủ tế của Ðức cố Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa và Nghi thức Thánh lễ (phần ca hát) của cha Kim Long. Khảo sát CHCT trong bình ca sẽ bao gồm khảo sát về hình thể âm nhạc, điệu tính của giai điệu và bố cục âm nhạc.

Cuối cùng, nhạc sĩ P.Kim chia sẻ đôi nét về CHCT được trình bày trong buổi đại hội, dựa trên những khảo sát và học hỏi về cấu trúc hình thể âm nhạc mẫu mực của bình ca và về các mẫu mực ứng dụng cung chủ tế tiếng Việt của các tác giả như Tiến Dũng, Kim Long, Nguyễn Văn Hòa… CHCT phải làm sao đơn giản hết sức để mọi người đều có thể hát được.

CHCT này bao gồm hai cung điệu; Một là Cung điệu chủ đạo Mi Sol La kèm theo công thức giai điệu ở đầu câu hoặc kết câu, cung này được hát ở hầu hết các phần trong Nghi thức Thánh lễ; Hai là Cung điệu long trọng La Do kèm theo công thức giai điệu được mô phỏng từ cung gốc (Mi Sol La) ở đầu câu hoặc kết câu, cung này được hát ở những phần Phụng vụ Lời Chúa mà cao điểm là các câu xướng đáp trước và sau công bố Tin Mừng và kinh nguyện Thánh Thể mà cao điểm là Kinh Tiền Tụng và Vinh Tụng Ca.

Nhạc sĩ P. Kim thuyết trình chủ đề

Riêng với cách thể hiện thanh điệu tiếng Việt thì các cung điệu nêu trên chỉ là những khung, sườn về cao độ và giai điệu để đọc văn bản. Mỗi địa phương, vùng miền, nên áp dụng một cách linh hoạt để thể hiện bản sắc thanh điệu của mình.

Sau phần trình bày của nhạc sĩ P. Kim, các tham dự viên chia sẻ và đóng góp ý kiến tập trung vào cung hát sao cho phù hợp, làm bật lên được tầm quan trọng của “lễ hát” trọng phụng vụ.

Cuối đại hội, Ðức cha Chủ tịch UBTN Aloisiô Nguyễn Hùng Vị bày tỏ mong muốn làm sao Ủy ban Thánh nhạc cố gắng soạn thảo được một Cung hát Chủ tế chuẩn nhất, để tất cả các giám mục, linh mục ở 27 giáo phận đều có thể đồng nhất một cung hát trong các thánh lễ.

Trước thềm Ðại hội Thánh nhạc, đêm ca nguyện Kính Thánh Giuse cũng đã được tổ chức tại Hội trường Gioan Baotixita, TTMV tối ngày 19.4. Dịp này, UBTN đã ra mắt tập sách Ca nguyện, gồm 33 bài hát về Thánh Cả. Trong đó gồm những bài quen thuộc và thêm một số bài hát mới được các nhạc sĩ sáng tác, hoặc phổ nhạc theo lời kinh kính Thánh Cả, như một cách chào đón năm đặc biệt kính thánh nhân. 12 ca khúc trong tuyển tập này đã được các ca sĩ, ban nhạc trình diễn.

NGỌC LAN