Những ngôi nhà đức tin của các tín hữu nước ngoài

Với nhiều người Công giáo ngoại quốc đang sinh sống, làm việc, học tập tại TPHCM, đến nhà thờ dự lễ ngày Chúa nhật là dịp để dâng tâm tình lên Chúa, và cũng là ngày của sự sum họp trong một mái nhà chung.

Ngày 17.9.2022, tại Trung tâm Mục vụ TGP TPHCM, Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Khảm, Giám mục GP Mỹ Tho, Tổng Thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam, đã chủ tế thánh lễ ban Bí tích Thêm sức cho 12 tín hữu người nước ngoài thuộc cộng đoàn tiếng Anh ở thành phố. Chia sẻ trong thánh lễ, Đức cha Phêrô nhấn mạnh rằng đây là niềm vui không chỉ của 12 tín hữu mà của cả cộng đoàn, và là thành quả giáo dục đức tin của gia đình các bạn trẻ này. Dù sống xa đất nước, các tín hữu người nước ngoài vẫn được chu toàn về đời sống đạo khi tham gia vào các cộng đoàn dành cho người nói tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Hàn Quốc.

Thánh lễ ban Bí tích Thêm sức cho 12 tín hữu người nước ngoài thuộc cộng đoàn tiếng Anh.Ảnh: Lan Chi

Hai thập niên hiện diện

Một điểm chung của các cộng đoàn người nước ngoài ở TPHCM là đều được hình thành và phát triển trên dưới hai thập niên. Trao đổi với Công giáo và Dân tộc, cha Giuse Đào Nguyên Vũ, Đại diện Giám mục đặc trách Mục vụ Ngoại kiều và cũng là vị phụ trách cộng đoàn tiếng Anh, cho biết: “Cuối thập niên 1990, một số tín hữu Philippines đã cử hành thánh lễ tiếng Anh tại giáo xứ Vườn Xoài. Sau khi Tổng Giáo phận thành lập Trung tâm Mục vụ, Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Khảm - khi ấy là linh mục Giám đốc TTMV - đã tiếp nhận và hình thành các sinh hoạt mục vụ cho nhóm tiếng Anh từ năm 2005; và từ đó ngày càng mang tính quốc tế hơn khi có nhiều tín hữu đến từ các nước đến thành phố làm việc. Khi tôi bắt đầu phục vụ tại Ủy ban Mục vụ Di dân và đang tạm trú tại TTMV, năm 2014, Đức cha Phêrô được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm làm Giám mục Chánh tòa giáo phận Mỹ Tho và Đức cha đã nhờ tôi chăm lo cho nhóm tiếng Anh”. Hiện nay có 4 thánh lễ tiếng Anh tại 4 địa điểm khác nhau vào cuối tuần: Trung tâm Mục vụ, nhà thờ Đức Bà, nhà thờ Đa Minh Ba Chuông và nhà thờ Thiên Thần (TP Thủ Đức).

Tương tự như cộng đoàn tiếng Anh, giai đoạn đầu, các tín hữu Hàn Quốc cũng được dự lễ riêng tại giáo xứ Vườn Xoài. Thánh lễ đầu tiên do cha chánh xứ Phêrô Phan Khắc Từ chủ sự vào năm 1996. Năm 2002, cha Inhaxiô Lee Chang Shin thuộc giáo phận Busan được gởi đến du học tại Việt Nam và ngài bắt đầu dâng thánh lễ bằng tiếng Hàn. Năm 2003, Đức cha Augustinô Jeong Muyng Cho, Giám mục giáo phận Busan đã đến thăm cộng đoàn và ban Bí tích Thêm sức. Nhân dịp này, các tín hữu đã xin Đức cha gởi một linh mục Hàn Quốc đến chăm sóc cộng đoàn. Đức cha Jeong đã chấp thuận và thông qua một hiệp ước với TGP TPHCM, gởi một linh mục thuộc giáo phận Busan tới TGP. Đúng thời điểm đó, linh mục Inhaxiô Lee Chang Shin vẫn còn du học tại thành phố nên từ năm 2004, cha chính thức được bổ nhiệm làm linh mục quản nhiệm cộng đoàn Hàn Quốc. Mối quan hệ giữa giáo phận Busan và cộng đoàn các tín hữu Công giáo Hàn Quốc tại TPHCM cho đến nay đã được 18 năm và đã có 5 linh mục được cử đến để chăm lo mục vụ. Hiện, linh mục phụ trách là cha Laurensô Kwon Dong Kuk và cộng đoàn Hàn Quốc có thánh lễ trong tuần vào các buổi sáng thứ Tư, thứ Năm; thánh lễ chiều thứ Bảy tại TTMV; và thánh lễ sáng Chúa nhật tại nhà thờ Huyện Sỹ.

Ngày Cộng đoàn của các tín hữu Pháp - ảnh: Paroisse Francophone de Saigon

Cộng đoàn tiếng Pháp thì gắn bó với giáo xứ Mai Khôi từ những ngày đầu cho đến nay. Cha Giuse Nguyễn Văn Hiển (dòng Đa Minh), phụ trách cộng đoàn, kể: “Cộng đoàn của các tín hữu Pháp được thành lập trong giai đoạn 1999-2000 và thánh lễ chính thức đầu tiên là vào đầu năm 2000, quy tụ khoảng 20 gia đình tham dự. Từ khởi đầu đó, hằng tuần vào sáng Chúa nhật đều có thánh lễ cho cộng đoàn Pháp tại nhà thờ Mai Khôi. Trước khi thống nhất với tỉnh dòng Việt Nam vào tháng 5.1999, cộng đoàn dòng Đa Minh ở Mai Khôi thuộc tỉnh dòng Lyon (Pháp), các linh mục tại đây đều được đào tạo tại Pháp. Vì lý do này mà Đức Hồng y GB. Phạm Minh Mẫn, TGM TGP TPHCM khi ấy, trao phó cho các cha Đa Minh đón tiếp và cử hành lễ cho các tín hữu Pháp ở thành phố. Cha Stanislas Hoàng Đắc Ánh, cha Tôma Thiện Cẩm, cha Anrê Đỗ Xuân Quế cùng nhau coi sóc cộng đoàn Pháp. Trước đây, giáo dân tham dự hoàn toàn là người Pháp, nhưng từ năm 2008 thì thành phần đa dạng hơn, là khối Pháp ngữ: công dân các quốc gia có dùng tiếng Pháp; sinh viên Công giáo học tiếng Pháp, các tu sĩ đang học tiếng để chuẩn bị sang Pháp phục vụ…”. Sau khi cha Ánh qua đời năm 2015, cha Hiển từ Pháp về VN và được nhà dòng đề nghị tiếp tục công việc của ngài cho đến nay.

Từ sân bay đến thẳng nhà thờ

Từ thuở ban đầu chỉ là thánh lễ chung quy tụ những tín hữu xa xứ, đến nay, các cộng đoàn tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Hàn Quốc đã hoạt động ngày càng bài bản, ngoài việc mở lớp giáo lý, một số cộng đoàn còn có hẳn Hội đồng Mục vụ. Cha Giuse Nguyễn Văn Hiển nhấn mạnh: “Ở Pháp, giáo dân tham gia rất năng động trong mục vụ của giáo xứ, nên tôi tạo điều kiện để họ có thể tiếp tục cách thức hoạt động như với xứ đạo ở quê nhà”. Các thành viên Hội đồng Mục vụ tham gia trao đổi về các hoạt động của cộng đoàn, cũng như việc sắp xếp, tổ chức các thánh lễ, đặc biệt là những ngày đại lễ như Giáng Sinh, Phục Sinh, dưới sự điều phối của linh mục phụ trách.

Nhờ sự chủ động của giáo dân mà cộng đoàn Pháp tổ chức được nhiều chương trình rất thiết thực, chẳng hạn “Alpha Couple” (Cặp đôi Alpha) dành cho những cặp vợ chồng kết hôn từ hai năm trở lên. Những cặp nào tham dự thì hẹn nhau một ngày trong tuần, trong 7 tuần, cùng nhau dùng bữa tối tại một tiệm ăn ở khu Thảo Điền (TP Thủ Đức). Mỗi bữa ăn sẽ do một cặp vợ chồng “thâm niên” dẫn dắt, gợi mở để các cặp đôi tham dự cùng chia sẻ về trải nghiệm và quan điểm cá nhân về một chủ đề được chọn trước, chẳng hạn xây dựng nền tảng cho gia đình; “nghệ thuật” giao tiếp trong nhà; giải quyết mâu thuẫn; sức mạnh của lời xin lỗi… Mục tiêu của chương trình Cặp đôi Alpha là giúp cho các đôi vợ chồng củng cố sự gắn bó và tình cảm, trên nền tảng của đức tin.

Thánh lễ tiếng Hàn Quốc tại TTMV - ảnh: LC

Trong Hội đồng Mục vụ của cộng đoàn Pháp cũng có nhóm phụ trách về truyền thông, không chỉ đảm bảo về mặt thông tin (giờ lễ, các thông báo quan trọng…) mà còn giúp các thành viên kết nối với nhau khi cần thiết, hoặc giúp tín hữu mới tham gia tìm hiểu về cộng đoàn. “Tôi đã gặp một số trường hợp tín hữu Pháp, vừa đáp xuống sân bay Tân Sơn Nhất vào sáng Chúa nhật đã đi thẳng đến nhà thờ Mai Khôi để dự lễ, kéo theo cả vali. Xong lễ, họ mới về khách sạn nghỉ ngơi. Tôi hỏi chuyện thì họ kể là trước khi bay, đã tìm hiểu thử trên mạng và biết được có lễ bằng tiếng Pháp nên vừa đến sân bay là đi lễ luôn”, cha Hiển kể thêm.

Tương tự, giáo dân cũng là những “chủ lực” trong các hoạt động của cộng đoàn Hàn Quốc. Cha Laurensô Kwon Dong Kuk cho biết: “Ngoài Hội đồng Mục vụ, chúng tôi còn thành lập các ban và đoàn thể, như các ban về tài chính, phụng tự, giáo dục, truyền thông, phúc lợi xã hội, quản lý cơ sở vật chất… Trong mỗi ban còn chia thành những nhóm nhỏ, như ban phụng tự thì có nhóm chuẩn bị bàn thánh, nhóm chuẩn bị áo lễ, nhóm đọc Sách Thánh, nhóm hướng dẫn lễ, nhóm lễ sinh, nhóm ca đoàn… Các nhóm phối hợp với nhau rất hài hòa”.

Về phần cộng đoàn tiếng Anh, chương trình giáo lý sẽ được tổ chức lại cho phù hợp hơn, đồng nhất hơn. “Sắp tới, ngày 1.10 sẽ bắt đầu khóa giáo lý hôn nhân tiếng Anh. Chương trình này sẽ được tổ chức định kỳ vào tháng 10, tháng 3 và tháng 6 hằng năm. Với chương trình giáo lý cho thiếu nhi, tùy vào số lượng ghi danh mà chúng tôi sẽ tổ chức cho phù hợp. Nhu cầu học giáo lý chương trình tiếng Anh xuất phát từ các đôi hôn phối giữa người nước ngoài và người Việt Nam, trẻ em nước ngoài…”, theo cha Giuse Đào Nguyên Vũ. Cộng đoàn tiếng Anh đang nỗ lực thử nghiệm chương trình ghi danh giáo xứ, giáo lý, Rửa tội trẻ em và ghi danh chuẩn bị hôn phối qua mã QR cùng với cuộc khảo sát thực trạng các cộng đoàn để định hình và tổ chức sinh hoạt mục vụ cho người nước ngoài một cách hữu hiệu hơn theo tinh thần hiệp hành của Thượng Hội đồng Giám mục 2023 vừa được triển khai ở cấp giáo phận.

Đức Tổng Giám mục TGP TPHCM Giuse Nguyễn Năng từng bày tỏ niềm mong mỏi rằng Tổng Giáo phận sẽ trở thành “ngôi nhà đức tin” của anh chị em sống xa nhà. Đây cũng là điều mà các cộng đoàn người nước ngoài luôn hướng đến. “Trong góc nhìn tôn giáo, ngày Chúa nhật đi lễ để thờ kính Chúa, và cũng là để gặp gỡ, trao đổi, thăm hỏi. Đây cũng chính là một đặc tính của Giáo hội: một cộng đoàn quan tâm đến nhau. Lễ xong, đối với người Pháp thì không phải ai về nhà nấy, mà thường họ sẽ dành thời gian để trao đổi, trò chuyện với linh mục, với các tín hữu khác, thậm chí những người thân thiết có thể cùng nhau ăn trưa. Với cộng đoàn Pháp, chúng tôi có tổ chức những ‘Ngày Cộng đoàn’, mỗi năm hai lần, để tất cả cùng gặp gỡ, chia sẻ. Ngay cả với những người khi còn ở Pháp vốn không sốt sắng với việc thực hành đạo, khi đến một quốc gia xa lạ thì họ sẽ tìm đến những hoạt động có nhiều người Pháp tham gia. Được cộng đoàn Công giáo Pháp mở rộng vòng tay chào đón, họ sẽ dần dà cảm nhận được Nhà Chúa thật sự là mái nhà chung và quay trở lại với các sinh hoạt đạo”, cha Giuse Nguyễn Văn Hiển chia sẻ.

Lan Chi