Hơn mười năm trước, tôi chọn mua “Tôt-Tô-Chan, cô bé bên cửa sổ” chỉ vì dòng giới thiệu đầy cuốn hút: “Một cuốn sách bán chạy đến mức không thể tin được”. Một phần nữa, tựa sách này gợi lên ký ức mơ hồ từ những câu chuyện ba mẹ từng nhắc, như một sợi dây nối liền thế hệ.
Cuốn tự truyện nổi tiếng thế giới này của nhà văn nữ Kuroyanagi Tetsuko không làm tôi thất vọng. Cuốn sách nhỏ mang đến cảm giác ấm áp, trong trẻo, như đưa tôi trở về những ngày đầu cắp sách đến trường.
Tôi nhớ những buổi chiều tan học ở trường tiểu học, nơi có khoảng sân đầy cỏ xanh, những cây lớn với cành cao, nơi tôi tha thẩn ngồi, cảm nhận làn gió mát lành.
Trường tiểu học mãi là nơi tôi yêu thích nhất vì những niềm vui khó gọi tên trọn vẹn. Ở khoảng ký ức này, tôi cũng là một cô bé luôn dành chỗ ngồi bên cửa sổ và yêu bầu trời của mình. Lũ học trò nhỏ sau nhiều năm, mãi còn nhớ ánh mắt hiền, sự kiên nhẫn của thầy cô, nhớ những tiết học không có áp lực mà chỉ có sự khuyến khích.
Tôi yêu cuốn sách “Tôt-Tô-Chan cô bé bên cửa sổ” vì nó đem đến, gợi lên tình cảm hồn nhiên của tuổi thơ, một môi trường giáo dục đầu đời mơ ước từ những giáo viên tuyệt vời và hiện thực sống động mà chua xót khi chiến tranh cày xới, gieo nỗi đau thương qua những câu chuyện có thật. Tìm hiểu thêm, tôi biết tác giả Kuroyanagi Tetsuko từng đến Việt Nam từ những năm 80 với vai trò sứ giả thiện chí của UNICEF, mang theo khát vọng truyền tải niềm tin và lòng nhân ái qua cuốn sách. Ở Tôt-Tô-Chan, tình yêu thương trẻ em của thầy Kobayashi và triết lý giáo dục của ông trở thành điểm sáng khó quên.
Sau hơn 50 năm, giấc mơ ở trường Tomoe vẫn bất diệt. Làm sao có thể tìm lại được một hiệu trưởng như thầy Kobayashi, sẵn sàng ngồi bốn tiếng để nghe Tôt-Tô-Chan kể những câu chuyện vụn vặt, rủ rỉ. Hình ảnh này không cao vời, to tát nhưng sao nó mãi cứ là ước mơ của bao người? Thầy Kobayashi luôn đánh giá mỗi đứa trẻ theo góc độ riêng, với những ưu, nhược điểm rõ ràng, cụ thể nhất. Với thầy, trẻ em bẩm sinh vốn tốt đẹp, và nhiệm vụ của giáo dục là khám phá, nuôi dưỡng bản chất ấy, giúp các em trở thành chính mình với những phẩm chất độc đáo. Tất cả những lý do trên đủ khiến thầy Kobayashi trở nên vĩ đại hơn bao giờ hết. Câu thầy thường nói với “cô bé bên cửa sổ”: “Em biết không, em thật là một cô bé ngoan”. Lời nói giản đơn ấy đã thay đổi cuộc đời cô bé, giúp em vượt qua mặc cảm, nhút nhát.
Ở ngôi trường cũ, Tôt-Tô-Chan từng khiến giáo viên phiền lòng khi gọi gánh hàng rong vào lớp, hay đứng bên cửa sổ trò chuyện với lũ chim, làm các bạn mất tập trung. Em bị đuổi học chỉ vì tính cách “lạ lùng” và hiếu động. Nhưng ở ngôi trường mới “kỳ lạ” của thầy Kobayashi, mọi thứ khác biệt: lớp học là toa xe điện cũ, học sinh được thỏa thích thay đổi chỗ ngồi mỗi ngày, muốn học môn nào trước cũng được. Và khi đã học hết bài, cô bé và các bạn còn được cô giáo cho đi dạo… Ở trường Tomoe, học sinh sẽ được phát triển tự nhiên vì “ước mơ của các em lớn hơn mơ ước của các thầy cô”- câu nói này với tôi luôn mang một ý nghĩa đặc biệt. Sự áp đặt sẽ chẳng đem đến niềm hạnh phúc thật sự. Dù chỉ tồn tại bảy năm trước khi bị chiến tranh tàn phá, Tomoe đã trở thành bất tử qua ngòi bút của Tetsuko, khi bà hóa ký ức thành tác phẩm văn học năm 1981.
Thật ra, bên cửa sổ là một cách chơi chữ ẩn dụ. Cửa sổ ấy là ranh giới của định kiến, nơi một cô bé sáu tuổi bị xa lánh chỉ vì cá tính riêng. Người lớn cứ vẫn mải mê, muốn uốn nắn mọi thứ theo ý mình, kể cả một đứa trẻ. Cách giáo dục của thầy Kobayashi vẫn là một giấc mơ cho đến hơn 50 năm sau: để các em tự do phát triển, sống với đam mê và khát vọng. Đó lý do tại sao “Tôt-Tô-Chan” mãi được yêu thích, không chỉ bởi giáo viên hay phụ huynh, mà cả những đứa trẻ và bất kỳ ai tin vào sức mạnh của tình yêu thương và sự chân thành.
Hãy lắng nghe ý kiến của trẻ con, lắng nghe nhau…
Hải Hà
Bình luận