Nhiễm vi khuẩn niệu không triệu chứng

Hỏi:

Cách đây 1 năm mẹ em bị đột quỵ, không tự đi tiểu được phải đặt xông tiểu cách quãng mỗi 4 giờ một lần để lấy nước tiểu ra. Nhưng cũng từ đó mẹ em bị nhiễm trùng đường tiểu tái đi tái lại nhiều lần, đã điều trị nhiều đợt nhưng khi nào kiểm tra nước tiểu cũng còn vi mặc dù mẹ không sốt và không có triệu chứng gì khác. Xin hỏi bác sĩ là có nên dùng thuốc kháng sinh điều trị dự phòng nhiễm trùng không? Ngoài biện pháp đặt xông tiểu cách quãng, có phương pháp nào để dẫn lưu nước tiểu mà ít gây nhiễm trùng hơn không?Em xin chân thành cảm ơn bác sĩ.

Lê Thị Kim Yến, Đồng nai

Trả lời:

Chào bạn,

Trường hợp của mẹ em được gọi là nhiễm vi khuẩn niệu không triệu chứng (asymptomatic bacteriuria). Chẩn đoán nhiễm vi khuẩn niệu không triệu chứng phải dựa vào cấy nước tiểu. Những bệnh nhân nữ không có triệu chứng nhưng khi cấy 2 mẫu nước tiểu liên tiếp có cùng một chủng vi khuẩn với số lượng ≥ 10⁵/ml. Hoặc nam giới với 1 mẫu nước tiểu (sau khi vệ sinh bộ phận sinh dục ngoài và lấy nước tiểu gữa dòng) khi nuôi cấy có số lượng vi trùng ≥ 10⁵/ml. Hoặc 1 mẫu nước tiểu lấy qua đặt catheter (không phân biệt nam hay nữ) nuôi cấy có số lượng vi trùng lượng ≥ 10²/ml.

Đối với những bệnh nhân mang vi khuẩn niệu thường xuyên không có triệu chứng (không sốt, không đau bụng, nước tiểu trong, xét nghiệm máu không có phản ứng nhiễm trùng (không tăng bạch cầu, CRP, procalcitonin), soi tươi nước tiểu nhộm gram không có phản ứng viêm (số lượng bạch cầu và hồng cầu, tế bào nội mô trong mẫu nước tiểu soi tươi ít hoặc không có), thì theo khuyến cáo không nên dùng kháng sinh. Nếu dùng kháng sinh thường xuyên và không đúng chỉ định thì dễ gây ra tình trạng vi trùng đa kháng thuốc, rất nguy hiểm cho bệnh nhân và cho cộng đồng. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nhiễm trùng nặng và tử vong ở 2 nhóm có hoặc không có dùng kháng sinh dự phòng trên bệnh nhân có đặt xông tiểu dài hạn là như nhau, không có sự khác biệt.

Đối với những trường hợp bị bàng quang thần kinh không tự tiểu được như mẹ em, ngoài phương pháp đặt xông tiểu ngắt quãng còn có phương pháp mở bàng quang ra da trên xương mu. Sau khi mở bàng quang ra da cũng phải đặt 1 catheter qua lỗ nhỏ ở bụng trên xương mu, cũng cần phải chăm sóc vệ sinh và thay xông 1-2 lần /tháng. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu thì tỷ lệ nhiễm trùng đường tiểu là như nhau đối với cả 2 phương pháp đặt xông tiểu ngắt quãng và mỡ bàng quang ra da. Do đó, dù là phương pháp nào thì người chăm sóc cần được huấn luyện kỹ thao tác đặt xông tiểu, đảm bảo quy tắc vô trùng tránh nhiễm vi khuẩn từ ngoài vào qua thao tác đặt xông tiểu.

ThsBs Trung Phan