Về Cà Mau bắt sò huyết

Ở những con mương, kênh, rạch nhỏ trên khắp địa phương Cà Mau, nơi nào cũng có sò huyết ẩn mình trong bùn, con nào cũng to béo. Một lần về thăm quê bạn, tôi đã có được những phút giây lý thú khi cùng bạn đi tìm bắt những con sò huyết rồi đem về tự chế biến thành các món tươi ngon.

Nhà bạn tôi ở vùng ngoại ô thành phố Cà Mau, qua một con đò, men vào mấy con đường đê tỏa bóng bạch đàn. Song song với con đê là những rãnh mương nhỏ đục ngầu phù sa lẫn màu vàng nhạt. Đó là nơi cư ngụ của sò huyết. Sáng sớm, khi nước ngoài sông rút cạn chỉ còn đặc sệt bùn và xác nhành cây, bạn giục dậy đi bắt sò huyết: “Tranh thủ nước ròng đi bắt sò huyết về lai rai. Con nào cũng mập ú hết”. Thế là mấy thằng lỉnh kỉnh thau, xô, cùng lũ con nít ham vui chạy ùa ra con rạch sau nhà. Chỉ vừa dậm chân xuống bùn thôi đã cảm nhận được có cái gì đó cồm cộm, nham nhám đang nằm dưới bàn chân mình. À, một chú sò huyết to hơn quả mận hậu. Vội thò tay, chọc sâu vào bùn bắt lấy mà nét mặt rạng ngời, phơi phới. Tôi nào giờ có biết bắt sò huyết là gì đâu, thành ra, túm lấy được chú sò huyết lòng khoái chí vô cùng. Cả bọn lội bùn gần hai cây số thì mặt trời đã lên đến đọt tràm. Những tia nắng nóng chiếu vào bao tấm lưng trần làm mồ hôi chảy nhễ nhại. Xô sò huyết đã đầy. Nước lớn đang chảy dưới chân. Bạn khoát tay ra hiệu leo lên bờ. Thành quả lao động sáng giờ thật không tệ tí nào. Cả nhóm vội kéo ra kênh xáng tắm sơ cho sạch bùn rồi vác xô sò huyết về nhà. Trên đường về, nhiều món ăn được vẽ ra: sò huyết nướng thô, xào tỏi, xào me hay nấu cháo? Cuối cùng, cả bọn nhất trí chọn nướng thô và xào tỏi một ít, còn lại đưa cho mẹ bạn bơi xuồng đi chợ chiều bán để mua rau củ. Ở đây, thủy sản không hề khan hiếm (vì ăn đến ngán), chứ rau củ quả thì quý như vàng.

Người dân mộc mạc nơi đây rất đơn giản, nên món ăn họ làm không cầu kỳ. Nếu tôi không gợi ý món sò huyết xào tỏi thì họ sẽ luộc tái và dùng. Để làm sò huyết xào tỏi thì chịu khó kỳ cọ vỏ sò huyết cho sạch. Vì do ẩn mình trong bùn lâu ngày nên những chiếc vỏ xám đen, nám vàng. Nếu vội vàng rửa sơ rồi đem lên chảo xào sẽ mất ngon vì có mùi bùn và ra nước đen không bắt mắt. Phải chịu khó dùng bùi nhùi hoặc xơ mớp chà nhiều nước đến khi sò huyết trắng phau thì đạt. Giờ thì băm tỏi cho nhiều và thật nhuyễn. Sau đó bắc chảo lên bếp, cho dầu ăn vào. Khi chảo dầu ăn sôi thì rắc một ít tỏi băm rán đến vàng nhạt dậy mùi thơm. Sò huyết rửa để ráo trong rổ, cho vào chảo và dùng giá đảo liên tục. Món sò huyết này có nhiều kiểu dùng khác nhau. Nhiều người thích chín tái, kẻ ưa chín vừa nhưng cũng không ít người lại muốn thật chín vì đường ruột không tốt. Khi đảo sò huyết độ 3 phút thì cho số tỏi băm còn lại vào chảo. Sở dĩ không phi mớ tỏi này vì muốn tỏi có vị thơm riêng, khi dùng ngọt, cay nồng hơn, không mất vị như tỏi đã phi khô. Nêm gia vị gồm có hạt nêm, muối, bột ngọt và một tí đường cho vừa miệng. Nếu muốn dùng tái thì chỉ cần sau khoảng 5 phút xào (tùy con to hay nhỏ) là dùng được. Nếu ăn chín vừa thì khi thấy sò huyết hé vỏ mới tắt bếp, đậy nắp một tí rồi múc ra đĩa. Sò huyết xào tỏi dùng kèm với rau răm và muối tiêu chanh.

Giữa thời buổi thực phẩm bẩn tràn lan thì bữa sò huyết dân dã từ thiên nhiên này quả thật vô cùng đáng quý. Bên đĩa thức ăn thơm ngon, tôi thầm cảm ơn bà mẹ thiên nhiên đã ưu đãi cho mỗi vùng đất có được những nét đặc biệt riêng để làm cho phong phú thêm văn hóa ẩm thực của dân tộc.

Đặng Trung Thành