Câu lạc bộ Nghiên cứu và vinh danh văn hóa Nam Bộ vừa tổ chức buổi tọa đàm “Từ cầm ca tân điệu đến hát chặp cải lương” tại Ðường Sách TPHCM ngày 14.1.2024. Những người yêu thích bộ môn nghệ thuật đờn ca tài tử và cải lương đã có một buổi sáng thú vị được lắng nghe những câu chuyện xoay quanh chủ đề, cùng với những bài ca, tiếng đàn phụ họa đậm tình quê hương.
Buổi tọa đàm đã cho người tham dự biết thêm về một tài liệu mang tính lịch sử, đóng vai trò quan trọng trong việc truyền dạy và phát triển đờn ca tài tử Nam Bộ. Đó là cuốn sách “Cầm ca tân điệu” của soạn giả Lê Văn Tiếng và Trần Phong Sắc viết, xuất bản ở Sài Gòn năm 1926. Tài liệu này đã được tiến sĩ Nguyễn Lê Tuyên tìm thấy trong quá trình nghiên cứu về văn hóa Việt Nam tại các thư viện và trung tâm nghiên cứu ở Pháp. Cuốn sách có 60 bài tài tử, gồm 20 bản tổ và 40 bài khác, được phát triển để đáp ứng nhu cầu của sân khấu âm nhạc cải lương. Có thể xem đây như một “bí kíp” của giới đờn ca tài tử, trở thành tài liệu mang tính quy chuẩn chung cho các nhạc sĩ làm phương tiện trao đổi, học hỏi. Nhiều tác giả đã biên soạn tuồng hát, bài ca cổ dựa trên các lòng bản của tác phẩm. Cuốn “Cầm ca tân điệu” được giới thiệu tại tọa đàm là một cuốn sách dưới dạng bản sao đã được TS Nguyễn Lê Tuyên mang về từ Pháp. Theo tiến sĩ Tuyên, sau khi có trong tay tài liệu này, trở về Việt Nam, ông đã có buổi gặp gỡ, trao đổi với nhà báo Hà Đình Nguyên với mong muốn làm sao để phổ biến cho nhiều người biết về sự quan trọng của “Cầm ca tân điệu” đối với loại hình đờn ca tài tử, đồng thời làm rõ công lao của hai vị nhạc sư Lê Văn Tiếng và Trần Phong Sắc mà hầu như tên tuổi đã đi vào quên lãng. Có mặt trong buổi tọa đàm, nhà báo Hà Đình Nguyên đã cho biết, từ tư liệu được TS Nguyễn Lê Tuyên cung cấp và lời được “ủy thác”, ông đã cất công tìm kiếm về thân thế soạn giả Lê Văn Tiếng cũng như đọc để hiểu rõ hơn về “Cầm ca tân điệu”. Dưới góc của một người làm báo, nhà báo Hà Đình Nguyên đã chia sẻ đôi chút về việc tìm hiểu này. Ông đưa ra nhận định: “Vào đầu thế kỷ 20, việc dạy nhạc (cổ nhạc) phần nhiều là theo lối truyền khẩu “cầm tay dạy ngón”, mỗi thầy dạy mỗi cách không theo một phương pháp, chuẩn mực nào nhất định. Cho nên cuốn‘Cầm ca tân điệu’ra đời (dạy đờn và ca song song) đã trở thành ‘bí kíp gối đầu giường’ của giới đờn ca tài tử”.
Theo thạc sĩ Huỳnh Khải, một trong những diễn giả của chương trình thì buổi tọa đàm là dịp để ghi nhận công lao to lớn của hai nhạc sư Lê Văn Tiếng và Trần Phong Sắc, những người đã có nhiều đóng góp cho việc phát triển đờn ca tài tử, nhất là dịp kỷ niệm 10 năm UNESCO công nhận đờn ca tài tử Nam Bộ là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại...
Chương trình cũng giới thiệu đôi nét về “hát chặp cải lương”. Trước đây, những vở cải lương thường có thời lượng dài, có khi từ 1 - 2 tiếng. Thời đại ngày nay, khán giả ngồi xem lâu hơi khó nên bây giờ thường làm nhiều chặp, rút ngắn vở cải lương thành “chặp cải lương”, vừa ngắn gọn, súc tích mà còn tạo ra một sức sống mới cho sân khấu cải lương. Nhận định về loại hình nghệ thuật này, tiến sĩ Nguyễn Phước Hiền, Phó Trưởng khoa Văn hóa và Du lịch trường Đại học Nguyễn Tất Thành nói:“Hát chặp cải lương với nội dung súc tích, lôi cuốn sẽ dễ dàng tiếp cận với người trẻ trong thời đại mới. Tôi tin rằng hát chặp cải lương sẽ là phương tiện cực kỳ quan trọng giúp cho diện mạo du lịch trở nên hấp dẫn hơn”. Diễn giả Hồ Nhựt Quang - Chủ nhiệm CLB Nghiên cứu và Vinh danh Văn hóa Nam Bộ kể về quá trình ông đã soạn hơn 150 tác phẩm chặp cải lương nhằm phục vụ hoạt động du lịch vốn là nghề của mình. Các tác phẩm của ông thường ca ngợi về tinh thần nhân nghĩa, nhân ái, tình yêu quê hương đất nước, yêu chuộng hòa bình…
Người tham dự không chỉ nghe trao đổi từ các diễn giả mà còn được thưởng thức những làn điệu ca cổ, chặp cải lương… minh họa cho những chia sẻ của người trình bày. Trên sân khấu cũng không thiếu sự góp mặt của các loại nhạc cụ vẫn phục vụ cho môn đờn ca tài tử như đàn tranh, đàn kìm, guitar cổ…
LIÊN GIANG
Bình luận