Sự đóng góp của dòng Tên vào thiên văn học to lớn đến độ có rất nhiều tên của linh mục thuộc dòng này được đặt cho các hõm chảo trên Mặt trăng và các tiểu hành tinh.
Cách đây 50 năm, nhà du hành vũ trụ Mỹ Neil Armstrong đặt những bước chân đầu tiên lên Mặt trăng. Nhiều thế kỷ trước đó, linh mục dòng Tên kiêm nhà thiên văn học Giovani Riccioli bắt tay vào dự án vẽ bản đồ và đặt tên cho các hố va chạm trên bề mặt của chị Hằng mà các thế hệ phi hành gia sau này không những tận mắt nhìn thấy mà còn đặt chân lên chúng. Phía trên bản đồ, linh mục Riccioli viết: “Vẫn chưa có người nào hoặc linh hồn nào di cư đến đây”. Cha là một trong nhiều tu sĩ của dòng Tên dành trọn cuộc đời để tìm ra câu trả lời không chỉ liên quan đến đức tin, mà còn về tiểu hành tinh, thiên thạch và các vì sao.
 |
Tôn chỉ từ nhà sáng lập
Một trong những đấng sáng lập dòng tu vào năm 1540, thánh Inhaxiô xứ Loyola luôn thể hiện niềm đam mê đối với vũ trụ và đức tin không bao giờ lay chuyển trước Thiên Chúa. Bề trên tổng quyền dòng Tên, cha Diego Laynez (1512 - 1565), bạn chí cốt của thánh Inhaxiô ghi lại vị thánh thường xuyên trèo lên nóc nhà vào ban đêm và ngồi lặng yên ở đấy. “Ngài tháo nón xuống và nhìn thật lâu lên bầu trời đêm. Kế đến, ngài quỳ xuống, cúi mọp người trước Thiên Chúa… Và nước mắt bắt đầu tuôn chảy như suối xuống hai gò má của ngài”, cha Bề trên Diego Laynez viết.
Theo dòng lịch sử của dòng Tên, các hậu duệ đều đi theo bước chân của vị thánh sáng lập. Họ không ngừng thể hiện sự ngưỡng mộ vô bờ của bản thân đối với vũ trụ và góp phần vào nỗ lực khám phá những bí ẩn về sự sáng tạo của Thiên Chúa bằng các hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tại vật lý. “Xuyên suốt lịch sử, các thành viên của dòng Tên đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực thiên văn học”, theo tạp chí America dẫn lời chuyên gia Robert Macke của Ðài Thiên văn Vatican. Thực tế chứng minh, sự đóng góp cho ngành thiên văn học của dòng đáng kể đến nỗi hiện có 35 hõm chảo trên Mặt trăng được đặt theo tên các vị tu sĩ dòng này.
 |
| Bản đồ các hõm chảo trên mặt trăng do cha Giovani Riccioli thực hiện |
Như đã đề cập ở trên, linh mục Riccioli vào năm 1651 đã cung cấp nhiều cái tên cho vệ tinh tự nhiên của Trái đất, bao gồm Sea of Tranquility (lược dịch: Biển Tĩnh Lặng), nơi những con người đầu tiên đặt chân lên bề mặt Mặt trăng vào ngày 20.7.1969.
Tinh thần xuyên thế hệ
Một trong các hõm chảo lớn nhất trên bề mặt chị Hằng được đặt tên Christopher Clavius (1538-1612), thiên tài về toán và thiên văn học, đồng thời là một Giêsu hữu người Ðức. Ngài góp công lớn trong việc soạn thảo và hình thành hệ thống lịch Gregorius (Tây lịch), tính toán mỗi năm 365 ngày và thêm ngày nhuận vào năm thứ tư. Khi còn sống, ngài được mệnh danh là “Euclid của thế kỷ 16”, và viết nhiều sách giáo khoa phổ biến khắp thế giới. Trong số những người học hỏi từ cha Clavius có nhà thiên văn Galileo, cha đẻ của khoa học hiện đại.
 |
Một hõm chảo nổi tiếng khác là Boscovich, được đặt theo vị linh mục dòng Tên người Croatia, Roger Joseph Boscovich (1711-1787). Ðây là người cực kỳ đa tài, tinh thông vật lý, thiên văn, toán học, triết học; đồng thời là nhà ngoại giao, nhà thần học và học giả. Linh mục Boscovich tạo ra tiền đề cho lý thuyết nguyên tử và đóng góp nhiều cho ngành thiên văn học. Chính cha đã viết quy trình hình học đầu tiên cho phép xác định đường xích đạo của một hành tinh đang xoay quanh dựa trên 3 lần quan sát bề mặt một thiên thể, và thiết lập quỹ đạo của một hành tinh thông qua 3 lần quan sát vị trí của nó. Vào năm 1753, linh mục Boscovich cũng là người phát hiện ra khí quyển trên Mặt trăng.
Gần đây hơn, có thể kể đến linh mục Angelo Secchi (1818-1878), nhà thiên văn học người Ý đi tiên phong trong lĩnh vực quang phổ thiên văn, và là một trong những các nhà khoa học đầu tiên lên tiếng tuyên bố Mặt trời là một ngôi sao. Trong thời gian làm Giám đốc Ðài Thiên văn thuộc Ðại học Giáo hoàng Gregoriana, cha Secchi cho xây một trạm thiên văn trên nóc nhà thờ Thánh Inhaxiô ở Rome. Ngài nghiên cứu các vết đen trên Mặt trời và xây dựng các liên kết quan trọng cho thấy hoạt động của Mặt trời gây ra những thay đổi trong trường địa từ của Trái đất.
 |
| Cha Giovani Riccioli |
Truyền thống của dòng Tên vẫn tiếp tục kéo dài đến ngày nay. Cha Richard D’Souza, người Ấn Ðộ, và đồng sự Eric Bell của Ðại học Michigan mới đây đã hợp lực phát hiện thiên hà Tiên Nữ láng giềng của chúng ta đã hợp nhất với một thiên hà khác cách đây khoảng 2 tỷ năm. Trong khi đó, Tòa Thánh vẫn tin tưởng các tu sĩ Dòng Tên trong việc vận hành Ðài Thiên văn Vatican. “Nghiên cứu vũ trụ là kính yêu Thiên Chúa”, Giám đốc Ðài Thiên văn Vatican, thầy Guy Consolmagno - dòng Tên - từng nói. Và cũng như ngài, các Giêsu hữu đang làm việc tại Ðài Thiên văn Vatican tin tưởng vào sứ mệnh phục vụ Giáo hội và Thiên Chúa mà họ đang theo đuổi.
“Giống như các tu sĩ dòng Tên đi trước, chúng tôi cùng nhau làm khoa học, cùng nhau cầu nguyện, chẳng có vấn đề gì cả”, theo linh mục Paul Mueller. Cha là sử gia kiêm triết gia về khoa học. “Sứ mệnh của chúng tôi là thông qua công việc và cuộc sống của chính mình, chúng tôi thể hiện một thực tế rằng Giáo hội yêu quý và tri ân khoa học”, cha Mueller chia sẻ.
ÐỊNH NGUYỄN
Bình luận