Tương lai Việt Nam là đất nước rất thịnh vượng trong thiên niên kỷ mới. Mảnh đất trên nền biển hình chữ S, nơi hội tụ của thị trường Ðông - Tây chuyển sang nền kinh tế dịch vụ, cùng với cuộc cách mạng công nghệ số, hình thái logistics[1]. Thế hệ lao động trẻ phải chuẩn bị thế nào? Các hộ kinh doanh, các gia đình có cửa hàng theo mặt lộ, ven sông và liên xí nghiệp cần tổ chức lại và đóng góp gì? Ngoại ngữ và thông thạo vi tính là mũi nhọn hàng đầu. Triết lý kinh tế dịch vụ bền vững, tất cả bắt đầu và dựa trên chân giá trị nào? Tất cả đem đến sự thay đổi nhưng cũng có một điều không thể đổi thay, như cổ nhân dạy: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”, đó là phẩm giá con người lao động.
 |
| Đức Giáo hoàng Phanxicô gặp gỡ công nhân ở Cagliari |
NGƯỜI LAO ÐỘNG LÀ AI?
Con người được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa. Con người có nhiệm vụ làm chủ trái đất, nên con người là chủ thể của lao động. Ðó chính là một Tin Mừng hùng hồn nhất về lao động, làm nền tảng suy nghĩ, phán đoán và hành động mới. Lao động “vì con người” chứ không phải con người “để lao động”. Do vậy, ngay từ đầu con người đã được kêu gọi lao động: lao động trí óc, tay chân, dịch vụ, hiểu chung là công ăn việc làm. Lao động làm nên sự khác biệt giữa con người với tất cả tạo vật khác. Họ là một nhân vị, chủ thể hành động có kế hoạch và hợp lý; có khả năng tự quyết định và hướng tới sự thành tựu của bản thân mình. Chỉ có con người, chủ thể, nhân phẩm, nhân vị mới có khả năng lao động và thực hiện lao động để kiến tạo cuộc sống. Họ là những con người vất vả nặng nhọc, phải đổ mồ hôi trán mới có ăn, cho đến khi trở về với lòng đất, nhưng lại có nhiệm vụ phát triển và quản lý vũ trụ: “Hãy sinh sản gia tăng đầy trái đất và hãy bắt nó phục tùng” (St, 1,28). Chúa Giêsu nhập thể trong một gia đình, làm nghề thợ mộc (Mc 6,2-3). Chính Ngài đã nói: “Thầy là người trồng nho” (Ga 15,1); “Cha ta làm việc liên lỉ. Ta cũng làm việc như vậy” (Ga 5,17). Ngoài ra còn có những lời tốt đẹp biểu dương lao động của người phụ nữ. Trong các dụ ngôn về Nước Thiên Chúa, Ðức Kitô luôn luôn nói về lao động: dụ ngôn người mục tử, người nông dân, thầy thuốc, người gieo giống, chủ nhà, người làm công, người quản gia, người đánh cá, người buôn bán, người thợ. Chúa Giêsu so sánh công việc truyền giáo với công việc tay chân của thợ gặt, hoặc của những ngư phủ. Chúa cũng dựa vào công việc của các thày ký lục. Thánh Phaolô đã tự tay làm việc, “Ngày đêm chúng tôi làm việc vất vả lam lũ, để không phải phiền toái đến ai trong anh em” (2Tx 3,8), “Ðối với những người đó… chúng tôi nài xin, căn dặn hãy âm thầm làm việc và ăn cơm của mình” (2Tx 3,12). Nhận thấy có một số tín hữu thuộc cộng đoàn Thesssalônica “sống vô trật tự… không làm lụng gì cả” (2Tx 3,11), Thánh Phaolô đã viết thư khuyên bảo: “Hễ ai không muốn làm việc thì đừng có ăn” (2Tx 3,10). Trái lại trong một thư khác gởi cho cộng đoàn Côlôssê, thánh nhân lại khuyến khích rằng: “Dù anh em làm việc gì, thì hãy thật lòng thực thi như thể làm cho Thiên Chúa chứ không phải làm cho loài người, vì biết rằng anh em sẽ được hưởng phần gia tài Chúa thưởng cho” (Cl 3,23-24), hoặc “Lao động là việc tiếp diễn công việc của Ðấng tạo thành, là việc phục vụ cho anh em đồng loại, là sự đóng góp của cá nhân vào việc thực hiện chương trình kế hoạch của Thiên Chúa đối với lịch sử”[2]. Thông điệp Lao động của con người[3] cũng đã cho thấy “Chúa Giêsu là bạn đồng lao, là thầy và là Ðấng Cứu độ. Giáo hội là bạn thân và khâm phục những đức tính cao đẹp như can đảm, tận tụy, lương tâm nghề nghiệp, yêu chuộng công bình. Ðồng thời hài lòng và cảm tạ người lao động vì lao động góp phần biến đổi thế giới. Người lao động làm lụng vất vả, tự lập, tự thân”.
 |
| Con người có nhiệm vụ làm chủ Trái đất, nên con người là chủ thể của lao động |
NGƯỜI LAO ÐÔNG NÓI GÌ?
Là chủ thể của công việc
Con người là chủ thể của trái đất. Từ đó, lao động phục vụ con người chứ không phải con người phục vụ cho lao động. Tư bản phục vụ cho lao động chứ không phải lao động phục vụ cho tư bản[4]. Vì thế, cần đối xử công bằng. Tất cả vì lợi ích chính đáng, lương cân xứng với nhu cầu, công lao và hợp theo nghề của người lao động.
Quyền lợi toàn diện
Không chỉ nhận tiền lương mà người lao động còn được hưởng quyền lợi toàn diện. Hiện nay, nhiều xí nghiệp văn minh đã chú tâm coi trọng công nhân, chăm sóc như một người chủ, có giải lao, bồi dưỡng, tập thể dục giữa giờ. Hàng quý, xí nghiệp có tổ chức du lịch sinh thái; hàng năm, có tổ chức du ngoạn văn hóa. Trong chính xí nghiệp, đã dành không gian tâm linh ở vị trí sang trọng.
Hy vọng
Người lao động được bảo vệ và thăng tiến. Công đoàn, không phải để đấu tranh, nhưng là phương thế bảo vệ quyền lợi một cách văn minh, có văn hóa. Tổ chức cho công nhân những lớp bồi dưỡng văn hóa, nâng cao tay nghể, đào luyện tham gia các lãnh vực văn hóa, chính trị công dân. Xí nghiệp là nhà, là gia đình, nên xí nghiệp cần nhất là chăm sóc giáo dục con em người lao động được ăn học, du học, kế tục sự nghiệp tương lai…
 |
| ĐGM Giuse Đinh Đức Đạo gặp gỡ giới tài xế ngày 16.12.2019 |
NGHỆ THUẬT LẮNG NGHE NGƯỜI LAO ÐỘNG ?
Tín cẩn. Ðức Kitô chịu đóng đinh vì chúng ta. Nhờ Thập giá và phục sinh của Ðức Kytô, con người khi lao động có ý thức vác thánh giá hằng ngày trong sinh hoạt của riêng mình, thì đích thực là môn đệ Chúa Giêsu. Vì thế, Công đồng định nghĩa: “Con người là cả hồn cả xác” và quan tâm, đề cập tới mọi khía cạnh có liên quan tới con người và đã trân quí gởi thông điệp riêng cho giới lao động. Quả thực, con người là con đường đầu tiên và là con đường căn bản của Giáo hội. Mọi nẻo đường đều dẫn tới con người.
Yêu mến. Quả thật, người lao động biết rằng: “Ðược lời lãi cả thế gian mà chính mình phải hư mất thì chả có lợi gì”. Vì thế, người lao động, nhờ đi sâu vào đời sống thân hữu với Ðức Kitô, Ðấng Cứu chuộc và được tham dự vào chương trình cứu rỗi, qua ba sứ vụ Tư tế, Tiên tri và Vương giả của Ngài. Họ góp phần tiến tới lý tưởng: “Trời mới đất mới”.
Biết ơn. Theo Công đồng Vatican II: “Ðối với các tín hữu, chắc chắn sinh hoạt cá nhân cũng như tập thể của nhân loại, hoặc nỗ lực vĩ đại của con người vất vả qua các thế kỷ nhằm cải thiện hoàn cảnh sinh sống, tự nó, vốn phù hợp với ý định của Thiên Chúa. Thật vậy, con người được tạo dựng giống hình ảnh Thiên Chúa, nên đã nhận mệnh lệnh chinh phục trái đất cùng tất cả những gì chứa đựng trong đó, cai quản vũ trụ trong công bình và thánh thiện, và khi nhìn nhận Thiên Chúa là Ðấng tạo dựng mọi loài, họ quy hướng chính bản thân mình cũng như vũ trụ về Ngài. Như thế, khi con người chinh phục tất cả thì danh Chúa được tôn vinh khắp địa cầu[5].
KẾT LUẬN
Chúa Kitô của chúng ta là một người lao động, một người lao động chân tay: nghề thợ mộc - một hoạt động mà thời cổ, dành cho hạng nô lệ - nhưng được Thiên Chúa chọn để chứng tỏ Ngài gần gũi với loài người. Từ đó, Giáo hội xác định quan điểm về giá trị nhân bản của lao động, về trật tự luân lý mà lao động có phần đóng góp; công nhận toàn diện con người cả thể xác lẫn tinh thần, đều tham dự vào lao động, dầu là lao động chân tay hay trí óc. Con người là chủ thể của lao động. Ðó chính là một Tin Mừng hùng hồn nhất về lao động, làm nền tảng suy nghĩ, phán đoán và hành động mới: Lao động là “vì con người” chứ không phải con người “để lao động”. Việc xác định quan điểm đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng của toàn bộ sứ vụ truyền bá rao giảng Tin Mừng, và đồng thời Giáo hội cũng nhận thấy mình có bổn phận phải hình thành một nền đạo đức lao động tôn trọng nhân phẩn, khả dĩ giúp mọi người, nhờ đó tiến gần đến với Chúa, là Ðấng Tạo thành con người và vũ trụ.
Lm. Gioan Kim Khẩu Nguyễn Văn Hinh (D.Min.)
__________________________________________
1 Logistics: dịch vụ logistics, hệ thống hoàn chỉnh, khép kín từ khâu sản xuát tới nơi tiêu thụ: kế hoạch, thực hiện, kho hàng, bến bãi, phương tiện, kiểm soát, giao hàng đến nơi người tiêu thụ, an ninh, an toàn và uy tín.
2 Vatican II, Gaudium et Spes. 34
3 Gioan Phaolô II: Thông điệp Laborem Exercens, 14.9.1981, kỷ niệm 90 năm thông điệp Rerum Novarum
4 Gérard Defois, Tổng thư ký Hội đồng Giám Mục Pháp, giới thiệu. ÐGH Gioan Phaolô II, Thông điệp Lao Ðộng của con người, ngày 14.9.1981
5 Vatican II Gaudium et Spes, 34
Bình luận