Vĩnh biệt một vị mục tử tốt lành

Sau gần hai năm lâm bệnh nặng, linh mục Phêrô Nguyễn Công Danh, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch UBMTTQVN.TPHCM, Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam, Chủ tịch UBĐKCG.TPHCM, đã từ trần lúc 21 giờ 15 phút ngày 27.7.2016 tại bệnh viện Thống Nhất - TPHCM. Linh cữu của ngài được quàn tại nhà thờ Thị Nghè, sau đó an táng tại quê nhà Long An.

Chủ tịch nước chúc tết Linh mục Nguyễn Công Danh nhân dịp Tết Giáp Ngọ 2014

Cha Phêrô sinh ngày 13.9.1935 tại làng Lương Hòa, Bến Lức, Long An, trải qua thời niên thiếu và quãng đời tu học với không ít dấu ấn trong ký ức. Người con đạo hạnh của vùng đất Lương Hòa - một mục tử dấn bước theo Tin Mừng của TGP.TPHCM đã kết thúc chặng hành trình 81 năm trần thế, 53 năm linh mục. Chặng hành trình khắc họa biết bao cống hiến của bậc tu trì và đầy sắc màu với những trải nghiệm nhân sinh.

Đó là thuở ấu thời từ giữa những năm 30 của thế kỷ 20 tại quê nhà Lương Hòa - huyện Bến Lức, tỉnh Long An nay thuộc địa bàn giáo phận Mỹ Tho - một họ đạo thôn quê với đường làng, bờ đê, rặng dừa, kênh rạch, khúc mương và những tháng ngày tham gia lễ sinh của giáo xứ. Lương Hòa còn là mảnh đất ươm mầm ơn gọi với nhiều linh mục tu sĩ xuất thân từ đây và đã gieo không ít ấn tượng cho tâm hồn bé nhỏ. Cha viết trong Hồi ký: “Lúc nhỏ tôi có được ơn gọi đi tu là nhờ có những tấm gương tốt lành của các anh chị là tu sinh, là chủng sinh. Vào kỳ hè hằng năm về nghỉ hè, dự lễ mỗi ngày, đi rước lễ nghiêm trang, thánh thiện như thiên thần và được cha sở ưu tiên cho bánh kẹo ngon lành. Ngó lại mình, lúc bấy giờ là chú bé giúp lễ, chỉ được khúc “ô môi”. Nói thế, tôi không buồn và ganh tị đâu, nhưng trong lòng trộm nghĩ, mình phải phấn đấu học giỏi, trò ngoan, con thảo… để được cha sở cho đi tu, và biết đâu còn được nhiều bánh kẹo ngon hơn bây giờ. Buồn cười cho một ý tưởng quá ngô nghê, mộc mạc như vậy ! Mãi về sau khi đi tu, nhờ gương, lời dạy bảo của cha mẹ, của anh Hai : linh mục Nguyễn Hiếu Lễ, tôi mới biết thế nào là đi tu, đi tu để làm gì, và làm như thế nào cho Giáo hội, cho phần rỗi các linh hồn”.

Đó là thuở tu học ở chủng viện Saigon từ 1947 - 1963 với những thời khắc trau dồi văn hóa, rèn luyện tu đức, nhân bản, định hướng ơn gọi; với những tấm gương và nhân cách của nhiều cha giáo như Philipphê Nguyễn Kim Điền, Aloisiô Louis Phạm Văn Nẫm; cha giám đốc Giuse Phạm Văn Thiên; cha linh hướng Mathêu Phạm Hảo Kỳ...

Đó còn là huyết thống của gia tộc. Bà Đoàn Thị Phận, thân mẫu của cha Phêrô, là cháu 4 đời của Thánh linh mục tử đạo Phêrô Đoàn Công Quý. Thế hệ tiền nhân còn có linh mục Đoàn Công Triệu, bà Nhì dòng MTG Thủ Thiêm Đoàn Thị Ca; sau này còn có bào huynh : cố linh mục Nguyễn Hiếu Lễ.

23.4.1963, cha Phêrô nhận lãnh tác vụ linh mục và khởi đầu chặng đường mục tử.

Tám năm đầu tiên của đời linh mục (1963 - 1971), cha là cha giáo Việt văn của Tiểu chủng viện Saigon. Quãng thời gian này với cha là vừa truyền đạt kiến thức và tâm hồn cho thế hệ kế thừa, vừa thu nạp kiến thức về giáo dục, văn hóa cho riêng mình. Lớp kế thừa nay đã có những người là cha sở các họ đạo lớn, Hạt trưởng, Giám đốc Chủng viện, cha giáo...

1971 - 1981, cha được bổ nhiệm làm cha sở họ đạo Mẫu Tâm - Nhà Bè nay thuộc quận 7. Mẫu Tâm trước đây là một họ lẻ của giáo xứ Thuận Phát với số giáo dân khoảng 700 - 800 người. Vào đầu thập niên 70 của thế kỷ 20, họ đạo nghèo nàn vùng ven này chỉ có ngôi nhà nguyện cỏ dại um tùm chung quanh, không tháp chuông, nhà xứ; và cũng không khó mường tượng đời sống tinh thần ảm đạm của giáo hữu nơi đây. Cha sở trẻ tiên khởi đã từng bước tạo nền móng về cơ sở vật chất và nền nếp sinh hoạt của họ đạo và các khu xóm. Một kỷ niệm khó quên của cha trong giai đoạn này là dịp hành hương Năm Thánh qua 3 nước Do Thái, Pháp, Ý từ 12.3 đến 5.4.1975 - thời điểm lịch sử của miền Nam lúc bấy giờ. Trong đoàn đã có những người chọn ở lại Pháp, còn cha quyết định trở về vì trách nhiệm với giáo xứ Mẫu Tâm.

Trong bối cảnh xã hội những năm sau 1975 và trong cương vị cha sở Mẫu Tâm, cha Phêrô còn lưu dấu một hình ảnh thân thương đối với bà con trong vùng khi tham gia lao động tại một tổ sản xuất mì sợi trên địa bàn. Cha kể lại: “Thấy tổ viên và tôi ngồi vắt than đá trộn bùn để nung lò sấy mì sợi, nói cười vui vẻ, nhiều người lấy làm ngạc nhiên - sao ông linh mục này chịu khó và bình dân thế!”.

Cũng chính trong thời điểm này, một sự kiện quan trọng đã đến với GHCGVN, đó là Thư Chung HĐGMVN ngày 1.5.1980 với đường hướng mục vụ “một Hội Thánh vì loài người - một Hội Thánh trong lòng Dân Tộc”. Đường hướng mục vụ này đã khiến cha Phêrô càng thêm suy tư, trăn trở để chọn lựa cung cách mục vụ xứng hợp với giáo huấn của Giáo hội. Và quả thật, cha đã thể hiện một cách tự nhiên hình ảnh của một mục tử “lấm mùi chiên” với không chỉ đoàn chiên của mình mà còn cả với cộng đồng.

1982 - 1991, cha được bài sai làm cha sở Xóm Chiếu, một trong những họ đạo cổ xưa của giáo phận. Bước đầu, cha đã dành khoảng 6 tháng viếng thăm mục vụ các gia đình. Sau khi thấu hiểu tình hình sinh hoạt và cuộc sống của giáo dân, ngài đã triệu tập Ban Hành giáo, 14 Ban Chấp hành khu và các đoàn thể Công giáo tiến hành trong xứ họp bàn và soạn thảo Nội quy HĐMVGX (lúc này trong giáo phận chưa có Nội quy HĐMVGX chính thức). Từ đây, các sinh hoạt mục vụ của giáo xứ Xóm Chiếu thêm phần khởi sắc với vai trò và vị trí xứng tầm và chủ động của các giáo dân.

Từ tháng 11.1991, cha Phêrô chuyển về giáo xứ Thị Nghè. Thị Nghè cũng là một họ đạo cổ xưa đã từng lưu dấu Tòa Giám mục và Tiểu Chủng viện, đồng thời cũng là một họ đạo lớn với hơn 11.000 giáo dân - lúc đó chưa tách khu 7 và khu 8 cho giáo xứ Nguyễn Duy Khang. Với kinh nghiệm tích lũy được từ hai nhiệm sở Mẫu Tâm và Xóm Chiếu, đồng thời phát huy đúng mức vai trò tích cực của giáo dân nên sau hơn một năm với lộ trình khắc phục và củng cố, sinh hoạt của giáo xứ Thị Nghè đã từng bước ổn định và chuyển mình phát triển. Các hội đoàn đoàn thể và các sinh hoạt mục vụ khác cũng đều hòa nhịp một cách sinh động.

Cha Phêrô từng tâm sự:“Đây là trạm dừng chân cuối đời trong công tác mục vụ. Do vậy mà tôi để tâm tối đa làm việc cho Giáo hội, cho giáo xứ. Chúa ban cho mình có bao nhiêu khả năng, tôi dồn hết cho giáo xứ Thị Nghè, Như Thánh Gioan Vianney đã nói - món quà lớn nhất Chúa ban cho giáo xứ, giáo dân là một linh mục thánh đức, nhiệt tâm sống hết mình vì lợi ích cho họ”.

Tháng 5.1997, Đức cha Giám quản Nicôla Huỳnh Văn Nghi lúc bấy giờ chỉ định cha Phêrô làm Linh giám Senatus - hội đoàn Legio Mariae. Trong vai trò mới, cha đã giúp thăng tiến và phát triển Hội đoàn Legio Mariae theo tôn chỉ mục đích của Hội tại nhiều giáo xứ và giáo hạt.

Cha Phêrô làm Linh giám Senatus - hội đoàn Legio Mariae. Trong vai trò mới, cha đã giúp thăng tiến và phát triển Hội đoàn Legio Mariae theo tôn chỉ mục đích của Hội tại nhiều giáo xứ và giáo hạt.

Hơn 30 năm là cha sở Xóm Chiếu, Thị Nghè, cha Phêrô đã có 16 linh mục cộng sự. Cha chia sẻ: “Tôi được may mắn cộng tác với 16 cha phụ tá gốc gác thuộc đủ ba miền Bắc Trung Nam với nhiều sắc thái độc đáo. Anh em chúng tôi học tập lẫn nhau, người đi trước rước người đi sau, chỉ bảo cho nhau kinh nghiệm sống, cách đối nhân xử sự sao cho có hiệu quả nhất trong công tác mục vụ, nhờ đó giúp nhau trưởng thành về nhiều mặt đạo đời”.

Từ chủng viện, hội đoàn đến các giáo xứ nhỏ lớn, cha Phêrô đã ít nhiều thể hiện nét “chân tu”, nghiêm túc và học hỏi, tuân phục bề trên, yêu quý anh em linh mục, gần gũi và lắng nghe đoàn chiên. Cha thường suy nghĩ và đắm chìm trong một châm ngôn mà các mục tử đều nằm lòng : “Một cha sở thánh thiện, giáo dân đạo đức; một cha sở đạo dức, giáo dân bình thường; một cha sở bình thường, giáo dân nguội lạnh”.

Ngày 23.4.2013, cha Phêrô kỷ niệm Kim khánh 50 năm linh mục và một thời gian ngắn sau đó nghỉ hưu tại nơi sinh quán Lương Hòa khi đã 78 tuổi.

Ngoài việc chu toàn nhiệm vụ của một cha sở họ đạo, cha Phêrô cũng đã tạo nên một nét khắc họa ấn tượng trong sự dấn thân vào xã hội theo đường hướng Công đồng Vaticanô II và sau này là Thư Chung HĐGMVN năm 1980. Cha đã tham gia nhiều đoàn thể xã hội các cấp trong một chặng đường dài, đặc biệt là các hoạt động trong tổ chức Ủy ban Đoàn kết Công giáo. Trong suốt quá trình tham gia, cha Phêrô luôn thể hiện hình ảnh của một nhà tu hành đạo đức, nhiệt thành đóng góp phần công sức theo đường hướng mục vụ của HĐGMVN năm 1980 “Sống Phúc âm giữa lòng dân tộc để phục vụ hạnh phúc đồng bào”. Riêng những năm gần đây, trên nhiều diễn đàn, cha không ngừng giới thiệu, triển khai huấn dụ của ĐTC Bênêdictô XVI : “Bằng đời sống xây nền trên đức ái, sự liêm chính, việc quý trọng công ích, anh chị em giáo dân phải chứng tỏ người Công giáo tốt cũng là công dân tốt”. Ở giai đoạn lịch sử của những thập niên cuối thế kỷ 20, cha Phêrô là một chứng từ về sự dấn thân của người Công giáo trong các môi trường xã hội.

Trong suốt cuộc đời mục tử trung thành với Giáo hội, phục vụ đoàn chiên và cộng đồng, cha Phêrô gây ấn tượng cho mọi người trong hình ảnh một linh mục Nam bộ với ngôn từ bình dị, một tâm hồn trong sáng, một nhận thức và trái tim nhiệt huyết, một cung cách huynh đệ tự nhiên, nhẹ nhàng và gần gũi...

Phạm Ngọc