Những sự kiện nổi bật trong năm 2020 của Giáo Hội Việt Nam

2020 là một năm đặc biệt với nhiều biến động. Các thành phần Giáo hội Công giáo tại Việt Nam đã cùng với xã hội, vượt qua những thử thách, tiếp tục hành trình đức tin trong yêu thương, tình người…

NĂM NÊN THÁNH TẠI TGP HÀ NỘI

Năm 2020, TGP Hà Nội chọn là năm sống Nên thánh, khởi đầu cho chuỗi 3 năm sinh hoạt Nên thánh (2020); Hiệp thông (2021); Truyền giáo (2022). Chương trình được thực hiện mỗi tháng hướng tới một chủ đề riêng, một đối tượng riêng. Tháng 12.2019: các gia đình nên thánh; tháng 1.2020: giáo xứ nên thánh; tháng 2.2020 dành cho tu sĩ; tháng 3.2020: người cao tuổi; tháng 4.2020: giới trẻ; tháng 5.2020: thành viên Hội đồng Mục vụ giáo xứ; tháng 6.2020: linh mục và chủng sinh; tháng 7.2020: giáo lý viên và thiếu nhi; tháng 8.2020: các bệnh nhân; tháng 9.2020: giới trí thức và sinh viên; tháng 10.2020: công nhân và doanh nhân; tháng 11.2020: nên thánh trong đời sống xã hội.

Theo Ðức Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên, năm Nên thánh đã tác động đến các thành phần Dân Chúa TGP Hà Nội : “Tôi vui mừng vì anh em linh mục nhiệt tình hưởng ứng và cộng tác với chương trình mục vụ này. Những cuộc gặp gỡ được phân chia, tổ chức theo giáo hạt (Tổng Giáo phận Hà Nội có 6 giáo hạt). Những buổi này quy tụ khá đông anh chị em tín hữu đến tham dự”.

ÐÁNH DẤU 350 NĂM, DÒNG MẾN THÁNH GIÁ TẠI VIỆT NAM

Dòng Mến Thánh Giá Việt Nam kỷ niệm 350 năm hình thành trong năm 2020. Thánh lễ khai mạc cử hành vào ngày 5.8.2019. Sau đó, các nữ tu mừng Năm Thánh theo chương trình riêng của từng Hội dòng. Sau 350 năm đã có 30 Hội dòng Mến Thánh Giá trong và ngoài nước (24 Hội dòng ở Việt Nam, 3 Hội dòng ở Thái Lan, 1 Hội dòng ở Hoa Kỳ, 1 Hội dòng ở Lào và 1 Hội dòng ở Campuchia).

Theo thống kê năm 2019, tổng số nữ tu Mến Thánh Giá ở Việt nam là 8.961 khấn sinh, 1.094 tập sinh và tiền tập sinh, trên 14.000 thành viên Hiệp Hội MTG Tại Thế. 24 hội dòng tại Việt Nam bao gồm MTG Giá Kiên Lao - Bùi Chu, MTG Hà Nội, MTG Khiết Tâm, MTG Cần Thơ, MTG Phát Diệm, MTG Gò Vấp, MTG Xuân Lộc, MTG Tân Việt, MTG Thanh Hóa, MTG Ðà Lạt, MTG Thủ Ðức, MTG Vinh, MTG Nha Trang, MTG Hưng Hóa, MTG Giá Qui Nhơn, MTG Thủ Thiêm, MTG Tân Lập, MTG Huế, MTG Phan Thiết, MTG Bà Rịa, MTG Cái Nhum, MTG Cái Mơn, MTG Chợ Quán, MTG Mỹ Tho.

LỄ PHỤC SINH QUA MÀN HÌNH TRỰC TUYẾN

Thời gian giãn cách xã hội ở nước ta trùng với mùa Chay và Tam Nhật Thánh, các tín hữu Công giáo tham gia các cử hành Phụng vụ qua các kênh truyền thông dưới hình thức trực tuyến. Trong bối cảnh chung, Hội đồng Giám mục Việt Nam, vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh, 10.4.2020, đã có thư kêu gọi tinh thần liên đới và bác ái của cộng đoàn Dân Chúa Việt Nam đối với những ai đang gặp khốn khó vì dịch Covid-19.Về phía giáo dân, nhiều cộng đoàn, giáo xứ cũng đã nảy sinh các sáng kiến mục vụ, bác ái như phát cơm cho người nghèo, người di dân; ATM gạo, ATM khẩu trang… làm lan tỏa tinh thần Tin Mừng. Ðặc biệt, trước mối đe dọa của đại dịch Covid-19, ngày 2.4.2020, Ðức TGM Giuse Nguyễn Chí Linh, Chủ tịch HÐGMVN đã ký thông báo khẩn về ngày toàn quốc cầu nguyện cho dịch bệnh sớm chấm dứt cử hành ngày 4.4.2020.

Có một điều mà các linh mục, tu sĩ lẫn giáo dân không hề mong chờ nhưng vì cần cách ly cộng đồng để chung tay với xã hội chống dịch, đó là dịp lễ Phục Sinh giáo hữu đã không đến giáo đường. Ðêm canh thức, tại các nơi trong cả nước, toàn thể các thành phần Dân Chúa đều theo dõi thánh lễ qua màn hình trực tuyến. Các giáo phận cũng đã cử hành lễ vào các khung giờ khác nhau để mọi người tiện hiệp thông. Tại TGP TPHCM, lúc 20 giờ, Ðức Tổng Giuse Nguyễn Năng đã dâng lễ ở nhà thờ Chánh tòa Ðức Bà Sài Gòn. Ðồng tế có cha Inhaxiô Hồ Văn Xuân, Tổng Ðại diện và 3 linh mục. Bên trong, bên ngoài nhà thờ vắng lặng. Ngày chính lễ 12.4, vào lúc 16 giờ theo giờ Việt Nam, Ðức Thánh Cha đã cử hành thánh lễ Phục Sinh. Ngài ban phép lành truyền thống Urbi et Orbi cho toàn thế giới. Ðông đảo tín hữu Việt đã theo dõi để nhận phép lành.

ÐẠI DỊCH COVID-19, CÁC GIÁO PHẬN ÐỒNG LOẠT TẠM NGƯNG THÁNH LỄ

Dưới sức tác động của dịch Covid-19, toàn xã hội phải thực hiện cách ly 15 ngày, kể từ lúc 0 giờ ngày 1.4.2020. Ngay sau khi Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc ban hành chỉ thị số 15/CT-TTG ngày 27.3.2020 về thực hiện đợt cao điểm phòng, chống dịch Covid-19, tất cả các giáo phận đồng loạt ra văn bản thông báo ngừng thánh lễ. Mọi sinh hoạt cộng đồng đều hủy bỏ. Việc tạm ngưng thánh lễ đông người được TGP TPHCM áp dụng từ 16g ngày 26.3; giáo phận Xuân Lộc áp dụng từ 23g ngày 27.3; các giáo phận khác từ ngày 28.3.

THIÊN TAI VÀ TÌNH NGƯỜI

Không chỉ dịch Covid-19, năm 2020, bà con còn bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai. Ngay từ những tháng đầu năm, ở miền tây, 12/13 tỉnh thành khu vực ÐBSCL bị nhiễm mặn. Những dòng sông cạn trơ đáy. Cây cối chết khô, sản xuất nông nghiệp đình trệ. Giáo dân thuộc một số vùng của giáo phận Mỹ Tho, Vĩnh Long phải mua nước ngọt sinh hoạt, cứu cây khỏi chết. Caritas các giáo phận, nhiều dòng tu, giáo xứ, cá nhân… đã có các biện pháp hỗ trợ người dân trong ngoài Công giáo như trao nước ngọt tận nơi để sinh hoạt, cung cấp nước uống, lắp hệ thống máy lọc nước…

Còn tại miền Trung, mùa bão 2020, bà con đã hứng chịu các cơn bão liên tiếp. Bão và lũ lụt tràn về gây mất mát cả người và của. Trung tâm Thánh Mẫu La Vang - Huế, ngày 9.10.2020 bị ngập nước nặng. Nhiều thôn, làng, giáo xứ bị cô lập. Trước tình hình này, Caritas Việt Nam, ngày 12.10 đã ra thư kêu gọi cầu nguyện và cộng tác cứu trợ bão lụt. Giữa cơn khó khăn, tình người lại ánh lên, từ các nơi, thông qua Caritas và các diễn đàn, bà con đã đóng góp, san sẻ với đồng bào miền trung. HÐGMVN, các linh mục, Caritas Việt Nam và Caritas các giáo phận đã kịp thời chuyển tiền, quà cứu trợ tận tay những người bị thiệt hại.

TRUYỀN CHỨC LINH MỤC CHO 39 PHÓ TẾ TẠI GIÁO PHẬN XUÂN LỘC

Ngày 16.7.2020, tại nhà thờ Chánh tòa Xuân Lộc, Ðức cha Giuse Ðinh Ðức Ðạo đã chủ sự thánh lễ phong chức linh mục cho 39 thầy Phó tế. Buổi lễ gây thu hút các thành phần Dân Chúa khắp nơi không chỉ vì tính thánh thiêng, mà còn bởi số lượng ứng viên đông. Ðồng tế có Ðức cha Giuse Nguyễn Năng - Tổng Giám mục TGP TPHCM, Ðức cha Gioan Ðỗ Văn Ngân -Giám mục Phụ tá giáo phận Xuân Lộc, Ðức cha Ðaminh Nguyễn Chu Trinh - nguyên Giám mục Chánh tòa Xuân Lộc. Có hơn 400 linh mục tham gia đoàn rước. Ðức TGM Giuse Nguyễn Năng cũng tỏ ra bất ngờ với số lượng tiến chức tại giáo phận Xuân Lộc. Cuối lễ, ngài chia sẻ: “Thánh lễ ngày hôm nay, có thể nói là thánh lễ vĩ đại. Vĩ đại, vì một lúc giáo phận đã có đến 39 tân linh mục, thánh lễ được xem như là đông nhất các tiến chức trong vài năm trở lại đây tại Việt Nam, và là niềm mơ ước của biết bao nhiêu giáo phận khác trên thế giới, khi mà ơn gọi sống đời thánh hiến ngày càng giảm sút”.

ÐỨC CHA GIOAN MARIA VŨ TẤT VỀ HƯU, ÐỨC CHA PHÊRÔ NGUYỄN VĂN VIÊN LÀM GIÁM QUẢN TÔNG TÒA HƯNG HÓA

Ðây là thay đổi duy nhất trong hàng ngũ Giám mục Việt Nam trong năm 2020. Lúc 12g (giờ Rome, tức 17g - giờ Việt Nam) ngày 29.8.2020, Phòng Báo chí Tòa Thánh công bốÐức Thánh Cha Phanxicô đã chấp thuận đơn từ chứcvì lý do tuổi tác của Ðức cha Gioan Maria Vũ Tất, Giám mục giáo phận Hưng Hóa. Ðồng thời, Ðức Thánh Cha đã bổ nhiệm Ðức cha Phêrô Nguyễn Văn Viên, Giám mục Phụ tá giáo phận Vinh làm Giám quản Tông tòa GP Hưng Hóa(“trống tòa và theo ý Tòa Thánh”- sede vacante et ad nutum Sanctae Sedis). Ngày 8.9, tại nhà thờ Chánh tòa Hưng Hóa đã diễn ra thánh lễ tạ ơn kết thúc sứ vụ Giám mục Chánh tòa của Ðức cha Gioan Maria Vũ Tất và nhận giáo phận Hưng Hóa của Ðức cha Phêrô Nguyễn Văn Viên. Ngày 8.12, giáo phận này khai mạc Năm Thánh mừng 125 năm hiện diện.

TGP HUẾ MỪNG NĂM THÁNH 170 NĂMTHÀNH LẬP

Năm Thánh đánh dấu lịch sử trải dài hơn một thế kỷ rưỡi của TGP Huế được khai mạc trong sự chờ mong của hơn 72.000 giáo dân vào những ngày đầu tiên của năm 2020. Ðể cảm tạ hồng ân Thiên Chúa nhân kỷ niệm 170 năm thành lập TGP Huế (1850 - 2020) và để tôn vinh Ðức Mẹ La Vang, bổn mạng của giáo phận, Ðức TGM Giuse Nguyễn Chí Linh chủ sự cuộc rước Ðức Mẹ La Vang và chủ tế thánh lễ khai mạc Năm Thánh vào ngày 1.1.2020. Thánh lễ trọng thể diễn ra ngay sau đó. Tham dự đại lễ có sự hiện diện của Ðức Tổng Giám mục Marek Zalewski, Ðại diện không thường trú của Tòa Thánh và các vị Giám mục đến từ nhiều giáo phận trong cả nước. Trước khi diễn ra ngày khai mạc khoảng hơn một tháng, Tổng Giáo phận Huế đã công bố rộng rãi tậpCẩm nangvới những hướng dẫn và nội dung cụ thể xoay quanh Năm Thánh. Chủ đề Năm Thánh là“Chúa là niềm vui tuổi Xuân”. Bài hát chủ đề được chọn mang tênChung lời tạ ơncủa nhạc sĩ Hữu Ân cũng có trong Cẩm nang. Ngày 7.10.2020 tại nhà thờ Chánh tòa Phủ Cam, Ðức cha Giuse Nguyễn Chí Linh đã chủ sự thánh lễ bế mạc Năm Thánh, đồng thời truyền chức linh mục cho 11 tiến chức.

HỘI NGHỊ THƯỜNG NIÊN HÐGM VIỆT NAM THÁNG 10.2020

Do dịch bệnh Covid-19, HÐGMVN không thể tổ chức Hội nghị thường niên kỳ I/2020 từ ngày 20 đến 24.4 như dự kiến, nên chỉ có một Hội nghị trong năm 2020 vào các ngày từ 12 - 16.10.2020, tại Trung tâm Mục vụ TGP TPHCM. Các vị chủ chăn đã thảo luận về mục vụ, chăm sóc cộng đoàn Dân Chúa. Tại Hội nghị, HÐGM đã soạn thảo và công bố Thư Mục vụ gởi cộng đồng Dân Chúa về 60 năm thành lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam; đề cử Ðức cha Anphong Nguyễn Hữu Long phụ trách Hội Thừa sai Việt Nam với nhiệm kỳ 5 năm; chấp thuận đề xuất của Ủy ban Văn hóa thành lập thư viện của HÐGMVN đặt tại Văn phòng HÐGM; quyết định quyên góp “Ðồng tiền thánh Phêrô” hằng năm tại các giáo phận...

KỶ NIỆM 60 NĂM THIẾT LẬP HÀNG GIÁO PHẨM VIỆT NAM

Năm 2020, Giáo hội Việt Nam ghi dấu hành trình 60 năm thiết lập hàng giáo phẩm, song do ảnh hưởng của dịch, các hoạt động mang tính toàn quốc bị ngưng lại. Ðại hội La Vang lần thứ 32 với ước muốn quy tụ các thành phần Dân Chúa trong năm mục vụ dành cho giới trẻ và kỷ niệm 60 năm thiết lập Hàng Giáo phẩm Việt Nam phải đình hoãn. Ngày 27.7.2020, Ðức Tổng Giuse Nguyễn Chí Linh, Chủ tịch HÐGMVN ra thông báo không tổ chức đại hội này, dù chương trình đã lên kế hoạch trước, dự kiến thực hiện từ 12-15.8.2020. Ðây là lần đầu tiên kể từ năm 1990, đại hội Thánh Mẫu La Vang toàn quốc không thực hiện với thông lệ truyền thống mỗi 3 năm 1 lần. Ðể kỷ niệm 60 năm thiết lập hàng Giáo phẩm Việt Nam, ở các giáo phận đã có những hình thức kỷ niệm, tạ ơn. Long Xuyên, Mỹ Tho, Ðà Lạt là ba giáo phận chính thức ra đời năm 1960, dịp này cũng đã tổ chức các hoạt động hướng về ngày thành lập giáo phận.

ÐÊM NHẠC “GÁNH NHAU TRONG ÐỜI”

Nhằm gây quỹ ủng hộ bà con miền Trung bị thiệt hại do bão lũ năm 2020, Văn phòng Hội đồng Giám mục Việt Nam lần đầu tiên đã tổ chức sự kiện đêm nhạc mang tên “Gánh nhau trong đời” vào ngày 27.11 tại TPHCM. Ðức TGM Giuse Nguyễn Chí Linh, Chủ tịch HÐGMVN là người chỉ đạo chương trình.Trước đó, trong hai ngày 20-21.10, Ðức Tổng Giám mục Chủ tịch HÐGMVN đã dẫn đầu đoàn cứu trợ khẩn cấp đến Quảng Nam, Thừa Thiên Huế, Quảng Trị và Hà Tĩnh để ứng cứu thực phẩm, tài chánh giúp bà con bớt khó khăn sau khi bão lũ bủa vây. Chuyến đi thăm đọng lại nhiều cảm xúc. Các vị mục tử đã trăn trở về phương cách chung tay để giúp bà con phục hồi cuộc sống. Trong lúc ngồi lại bàn thảo, ý tưởng về một đêm nghệ thuật gây quỹ từ thiện đã được thai nghén. Chương trình quy tụ những ca sĩ nổi tiếng như Cẩm Vân - Khắc Triệu, Quang Linh, Thu Phương, Mỹ Lệ... Ðêm diễn cũng được trực tiếp trên các kênh truyền thông. Thống kê sơ bộ, ngay tại chương trình và sau đó, ban tổ chức đã nhận được khoảng 18 tỷ đồng ủng hộ.

ÐẠI DIỆN TÒA THÁNH HIỆP THÔNG VỚI HÀNG GIÁO PHẨM VÀ TÍN HỮU VIỆT NAM

Năm 2020 là thời gian Ðức Tổng Giám mục Marek Zalewski, Ðại diện Tòa Thánh không thường trú ở Việt Nam, đã không thể thực hiện những chuyến thăm mục vụ ở các giáo phận của Việt Nam vì dịch Covid-19. Ngài rời Việt Nam ngày 5.1.2020, sau khi kết thúc chuyến thăm Tổng Giáo phận Huế nhân dịp khai mạc Năm Thánh kỷ niệm 170 năm thành lập Tổng Giáo phận. Ðức Tổng Giám mục phải hủy bỏ các chương trình thăm mục vụ các giáo phận Hà Tĩnh, Qui Nhơn, và Thanh Hóa, cả chương trình tổ chức thánh lễ và tiếp tân mừng Ngày Giáo hoàng tại Hà Nội và TPHCM. Từ Singapore, ngày lễ Ðức Mẹ Hồn Xác Lên Trời 15.8, Ðức Tổng Giám mục đã gởi thư khích lệ Giáo hội tại Việt Nam trong các hoạt động bác ái giúp người nghèo thời dịch Covid-19. Và nhân dịp lễ Giáng Sinh 2020, Ðức Tổng Giám mục Marek Zalewski chúc mừng Giáng Sinh đến các thành phần Dân Chúa Việt Nam, trong thư ngài khẳng định Lễ Giáng Sinh “nhắc nhở chúng ta rằng Thiên Chúa không bỏ rơi chúng ta”.

KỶ NIỆM 120 NĂM CÔNG ÐỒNG BẮC KỲ TẠI KẺ SẶT

Công đồng Bắc Kỳ quy tụ 6 Giám mục và 8 cha chánh, diễn ra từ ngày 11.2 - 6.3.1900 tại giáo xứ Kẻ Sặt, giáo phận Ðông Ðàng Ngoài (giáo phận Hải Phòng ngày nay). Nhân kỷ niệm 120 năm Công đồng, dưới sự hướng dẫn của Ðức Tổng Giuse Vũ Văn Thiên, TGM Hà Nội kiêm Giám quản Tông tòa GP Hải Phòng, một người con gốc Kẻ Sặt, cộng đoàn Kẻ Sặt đã tổ chức sự kiện đáng nhớ này. Chương trình được mừng trong 3 ngày, từ 26 - 28.12.2020. Thánh lễ đại triều diễn ra do Ðức TGM Giuse Nguyễn Chí Linh, Chủ tịch HÐGMVN chủ sự; đồng tế có nhiều Ðức Giám mục và đông đảo linh mục. Trên 2 ngàn tín hữu tham dự, trong đó có đại diện của các giáo xứ trong giáo phận, cách riêng là phái đoàn hơn 300 người gồm các linh mục, tu sĩ và giáo dân Kẻ Sặt miền Nam. Mừng kỷ niệm 120 năm, ngoài các thánh lễ, giờ chầu và các việc đạo đức, ban tổ chức còn có nhiều hoạt động nhằm tái diễn lại lịch sử dấu ấn một thời đã qua. Ðiều này được thể hiện qua chương trình diễn nguyện đặc sắc vào tối 27.12.2020.

100 NĂM GIÁO XỨ CHÁNH TÒA ÐÀ LẠT

Cùng với bác sĩ Alexandre Yersin khám phá ra Ðà Lạt có linh mục Robert, thuộc hội Linh mục Thừa sai Paris (MEP) vào năm 1893. Sau đó đến khoảng năm 1917, linh mục quản lý của MEP tại Viễn đông là cha Nicolas Couvreur đã đến Ðà Lạt, mục đích tìm nơi nghỉ dưỡng cho các giáo sĩ. Chính cha đã xây dựng một Dưỡng viện giáo đồ, nay là một phần của nhà xứ Chánh tòa. Năm 1918, Ðức cha Lucien Mossard, Giám quản Tông Tòa tại Sài Gòn (1898-1920) đã đặt chân lên Ðà Lạt. Theo sổ rửa tội và sổ hôn phối của nhà thờ Ðà Lạt còn lưu giữ, thì chính Ðức cha Mossard đã ban bí tích Rửa Tội cho một em bé Việt Nam năm 1919. Trong giai đoạn này, tín hữu có khoảng 200 người, sống rải rác trong vùng. Vị kế nhiệm Ðức cha Lucien Mossard, Ðức Giám mục Quinton năm 1920 đã quyết định thành lập giáo sở Ðà Lạt và bổ nhiệm linh mục Frédéric Sidot làm cha xứ đầu tiên.Từ khi có cha sở, số người nhập đạo tăng dần. Năm 1960, Ðức Thánh Cha Gioan XXIII ban sắc chỉ thiết lập Hàng giáo phẩm Việt Nam, giáo phận Ðà Lạt được thành lập với nhà thờ Thánh Nicolas được nâng lên thành nhà thờ Chánh tòa. Khi đó họ đạo Ðà Lạt trở thành giáo xứ Chánh tòa. Nhà thờ Chánh tòa hiện nay được khởi công xây dựng từ năm 1931 và hoàn thành năm 1942. Ðể kỷ niệm bước ngoặt trăm năm trên hành trình đức tin, giáo xứ Ðà Lạt năm 2020 đã được cử hành Năm Thánh, bắt đầu từ ngày 1.1.2020 và khép lại vào ngày 6.12.2020, lễ bổn mạng giáo xứ. Thánh lễ khai mạc do Ðức cha Ðaminh Nguyễn Văn Mạnh, Giám mục giáo phận Ðà Lạt dâng.