Thiếu thốn thực phẩm, không được chăm sóc y tế, các cộng đồng người bản địa ở Amazon đang bị ảnh hưởng nặng nề vì đại dịch do chủng mới của siêu vi Corona gây ra.
Nữ tu Laura Valtorta, dòng Thừa sai Ðức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội (Ý), đã phục vụ tại Manaus, thủ phủ bang Amazonas (Brazil) từ nhiều năm và tham gia một nhóm truyền giáo hoạt động tại các cộng đồng thổ dân Amazon ở một số quốc gia Nam Mỹ. Cách đây 3 tháng, nhóm của sơ đi thăm và hỗ trợ một bộ tộc thuộc hạt đại diện Tông tòa San José Del Amazonas ở Peru và bị kẹt lại một thời gian tại vùng này vì dịch Covid-19. Chính tại đây, vị nữ tu đã tận mắt chứng kiến những ảnh hưởng khủng khiếp của SARS-CoV-2 với người bản địa.
 |
| Sơ Laura Valtorta chuẩn bị hàng cứu trợ cho dân bản địa - ảnh: Missio Italia |
Thảm họa y tế và văn hóa
Dân bản địa sinh sống ở những nơi thiếu thốn về mọi mặt, xa xôi hẻo lánh, nhưng cũng chưa phải hoàn toàn cách ly với thế giới bên ngoài để siêu vi không thể xâm nhập, nên một khi đã xảy ra lây nhiễm thì trở thành thảm họa thật sự. Tính đến nay, đã có hơn 80 cộng đồng thổ dân ở Amazon bị dịch Covid-19, làm hơn 100 người tử vong, theo Vatican News. Con số này không hề nhỏ vì mỗi khu vực dân cư của người bản địa chỉ có tối đa 500 người. Quanh nơi họ ở hầu như không có cơ sở y tế, hoặc nếu có thì chẳng có trang thiết bị gì đáng kể và nguồn viện trợ nhân đạo cũng chẳng được bao nhiêu. Hệ thống y tế thô sơ của vùng Amazon trước nay đã thường xuyên lao đao với dịch sốt xuất huyết và sốt rét, nay còn bị “bồi” thêm siêu vi Corona thì chắc chắn không thể cầm cự nổi.
Các cộng đồng bản địa đang “mắc kẹt” giữa đủ mọi khó khăn: dịch bệnh đe dọa về sức khỏe; người dân, phần lớn làm ngày nào ăn ngày đó, mất việc do các biện pháp phong tỏa, cách ly nên phải đối mặt thêm với nạn đói. Với những người chẳng may bị nhiễm SARS-CoV-2 thì gia đình của họ trong nhiều trường hợp chỉ còn cách cầu mong bệnh đừng diễn tiến nặng rồi tự khỏi, hoặc chỉ biết đến những loại thảo dược “bệnh nào cũng dùng” được hái quanh nơi sinh sống. Những trường hợp bị nặng, phải đưa vào trạm xá thì tình hình cũng không khả quan. Sơ Laura kể với Vatican News: “Tôi nhớ mãi chuyện của một người phụ nữ bản địa sống tại ngôi làng nhỏ thuộc Iquitos, đông bắc Peru, cũng ở lưu vực sông Amazon. Bà bị nhiễm Covid-19 vào ngày 3.5, không lâu sau thì bệnh tình đột ngột chuyển biến xấu. Chúng tôi đưa bà đến bệnh xá nhưng ở đây không có bác sĩ, cũng không có các bình khí oxy dự trữ, vốn không thể thiếu với các bệnh nhân bị suy hô hấp vì siêu vi Corona. Người phụ nữ đáng thương đã khổ sở, đau đớn vì không thở được suốt một buổi chiều trước khi qua đời…”.
 |
| Thổ dân Huitoto ở vùng Amazon thuộc Colombia đã được hướng dẫn nên đeo khẩu trang để phòng dịch - ảnh: AFP |
Bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi Covid-19 trong các cộng đồng người bản địa ở Amazon chính là những người cao tuổi. Tại các bộ tộc này, văn hóa chủ yếu được truyền miệng và người già chính là những pho sử, những bảo tàng sống. Khi nhiều cụ cao niên tử vong vì dịch, đồng nghĩa với việc một phần của phương ngữ, của lịch sử hay những câu chuyện dân gian, những bài hát, điệu múa truyền thống… chưa kịp truyền lại sẽ lụi tàn theo. Một mất mát không gì bù đắp được về mặt văn hóa.
Giáo hội kêu cứu
Giáo hội Công giáo đang đóng vai trò quan trọng trong việc giúp thổ dân “kêu cứu” và làm cầu nối cho mọi sự hỗ trợ. Trong một thông cáo mới đây của Mạng lưới Giáo hội Liên Amazon (REPAM), các vị giám mục trong khu vực này nhấn mạnh, cần phải hành động khẩn cấp vì 3 triệu người bản địa của Amazon đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng ở quy mô chưa từng có. Theo thông cáo, “Giáo hội đã nỗ lực hết sức, đặc biệt là thông qua hệ thống Caritas của các địa phương để cung cấp những trang thiết bị, nhu yếu phẩm” cho thổ dân. Ngoài ra, các nhóm truyền giáo như nhóm của sơ Laura cũng đã thực hiện chương trình cung cấp thông tin về dịch bệnh bằng nhiều thứ tiếng của các bộ tộc. Ðây là điều hết sức cần thiết vì sẽ giúp thổ dân hiểu biết hơn về bệnh và áp dụng các nguyên tắc gìn giữ vệ sinh để tự bảo vệ như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang…, tuy rất cơ bản nhưng hiệu quả cao.
 |
| Một y sĩ đến thăm cộng đồng của thổ dân ở vùng Manaus, Brasil vào cuối tháng 5 - ảnh: ANSA |
Hạt đại diện Tông tòa San José Del Amazonas là một khu vực rộng lớn, diện tích gần bằng một nửa nước Việt Nam, nhưng chỉ có khoảng 150.000 người sinh sống, tập trung thành những cụm dân cư nhỏ dọc theo sông Amazon. Giáo hội tại địa phương đã liên lạc với nhiều tổ chức, hiệp hội nhân đạo để tìm hàng cứu trợ và phân phát đến từng cộng đồng nhờ vào các giáo xứ, giáo điểm hay các nhóm truyền giáo… Cuộc chiến chống Covid-19 cũng là một cuộc chạy đua với thời gian. Và chính nhờ vào những linh mục, tu sĩ, những nhà truyền giáo sống dấn thân, gần gũi với dân chúng nên việc điều phối viện trợ của Giáo hội đã tỏ ra rất hiệu quả và nhanh chóng.
|
Lan Chi
Bình luận