Năm 2021 của Giáo hội hoàn vũ

Năm vừa qua, tuy còn bị ảnh hưởng bởi đại dịch nhưng Giáo hội vẫn ghi nhận nhiều sự kiện nổi bật, cả về đời sống đức tin, lẫn hoạt động của cộng đoàn Dân Chúa và các chương trình bác ái xã hội.

Tòa Thánh ủng hộ việc tiêm ngừa

Vatican là một trong những quốc gia tổ chức tiêm phòng Covid-19 sớm nhất trên thế giới, từ tháng 1.2021. Giáo sư Andrea Arcangeli, Giám đốc Sở Y tế và Vệ sinh thuộc Phủ Thống đốc Vatican cho biết: “Chúng tôi đánh giá rằng việc tiêm chủng đại trà cho dân chúng ngay khi có thể là điều rất cần thiết, kể cả đối với một quốc gia nhỏ bé như Vatican. Chỉ có tiêm chủng diện rộng mới giúp có bước tiến thật sự đáng kể về mặt y tế công cộng để giúp đẩy lùi dịch bệnh”. Chiến dịch chủng ngừa không chỉ dành cho toàn bộ công dân của thành quốc, các nhân viên làm việc cho Tòa Thánh và gia đình của họ, mà còn cho những người nghèo khổ, vô gia cư tại Rome.

Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Canale 5hồi tháng 1.2021, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô khuyến khích mọi người nên tiêm vắc xin chống Covid-19, vì “đây không phải là sự lựa chọn có hoặc không, mà là liên quan đến đạo đức, vì bạn không những đang đánh cược với sức khỏe và sinh mạng của bản thân mà còn của những người khác”. Ðức Thánh Cha không chỉ nói về việc cần chủng ngừa để ngăn chặn đại dịch lây lan, mà ngài còn nhấn mạnh rằng vắc xin phải được phân phối đồng đều cho mọi người, ở mọi quốc gia. Trong dịp ban phép lành toàn xá Urbi et Orbi (cho Rome và cho thế giới) nhân Giáng Sinh 2020, Ðức Giáo Hoàng kêu gọi các nhà lãnh đạo trên thế giới, những hãng dược phẩm và các tổ chức quốc tế hãy tạo điều kiện để vắc xin Covid-19 có thể đến được tay những người trong hoàn cảnh khó khăn.

Dòng Phanxicô quay lại nơi Chúa Giêsu chịu Phép Rửa

Lần đầu tiên trong hơn 54 năm, các tu sĩ của dòng Phanxicô - Những người giám hộ Thánh Ðịa - đã có thể cử hành thánh lễ tại nơi thánh Gioan Tẩy Giả làm Phép Rửa cho Chúa Giêsu. Lễ Chúa Giêsu chịu Phép Rửa (10.1.2021) đã được tổ chức tại nhà nguyện Thánh Gioan Tẩy Giả ở Qasr Al-Yahud, được xây lại vào năm 1956 và nằm trên bờ sông Jordan ở Bờ Tây. Dòng Phanxicô đã sở hữu khu đất 55 hécta ở đây từ năm 1632, nhưng nhà nguyện Thánh Gioan Tẩy Giả và tổ hợp tu viện chỉ xuất hiện gần đây. Các thầy bắt đầu mua lại đất đai ở khu vực vào đầu thập niên 1920 với mục đích xây nhiều nhà thờ. Năm 1933, một nhà nguyện được xây bên rìa con sông, và hai năm sau, nhà nguyện Thánh Gioan Tẩy Giả mọc lên, trước khi bị phá hủy vào năm 1956. Nhà nguyện hiện nay được xây bên trên tàn tích cũ.

Năm 1967, nơi này đã trở thành vùng đất chết khi chiến tranh nổ ra giữa Israel và Jordan (còn gọi là Chiến tranh Sáu ngày). Sau khi Israel giành quyền kiểm soát khu vực từ tay Jordan, vùng đất thiêng liêng khi xưa trở thành bãi mìn khổng lồ và là khu vực quân sự bị rào chắn chặt chẽ, ngăn cản mọi dấu chân của người hành hương. Ðến nay, nhà nguyện hình tròn ở tầng hai vẫn còn in dấu những lỗ đạn, và tu viện nhỏ ở bên dưới cũng lâm vào tình trạng tương tự.

Nỗ lực gỡ bỏ bom mìn và cho phép người hành hương quay lại là một tiến trình lâu dài. Các tổ chức đầu tiên được phép đến hai bờ sông Jordan vào năm 1994 trong dịp lễ Hiển Linh và Phục Sinh, theo sau hiệp ước hòa bình được ký kết giữa Jordan và Israel cùng năm. Jordan làm sạch mìn ở bờ Ðông của con sông vào năm 1999. Và UNESCO cũng công nhận Al Maghtas, địa điểm trên bờ sông thuộc Jordan, là di sản thế giới và là nơi diễn ra Phép Rửa cho Chúa Giêsu.

Trong khi đó, nhà nguyện Thánh Gioan Tẩy Giả cùng với các nhà nguyện và tu viện khác ở Bờ Tây vẫn bị bao quanh bởi các hàng rào kẽm gai, ngăn chặn sự xâm nhập từ bên ngoài. Giới hữu trách Israel đã nối lại hoạt động hành hương ở đây vào năm 2011, nhưng quá trình gỡ bom mìn chỉ được khởi động từ tháng 3.2018 và mới kết thúc tháng 10.2020. Sau đó, các chìa khóa nhà thờ đã được trao trả cho dòng Phanxicô, cho phép họ bắt đầu công tác tẩy rửa, tu sửa nhằm bảo đảm an toàn cho người hành hương quay lại.

“Marathon cầu nguyện”

Năm 2021, Ðức Thánh Cha Phanxicô đặc biệt dành tháng 5 - tháng Ðức Mẹ - để thực hiện “marathon cầu nguyện”, khẩn cầu cho đại dịch kết thúc. Ngài mời gọi mọi tín hữu tham gia cầu nguyện, lần chuỗi Mân Côi, một mình hoặc với bạn bè, gia đình trong suốt tháng 5. Chủ đề của chương trình marathon cầu nguyện này là “Hội Thánh không ngừng dâng lên Thiên Chúa lời cầu nguyện khẩn thiết” (Cv 12,5). Hội đồng Tòa Thánh về Tái truyền giảng Tin Mừng chịu trách nhiệm tổ chức, với sự kết hợp đặc biệt của 30 Trung tâm Thánh Mẫu trên khắp thế giới, bao gồm những đền thánh rất quen thuộc với khách hành hương như Lộ Ðức (Pháp), Fatima (Bồ Ðào Nha), Mễ Du (Bosnia - Herzegovina), Guadalupe (Mexico)… Có 4 đền thánh Ðức Mẹ ở châu Á trong danh sách này, thuộc các quốc gia Ấn Ðộ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Philippines. 30 Trung tâm Thánh Mẫu đã tổ chức đọc kinh, cầu nguyện và cho đăng tải lên nhiều phương tiện truyền thông để mọi thành phần Dân Chúa có thể hiệp thông.

Cùng với việc lần chuỗi Mân Côi, mỗi ngày có một ý cầu nguyện cho một đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19 hoặc đang ở tuyến đầu chống dịch: người nghèo khổ; người vô gia cư; bệnh nhân; người tử vong vì SARS-CoV-2; thân nhân những người đã qua đời trong dịch bệnh; các nhân viên y tế…

Ảnh: Vatican Media

Ðại hội Thánh Thể Quốc tế lần thứ 52

Ðại hội diễn ra từ ngày 5 đến 12.9 tại thủ đô Budapest của Hungary. Ðức Thánh Cha Phanxicô đã tông du nước này trong ngày 12.9 để chủ tế thánh lễ bế mạc tại Quảng trường Anh Hùng. Lẽ ra Ðại hội đã được tổ chức trong năm 2020, nhưng vì đại dịch nên phải dời sang năm 2021. Các vị hồng y, giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân từ khắp thế giới cũng tập trung về Budapest để tham gia nhiều chương trình trong dịp này.

Trong vòng một tuần, nhiều cuộc gặp gỡ, các buổi hòa nhạc, hội thảo, cầu nguyện đã được tổ chức, với chủ đề chính là “Mọi nguồn mạch của con ở nơi Người”, nhằm giúp người tham dự cảm nghiệm và hiểu biết sâu sắc hơn về mầu nhiệm Thánh Thể. Xuyên suốt những ngày này là các thánh lễ, các buổi chầu và rước kiệu Thánh Thể… Tại thánh lễ bế mạc, Ðức Thánh Cha mời gọi cộng đoàn “hãy để Ðức Giêsu, Bánh Hằng Sống, chữa lành sự khép kín của chúng ta và giúp mở ra cánh cửa của sự sẻ chia”. “Hãy để thánh giá là cây cầu nối quá khứ và tương lai của các bạn!”, ngài kết luận.

Ảnh: Vatican Media

Khai mạc Thượng Hội đồng Giám mục về “Giáo hội hiệp hành”

Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã chủ sự chương trình khai mạc Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ XVI diễn ra trong hai ngày 9 và 10.10.2021 tại Vatican. Với chủ đề “Hướng đến một Giáo Hội hiệp hành: Hiệp thông, tham gia và sứ vụ”, kỳ Thượng Hội đồng Giám mục lần này sẽ dài 3 năm, với 3 giai đoạn: Giáo phận, châu lục, hoàn vũ. Kỳ công nghị sẽ được tổ chức trên tinh thần “mỗi người lắng nghe mọi người; và mọi người lắng nghe Chúa Thánh Thần”.

Ðây là lần đầu tiên kể từ khi được Ðức Giáo Hoàng Phaolô VI thiết lập vào năm 1965, Thượng Hội đồng sẽ rất chú trọng đến tính địa phương, và sẽ là hành trình chung của “giáo dân, mục tử, Giám mục Rome” như mong muốn của Ðức Thánh Cha Phanxicô.

Giai đoạn giáo phận sẽ được giám mục ở các giáo phận trên khắp thế giới mở màn từ Chúa nhật 17.10. Mục đích của giai đoạn này là thu thập, lắng nghe ý kiến cộng đoàn Dân Chúa, dựa trên tài liệu chuẩn bị và một cẩm nang đã được gởi đến Giáo hội tại các địa phương; đến các bộ của Tòa Thánh, Liên hiệp Các Bề trên Thượng cấp, các hội đoàn giáo dân quốc tế… Trước tháng 10.2021, mỗi vị giám mục đã bổ nhiệm một người đại diện cho giáo phận để làm “cầu nối” với Hội đồng Giám mục. Những nội dung đã thảo luận ở cấp giáo phận ở nước nào sẽ được đúc kết để gởi về Hội đồng Giám mục của nước đó. Từ những văn bản này, các vị giáo mục sẽ họp và tổng hợp lại để gởi đến Ban Thư ký của Thượng Hội đồng Giám mục trước tháng 4.2022. Ðây sẽ là nền tảng để soạn ra Tài liệu Làm việc đầu tiên cho kỳ công nghị, được công bố vào tháng 9.2022.

Giai đoạn châu lụcdự kiến sẽ được tổ chức từ tháng 9.2022 đến tháng 3.2023, mục đích là phân tích bảnTài liệu Làm việc. Khi kết thúc giai đoạn này, một văn bản sẽ được đúc kết từ từng châu lục để gởi đến Ban Thư ký của Thượng Hội đồng Giám mục vào tháng 3.2023. Ban Thư ký tiếp tục tổng hợp và soạn thảoTài liệu Làm việcthứ hai, công bố vào tháng 6.2023.Giai đoạn hoàn vũvới sự tham dự của các vị giám mục đến từ khắp thế giới sẽ diễn ra tại Rome vào tháng 10.2023.

Thiết lập thừa tác vụ giáo lý viên

Ngày 11.5, Ðức Giáo Hoàng đã ban hành tông thư dưới dạng tự sắc “Antiquum ministerium - Thừa tác vụ cổ kính”, qua đó ngài chính thức thiết lập thừa tác vụ giáo lý viên của giáo dân. Thừa tác vụ mới được Ðức Thánh Cha thiết lập, nhưng lại có nguồn gốc từ rất lâu đời, từng được đề cập trong Tin Mừng thánh Luca và các thư của thánh Phaolô gởi cộng đoàn Corintô (1 Cr 12,28-31) và Galati (Gl 6,6). Ðức Phanxicô giải thích: “Ngay từ những ngày đầu, cộng đoàn Kitô hữu đã biết đến một hình thức thừa tác vụ phổ biến, được những người nam và nữ đảm nhận. Những người này, nhờ tác động của Chúa Thánh Thần, đã hiến trọn đời mình để xây dựng Giáo hội”. Ngài nhấn mạnh: “Thừa tác vụ này rõ ràng có khía cạnh ơn gọi, như được minh chứng bởi Nghi thức Thiết lập, và do đó kêu gọi sự phân định thích đáng của Giám mục. (…) Những người được kêu gọi vào thừa tác vụ giáo lý viên được thiết lập phải là những người nam và nữ có một đức tin sâu xa và trưởng thành nhân bản, tham dự tích cực vào đời sống cộng đoàn Kitô hữu, có khả năng tiếp đón, quảng đại và đời sống hiệp thông huynh đệ. Họ cũng cần được huấn luyện về Thánh Kinh, thần học, mục vụ và sư phạm để trở thành những người có khả năng thông truyền sự thật của đức tin và là những người đã có kinh nghiệm dạy giáo lý. Là những cộng sự viên trung thành của các linh mục và phó tế, điều thiết yếu là họ phải sẵn sàng thi hành sứ vụ của mình bất cứ nơi nào cần đến sứ vụ này, và họ phải được thúc đẩy bởi lòng nhiệt thành tông đồ”.

70 năm thành lập Caritas Quốc tế

Ngày 12.12.1951, Ðức Giáo Hoàng Piô XII công bố thành lập Caritas Quốc tế, tổ chức chuyên về cứu trợ nhân đạo, đáp ứng nhu cầu cấp bách sau giai đoạn kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai, nhằm phục vụ và hỗ trợ con người, đặc biệt là người nghèo, người yếu thế và bị đẩy ra rìa xã hội. Ðến nay, số thành viên hiệp hội đã tăng từ 13 lên 162 tổ chức, đồng thời mở rộng phạm vi hành động trên toàn thế giới. Tính riêng tại châu Á, Caritas Quốc tế có tổng cộng 23 tổ chức ở các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Suốt 7 thập niên qua, Caritas được dẫn dắt bởi những giá trị cốt lõi, như bảo vệ phẩm giá và các quyền cơ bản của mỗi người, đồng thời thúc đẩy công bằng xã hội. Những giá trị này luôn là nền tảng của chương trình hành động, và được phát triển lớn mạnh theo nhu cầu của thời đại, cũng như liên tục phát triển nhằm cải thiện chất lượng phục vụ cho những ai đang cần đến. Trọng tâm các sứ mệnh của Caritas chính là người nghèo, giống như Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã nhắc nhở vào năm 2019:“Một người không thể nào sống trong tinh thần bác ái nếu không có quan hệ thân thiết với người nghèo. Bởi vì sống với người nghèo, chúng ta học được cách thực hành thiện nguyện trên tinh thần khó nghèo”.

Trong lúc thực hiện các chương trình bác ái, Caritas đặc biệt cam kết thúc đẩy một nền văn minh của sự yêu thương và chăm sóc đối với con người và Ngôi nhà Chung của chúng ta. Những mục tiêu này được thể hiện trong Chiến dịch Toàn cầu của Caritas Quốc tế, được khởi động vào năm nay và kéo dài đến năm 2024.

NHIÊN MINH