“Làm hòa” với thiên nhiên để bảo vệ con người

Những giải pháp thuận theo thiên nhiên có thể giúp giảm tới 26% cường độ các thảm họa khí hậu và thời tiết.

Kết luận này được đưa ra trong báo cáo “Tận dụng thiên nhiên để bảo vệ con người: Cách các dự án thuận thiên giúp giảm tác động biến đổi khí hậu và thảm họa thời tiết” mới công bố, do Liên đoàn Chữ Thập Đỏ và Trăng Lưỡi Liềm Đỏ Quốc tế (IFRC) và Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) phối hợp thực hiện. Báo cáo nêu rõ khả năng của thiên nhiên trong việc bảo vệ con người, đặc biệt trong bối cảnh hơn 3,3 tỷ người đang sống tại những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Điều đáng tiếc là khả năng này đang không được quan tâm và đánh giá đúng mức.

Việt Nam là quốc gia dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu - ảnh: WWF

Báo cáo “Tận dụng thiên nhiên để bảo vệ con người: Cách các dự án thuận thiên giúp giảm tác động biến đổi khí hậu và thảm họa thời tiết” chỉ rõ làm thế nào các giải pháp “thuận thiên” có thể giảm thiểu nguy cơ xảy ra biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Theo đó, việc “làm hòa” với thiên nhiên có thể giúp các cộng đồng giảm bớt thương vong, tăng khả năng phục hồi trước những rủi ro gây ra bởi Trái đất đang nóng dần lên. Đây là lần đầu tiên một phân tích cho thấy các giải pháp thuận thiên có thể bảo vệ các nước đang phát triển khỏi những thiệt hại kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra, giúp tiết kiệm được ít nhất 104 tỷ USD vào năm 2030 và 393 tỷ USD vào năm 2050. Biến đổi khí hậu đang gây những tác động ngày càng nghiêm trọng trên khắp thế giới. Đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là những nhóm người dễ bị tổn thương tại các quốc gia có thu nhập thấp, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Chỉ tính riêng từ năm 2010 đến 2019, các thảm hoạ đột ngột do thời tiết và biến đổi khí hậu đã cướp đi sinh mạng của hơn 410.000 người.

Ông Marco Lambertini, Tổng Giám đốc WWF, nhận định: “Thiên nhiên là đồng minh lớn nhất của chúng ta và là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Phục hồi và bảo vệ thiên nhiên sẽ giúp các hệ sinh thái có khả năng chống chịu tốt hơn và tiếp tục cung cấp những dịch vụ thiết yếu cho con người, đặc biệt cho các cộng đồng dễ tổn thương”. Một số ví dụ về những giải pháp thuận thiên có hiệu quả trong giải quyết biến đổi khí hậu: Bảo tồn rừng để khôi phục đất bạc màu, cung cấp thực phẩm, phòng chống hạn hán và bảo vệ cộng đồng trước gió bão; Khôi phục các đồng bằng và vùng đất ngập nước để giảm tác động của lũ lụt và thúc đẩy nông nghiệp bền vững để phòng hạn hán; Phục hồi rừng ngập mặn và rạn san hô để tạo hàng rào bảo vệ tự nhiên khỏi bão lũ, hấp thụ CO₂ - tác nhân gây nóng lên toàn cầu, cung cấp lương thực cho cộng đồng và môi trường sống cho sinh vật biển…

Tại Việt Nam, cụ thể là ở Đồng bằng Sông Cửu Long, WWF cùng Quỹ Khí hậu và Phát triển Hà Lan (DFCD) đang hợp tác với một tập đoàn nổi bật về xuất khẩu tôm để áp dụng mô hình tôm - lúa hữu cơ, bằng các kỹ thuật như tăng cường trao đổi nước kết hợp với vi sinh để tăng bồi lắng phù sa và cải thiện quy trình nuôi quảng canh. Mô hình được kỳ vọng sẽ thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm thiểu các rủi ro thiên tai, gìn giữ và phục hồi hệ sinh thái tự nhiên, cải thiện sinh kế và nguồn thu nhập. Các hộ nông dân, những nhân tố quan trọng trong mô hình, dự kiến sẽ thu về gấp đôi sản lượng tôm và sản xuất ra lúa hữu cơ có chất lượng cao hơn - giá bán tốt hơn. Dự án bước đầu thử nghiệm 110 ha diện tích cho nuôi tôm và trồng lúa luân canh. Mục tiêu xa hơn đó là nhân rộng diện tích mô hình này lên 30.000 ha đến năm 2028 - đây là quy mô có thể tạo ra sự thay đổi lâu dài, giúp các cộng đồng dễ bị tổn thương trên khắp vùng đồng bằng. WWF cũng kỳ vọng mô hình sẽ được nhận rộng cho 200.000 ha ở Đồng bằng Sông Cửu Long.

Lan Chi