Ði ngắm “ông ba mươi” ở Thảo Cầm Viên

Thảo Cầm Viên, hay dân dã hơn còn gọi là Sở thú, được tính là một trong những vườn thú lâu đời trên thế giới với lịch sử hơn 150 năm, thực sự khá thân quen với người Sài Gòn. Là thành viên của Hiệp hội Vườn thú Ðông Nam Á, hiện nay nơi đây chăm sóc và nuôi dưỡng nhiều loài động thực vật quý hiếm, và hổ luôn là loài động vật chiếm được nhiều sự quan tâm hơn hết…

Khu di tích chuồng hổ xây từ những năm 1924

Tết Nhâm Dần đi xem hổ

Nói Thảo Cầm Viên (TCV) là ký ức tuổi thơ người Sài Gòn, nơi ai cũng từng đến một lần, có lẽ cũng không ngoa, khi những bài học sinh động nhất về việc khám phá thế giới tự nhiên có lẽ được bắt đầu ở đây. Tọa lạc tại trung tâm quận 1, TCV là mảng xanh tươi đẹp đầy sức hấp dẫn. Những cá thể động vật và thực vật đặc sắc có sức thu hút bao thế hệ cư dân thành phố. Và, loài hổ đã hiện diện ở TCV từ rất sớm và có bề dày thay đổi khó ai có thể thống kê được. Hiện nay TCV đang có 7 cá thể hổ sinh sống. Trong đó có 3 con là hổ Đông Dương và 4 con hổ trắng được nuôi tại 4 chuồng hổ khác nhau.

Hổ Đông Dương là một phân loài hổ quý. Phân loài này phân bố chủ yếu ở các nước Đông Dương, hiện còn rất ít cá thể trong điều kiện hoang dã. Chính sự quý giá thuộc hàng “hiếm có khó tìm” này mà hổ trở thành “nhân vật” được du khách tìm kiếm để chiêm ngưỡng nhiều nhất khi đến tham quan TCV. Mỗi con hổ có cân nặng trung bình lên đến 200kg, rắn chắc, toát lên vẻ đẹp khó lẫn. Du khách thích thú trước chuồng hổ, chiêm ngắm từng hoạt động của loài hổ và không thể thiếu việc chụp lại những tấm ảnh lưu niệm. Đặc biệt, từ tháng 8 năm 2012, du khách đến TCV có thể dễ dàng tiếp cận, theo dõi các sinh hoạt thường ngày hổ được nuôi dưỡng tại đây trong điều kiện an toàn nhất và dễ dàng thấy nhất, nhờ lớp kính cường lực dày bảo đảm độ an toàn. Còn trước đây hổ được nuôi trong chuồng trại bằng sắt, có hàng rào cách ly nên rất khó nhìn tổng thể, chưa kể tình trạng chọc phá, ném thức ăn làm cho hổ trở nên khó chịu khiến nhiều người e ngại. Bên trong các chuồng còn có hệ thống thác nước giả, cây cối giống môi trường tự nhiên, đồng thời có khu nghỉ riêng cho từng con hổ… TCV có lịch sử hình thành bắt đầu từ năm 1864 và khu chuồng hổ được xây dựng từ năm 1924 - trong đợt trùng tu và mở rộng diện tích. Khu chuồng này đến nay vẫn còn và có vị trí sát khu chuồng hổ mới. Bằng song sắt và khá nhỏ so với chuồng mới, hiện được giữ lại làm “Khu bảo tồn di tích chuồng cọp 1924 - 1927”, với một con hổ bằng bê tông phía trong, như một kỷ niệm lâu đời của TCV. Cửa chuồng không bao giờ đóng mà luôn mở để khách có thể vào tận nơi ngắm nghía, cảm nhận… Quanh các chuồng hổ ở TCV còn có những bức tranh tường lớn vẽ lại vẻ oai vệ của “ông ba mươi” rất đẹp mắt, cũng là một trong những điểm nhấn ở khu vực nuôi hổ.

“Việc chăm hổ do nhân viên tổ thú dữ chịu trách nhiệm. Bình quân mỗi bữa một con ăn từ 6 đến 7 kg thịt bò và thịt heo”, ông Mai Khắc Trung Trực - Giám đốc Xí nghiệp động vật thuộc Công ty TNHH Thảo Cầm Viên Sài Gòn cho biết. Và thường hổ được cho ăn hai lần vào hai khung giờ là buổi sáng và đầu giờ chiều. Từ 7 giờ sáng, những người trong đội chăm động vật hoang dã ở TCV đã có mặt tại chuồng hổ. Họ cẩn thận cho chúng ăn thịt tươi và “dẫn dụ” từng con vào chuồng để quét dọn vệ sinh. Đầu giờ chiều, hổ sẽ ăn lần hai trong ngày. “Khổ như chăm hổ” dường như là câu đùa vui mà nhân viên chăm hổ hay nói nhất… Khổ vậy nhưng với người chăm thú nói chung hay hổ nói riêng thì theo thời gian, đều có những tình cảm yêu mến. Một chi tiết rất hay mà có lẽ chỉ xảy ra tại chuồng nuôi thú dữ ở TCV là nhân viên vườn thú đều đặt lại tên theo kiểu Việt hóa cho các con thú, và hổ cũng không ngoại lệ. Có những cái tên rất đơn giản được cho loài động vật hung dữ này như Mi, Nhất, Nhị, Xám... Gần nhất có cặp hổ trắng được đặt tên Lấm và Lem.

Hổ oai phong ra sao cứ đến nhìn ngắm chúng sẽ cảm nhận được ngay. Chăm hổ cực thế nào hãy đến xem nhân viên TCV chăm từng miếng ăn, giấc ngủ, thậm chí se duyên, đỡ đẻ, làm bảo mẫu cho chúng sẽ phần nào hiểu được.

Chuồng hổ luôn là điểm thu hút du khách tham quan

Chuyện của hổ trong Thảo Cầm Viên

Loài hổ có mặt ở TCV khá sớm, năm 1924. Và trong quãng thời gian dài như thế, TCV đã trải qua không ít lần “lên gân” cùng hổ. Chẳng hạn như chuyện hy hữu là hổ xổng chuồng. Theo nhiều nhân viên ở TCV kể thì vào năm 1986, một chú hổ Đông Dương tên Long đã nhảy ra ngoài mà lý do có thể nhân viên quên cài chốt hoặc du khách đã táy máy kéo chốt ra. May sao, chú hổ này chỉ đi loanh quanh không xa chuồng của mình. Một góc TCV trở nên náo loạn khi con Long xổng chuồng, các nhân viên vườn thú liên tục đứng chắn trước con hổ và kêu tên nó. Nghe tiếng kêu quen thuộc, con Long có vẻ chần chừ nên Ban giám đốc TCV cũng quyết định chọn phương án sẽ bắt sống lại con hổ mà không dùng đến súng ống để hạ sát nó… Rồi vào năm 2000, có một người đàn ông đã trèo qua hàng rào bảo vệ phía sân chơi của chuồng hổ, chui vào nằm sát bên song sắt, thò tay vuốt râu hổ và bị cắn vào cánh tay bê bết máu…

Ngoài hai “sự cố” vừa kể thì “ông ba mươi” ở TCV khá “hiền”, chúng cũng từng được se duyên nhân giống thành công trong môi trường nuôi nhốt. Có thể kể qua vài “thành tích” đáng khích lệ này như vào năm 2012, hổ vàng Bengal đã đẻ hai lứa tổng cộng 6 con. Kỷ lục một lần sinh nhiều con nhất thuộc về nàng hổ Đông Dương được đặt tên Mi với 5 hổ con, đặc biệt toàn là hổ cái, vào tháng 2 năm 2014; rồi chỉ hơn hai tháng sau, một hổ mẹ Đông Dương khác đã sinh 4 con. Đây là thời điểm TCV có số hổ đông đúc nhất… Hổ trắng cũng đã sinh 3 con vào năm 2015, là lần đầu tiên hổ trắng được nhân giống thành công tại TCV Sài Gòn nói riêng và tại Việt Nam nói chung…

Tranh vẽ hổ nổi bật gần khu vực chuồng hổ

Nói đến hổ sống, không thể không kể đến hổ… nhồi bông trong TCV. Hiện nơi đây có 1 bảo tàng với gần 600 tiêu bản thú, trong đó trưng bày một số các tiêu bản hổ từng sống tại Sở thú, khi chết được lấy phần da và xương xử lý, phục dựng, nhồi da… theo hình dáng khi chúng còn sống, để phục vụ cho tham quan và giáo dục.

Minh Hải