Hen phế quản hay còn gọi là suyễn

Hỏi:

Bé gái nhà em 16 tháng tuổi. Cách đây 2 tháng cháu bị sốt. ho, sổ mũi, sau 2 ngày thì cháu bị thở nhanh, khò khè. Tôi đưa cháu đi nhập viện điều trị 5 ngày thì cháu đỡ, từ 2 tháng nay cháu không bị khò khè nữa. Tuy nhiên, trong giấy ra viện bác sĩ ghi chẩn đoán là “Viêm tiểu phế quản, phân biệt suyễn”. Xin hỏi bác sĩ làm sao để phân biệt 2 bệnh này? Liệu con tôi có bị khó thở và khò khè tái phát không? Có cần dùng thuốc dự phòng không?

Trả lời:

Hen phế quản hay còn gọi là suyễn, là bệnh viêm mạn tính đường dẫn khí (phế quản), đi kèm với sự quá nhạy cảm của đường dẫn khí dẫn đến các cơn suyễn tái đi tái lại của các triệu chứng khò khè, khó thở, nặng ngực và ho, đặc biệt xảy ra vào ban đêm hay sáng sớm. Các cơn suyễn đi kèm với sự tắc nghẽn đường dẫn khí bên trong phổi mà thường là hồi phục tự nhiên hay do điều trị.

Viêm tiểu phế quản là bệnh lí viêm cấp tính của các phế quản có kích thước nhỏ, có đường kính nhở hơn 2 mm hay còn gọi là các tiểu phế quản. Bệnh hay gặp ở trẻ dưới 2 tuổi (đặc biệt 3 - 6 tháng). Bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng: thở nhanh, ho và khò khè. Virus là tác nhân chủ yếu gây viêm tiểu phế quản ở trẻ em, như: vi rút hợp bào hô hấp (RSV), cúm, á cúm, adenovirus và rhinovirus.

Hen và viêm tiểu phế quản đều là bệnh thuộc hệ hô hấp và có những biểu hiện lâm sàng khá giống nhau ở trẻ nhỏ. Cả 2 đều gây các triệu chứng thở khò khè, ho, và nghẹt thở. Nghe phổi thường có tiếng ran rít, ran ngáy.
Khi trẻ đang trong cơn khó thở cấp, thật khó để phân biệt giữa cơn hen cấp tính với tình trạng viêm tiểu phế quản cấp. Việc điều trị hen và viêm tiểu phế quản cũng khác nhau do đó cần thiết phải phân biệt được 2 bệnh lý này.

Dưới đây là một số gợi ý để phân biệt 2 bệnh lý này:

+ Những trẻ khò khè tái phát thường xảy ra cùng với đợt nhiễm virus đường hô hấp nhưng không có biểu hiện thể tạng dị ứng hoặc không có tiền sử gia đình có người bị dị ứng. Những trẻ này thường tự hết khò khè khi trẻ lớn lên trước tuổi đi học và thường không phải là hen.

+ Những trẻ có khò khè tái phát và có cơ địa dị ứng như chàm hoặc nổi mày đay chẳng hạn thường không tự mất đi khi trẻ lớn lên thậm chí đến tuổi trưởng thành. Trẻ này hay bị viêm đường hô hấp từ nhỏ và sau này thường là hen.
+ Đối với cơn hen cấp, trẻ thường trên 2 tuổi. Trẻ viêm tiểu phế quản cấp thường dưới 2 tuổi.
+ Thân nhiệt là một trong những yếu tố then chốt để phân biệt giữa hen và viêm tiểu phế quản cấp. Trẻ hen thường có thân nhiệt bình thường; viêm tiểu phế quản điển hình thường đi kèm với sốt.
+ Trẻ bị hen thường có các biểu hiện dị ứng khác đi kèm như eczema, mày đay mạn, viêm mũi dị ứng, dị ứng thức ăn v.v..., trẻ viêm tiểu phế quản thường không có các biểu hiện về dị ứng.
+ Tiền sử gia đình: Hen thường mang tính chất gia đình, di truyền từ bên nội hoặc bên ngoại. Viêm tiểu phế quản thường không có yếu tố gia đình.
+ Hen thường đáp ứng thuốc chống viêm corticoid và thuốc dãn phế quản (kích thích β2). Trẻ viêm tiểu phế quản thường không hoặc ít đáp ứng với các loại thuốc kể trên.

Trường hợp cháu nhà chị dưới 2 tuổi, bị khò khè lần đầu tiên, xảy ra cùng với đợt nhiễm virus đường hô hấp (sốt, ho, sổ mũi). Nếu không có biểu hiện thể tạng dị ứng hoặc không có tiền sử gia đình có người bị dị ứng. Nhiều khả năng cháu bị viêm tiểu phế quản chứ không phải là hen. Do đó chị không cần phải dùng thuốc điều trị dự phòng cho cháu .

Tuy nhiên, chị cần tiếp tục theo dõi triệu chứng khò khè có tái đi tái lại không. Nếu sau 2 tuổi mà cháu vẫn còn khò khè thì chị phải đưa cháu đi khám chuyên khoa hô hấp để xác định chẩn đoán và có hướng điều trị và dự phòng thích hợp.

Ths.Bs Trung Phan